ورق گالوانیزه چیست؟ بررسی صفر تا صد مزایا، معایب و کاربرد ورق گالوانیزه

ورق گالوانیزه در سراسر جهان تقاضای زیادی دارد. این محصول در صنایع مختلف از جمله صنعت ساختمان‌سازی، کشاورزی، حمل و نقل، آب و برق و بسیاری از موارد دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. علت اینکه شرکت‌های مختلف از انواع ورق گالوانیزه استقبال می‌کنند، به‌دلیل ویژگی ورق گالوانیزه است، زیرا این نوع ورق در برابر خوردگی و زنگ زدگی مقاومت بالایی دارد. بد نیست بدانید که ورق فولادی گالوانیزه یکی از مهم‌ترین نورآوری‌های دنیای مدرن به حساب می‌آید. تا جایی که شاید بدون آن حتی دنیای مدرن به این شکل دیگر وجود نداشته باشد. برای اینکه بهتر متوجه اهمیت و ویژگی ورق گالوانیزه و میزان استفاده آن در صنایع مختلف شوید، در ادامه درباره این محصول، مشخصات، مزایا و عمر مفید آن و نمودار قیمت ورق گالوانیزه در سایت پیوان اطلاعات بیشتری ارائه می‌دهیم.

ورق گالوانیزه چیست؟

سرعت بالای آسیب‌پذیری فولاد و آهن در برابر زنگ‌زدگی یا اُکسید آهن از دید کسی پنهان نیست. متخصصان در حوزه آهن‌آلات، روش ها و  شیوه‌های مختلفی را جهت پیشگیری از اُکسیدشدن محصولات فولادی در نظر دارند. گالوانیزاسیون یا «روی‌اندود کردن» یکی از روش های پر کاربرد در این خصوص می باشد که برای محصولات فولادی به کار گرفته می شود. ورق گالوانیزه به عنوان ورقی پرکاربرد در صنایع استفاده می شود.

جهت محافظت ورق‌های فولادی برابر خوردگی و زنگ زدگی، گالوانیزه نمودن آن ها با فلز روی است که روشی اقتصادی خواهد بود. در این روش پس از غوطه ور کردن محصولات فلزی داخل حوضچه‌ی روی مذاب ، ورق اصطلاحا گالوانیزه می شود . با این روش ورق ها به خوبی در برابر رطوبت هوا مقاومت خواهند داشت.

تاریخچه ورق گالوانیزه

قدمت استفاده از ورق گالوانیزه بیش از 300 سال پیش می باشد ،درست زمانی که یک فرد ناشناس  پوشش نقره ای براق را با غوطه ور شدن آهن تمیز در ماده روی مذاب  که انتظار پوشش نقره ای براق روی آهن را نداشت. این اولین قدم در تاریخچه ورق گالوانیزه است. تاریخچه پوشش مواد روی با داستان تاریخ گالوانیزه ارتباط دارد. زیور آلات پیدا شده که مربوط به  2500 سال قبل است ، از 80٪ روی و آلیاژی از مس و برنج می باشد. ورق‌های فولادی به دو شکل سرد و گرم تولید و ارائه می گردد. ورق‌های نورد گرم بعد از تولید طی مراحلی خاص گالوانیزه می‌شوند. روش گالوانیزه یا روی‌اندود‌کردن، باعث افزایش مقاومت ورق‌های فولادی در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی‌های خواهد شد. برای روی‌اندود‌کردن روش‌های گوناگونی به کار گرفته می شود .

انواع ورق گالوانیزه

ورق گالوانیزه با توجه به روش تولید در انواع مختلفی وجود دارد که  ابعاد این ورق‌ها و عوامل دیگری که در تولید آن‌ها متفاوت است باعث تقسیم آن ها به دسته های مختلف شده است.  از جمله معیارهایی است که برای تقسیم‌بندی این محصولات شکل ظاهری، نوع پوشش و ضخامت  می باشد که آن ها از یکدیگر جدا می سازد؛ در مقاله ای جداگانه به بررسی انواع ورق گالوانیزه پرداخته ایم. 

علاوه‌بر اینها یکی دیگر از مهم‌ترین تقسیمات انواع گالوانیزه براساس نحوه شکل‌دهی آن شامل موارد زیر است:

• ورق رنگی
• ورق کرکره رول آف
• ورق بدنه کانکس
• ورق شیروانی
• ورق کانال‌های پیش ساخته

ورق های گالوانیزه از لحاظ نوع پوشش نیز به دو نوع ورق گرم و سرد تقسیم می شوند که تفاوت گالوانیزه سرد و گرم خود یک مقاله ای طولانی و تخصصی است. 

کاربرد ورق گالوانیزه

به دلیل ویژگی‌ ورق‌ گالوانیزه، این ورق‌ها در صنایع مختلف به کار برده می‌شوند و کاربردهای گسترده ای دارند که روز به روز نیز در حال افزایش است. در ادامه برخی از کاربردها و ویژگی ورق گالوانیزه را بیان می‌کنیم:

1. ساخت برخی از قطعات لوازم خانگی و تجهیزات آشپزخانه مثل یخچال و گاز
2. پانل ها و تابلوهای برق، سینی کابل
3. کانال‌های کولر و دودکش‌ها ، ناودان‌ها و همینطور ساخت لوله‌ها
4. بدنه و سقف سوله‌ها و سالن‌ها و ساخت مخازن
5. ساختمان سازی به ویژه در ساخت سقف‌های شیروانی
6. در ساخت خودرو و ماشین آلات کشاورزی برای بدنه و کف کابین ، فیلترهای هوا و روغن و…
7. مبلمان و وسایلی مانند میز، کمد، کابینت، قفسه، صندلی‌های سبک وزن و…
8. کاربرد ورق گالوانیزه در ساخت تابلو رهنما و رانندگی و گارد ریل ها در راهسازی

ویژگی ها و مشخصات ورق گالوانیزه

به طور معمول  آلیاژهای آهنی که در ترکیب مواد تشکیل‌دهنده‌شان حاوی ۱٫۵ درصد کربن است، فولاد نامیده می شود. بنابراین بر اساس درصد کربن استفاده شده ترتیب خاصیت فولاد ، متفاوت می باشد. ورق‌ گالوانیزه معمولا به دو صورت رول‌ فرم و فابریک تولید می گردد که هر یک مشخصاتی منحصر به فرد دارد. محاسبه ی وزن ورق گالوانیزه از مواردی است که معمولا خریداران به دنبال آن هستند؛ 3 روش وجود دارد که شامل محاسبه از طریق فرمول، نرم افزار و جدول وزنی است؛ محاسبه ی وزن از طریق فرمول نیازمند دانستن چگالی ورق گالوانیزه است که با قرار دادن این دیتا در فرمول به وزن این ورق خواهیم رسید.

پرداختن به موضوع محاسبه وزن ورق گالوانیزه خارج از گنجایش این صفحه است و ما در مقاله ای جداگانه به توضیح صفر تا صد آن پرداختیم.

مزایای ورق گالوانیزه

اکنون که با ورق‌های گالوانیزه، انواع و مشخصات آن آشنا شدید، به طور حتم به مزایای زیاد استفاده از آن در صنایع مختلف پی‌برده‌اید. در ادامه این بخش به مهم‌ترین مزایای استفاده از انواع ورق گالوانیزه اشاره می‌کنیم.

کاهش هزینه‌ها

گالوانیزه کردن ورق‌های فولادی به روش گالوانیزه حرارتی، در مقایسه با دیگر پوشش‌های محافظتی کم هزینه است. به عنوان مثال برای جلوگیری از زنگ‌زدگی آهن و فولاد می‌توان آنها را رنگ کرد. همانطور که می‌دانید هزینه نقاشی کردن بسیار زیاد است و از طرفی هم طول عمر زیادی ندارد.

احتیاج به نگهداری کم

ورق گالوانیزه دارای مقاومت و استحکام زیادی است. بنابراین سازه‌های حاصل از آن کمتر آسیب می‌بینند و نیاز به نگهداری کمتری دارند. در مناطق دور افتاده که بازرسی از سازه‌های گالوانیزه کار راحتی نیست، این مسئله بسیار حائز اهمیت است.

عمرطولانی

به طور معمول ورق‌های فولادی با به کارگیری پوشش رنگ و نگهداری مناسب نهایتا بین 2 تا 11 ‏سال عمر مفید خواهند داشت. درحالی که تخمین زده می‌شود ورق‌های فولادی گالوانیزه شده تا ‏‏50 سال نیز دوام بیاورند. اما باید بدانید عمر مفید ورق‌های گالوانیزه بین 20 تا 30 سال است و ‏بیش از آن مفید در نظر گرفته نمی‌شوند. ‏نکته مهم دیگری که در تعیین میزان عمر مفید ورق گالوانیزه باید به آن توجه داشت این است که ‏روش تولید و کیفیت مواد اولیه مصرفی برای گالوانیزه کردن، تاثیر بسیار زیادی در عمر مفید ورق ‏گالوانیزه دارند. ‏

قابل اطمینان

در مورد روش‌های گالوانیزه کردن توضیحاتی را ارائه دادیم. لازم است بدانید که این روش‌ها استاندارد بوده و از همه جهات مانند ضخامت پوشش مورد تایید هستند. بنابراین عمر و عملکرد حفاظتی آنها مورد پیش‌بینی و اطمینان است.

حفاظت کامل

در حال صحبت از پوشش محافظتی گالوانیزه هستیم. لازم است بدانید که قطعات گالوانیزه به طور کامل محافظت می‌شوند. یعنی حتی تمام حفره‌ها، گوشه‌های تیز و قسمت‌های غیر قابل دسترسی به خوبی با فلز روی پوشش داده شده‌اند. به طور حتم هیچ پوشش دیگری این چنین محافظت یکنواخت و یکسانی را ایجاد نمی‌کند. از دیگر مزایای ورق گالوانیزه می‌توان به بازرسی آسان، قابلیت جوشکاری، انعطاف‌پذیری بالا، تولید سریع، کمترین آسیب‌پذیری در هنگام حمل و نقل و قابلیت فرم‌دهی آسان اشاره کرد.

معایب ورق گالوانیزه

نسبت به آهن معمولی عملیات جوشکاری ورق گالوانیزه  اغلب سختی و پیچیدگی بیشتری همراه دارد . گاز ها و بخارهای ایجاد شده در زمان جوشکاری  سمی و بسیار خطرناک است که در صورت کار مداوم با بیماری های حاد ریوی همراه خواهد شد. بهتر است در زمان جوشکاری ورق گالوانیزه از ماسک استفاده شود. مدت زمان برای هر فرد در روز ۴ ساعت جوشکاری استاندارد است ضمن اینکه استفاده از  تجهیزات استاندارد ضرورت دارد.

اگر چه ورق های گالوانیزه  در برابر شرایط جوی و ضربات مقاومت بسیار بالایی دارند اما این محصولات نیز از طول عمر مشخصی برخوردار هستند که به طور تقریبی طول عمر مفید آن‌ها از ۲۰ تا ۳۰ سال می باشد. لازم به ذکر است این رقم با ضخامت آن ارتباط مستقیم دارد. البته در صورتی که ورق در جای خشک و دور از باران باشد ، قابلیت سالم ماندن همیشگی خواهد داشت. معمولا برای حفاظت بیشتر ورق ها آنها را رنگ می کنند.

همچنین احتمال شوره زدن این نوع ورق نیز وجود دارد که ما در مقاله ای جداگانه به علت شوره زدن ورق گالوانیزه، پیشگیری و رفع آن پرداختیم.

نحوه تشخیص ورق گالوانیزه

مهم‌ترین نکات برای تشخیص ورق گالوانیزه باکیفیت می تواند بررسی ظاهری باشد. در واقع هیچگونه عیب و ایرادی در ظاهر نباید وجود داشته باشد. بهتر است برای بررسی کیفیت ورق‌های گالوانیزه آزمایش‌های لازم را انجام نمایید. توصیه می شود برای خرید از مجموعه ای معتبر خریداری نمایید. چرا که مجموعه های مجاز برای حفظ اعتبار خود، از کالای بی کیفیت استفاده نمی کنند. اگر چه با بررسی ظاهر ورق های گالوانیزه می توان کیفیت آن را تشخیص داد ولی تنها با دیدن ظاهر ورق، نمی توان به  گالوانیزه بودن آن اطمینان ۱۰۰ درصدی رسید. نحوه تشخیص ورق گالوانیزه اصیل واقعاً سخت بوده و برای این کار می بایست روش های زیاد و دقیقی را به کار گرفت.

سنجش ضخامت

استفاده از ضخامت‌سنج مغناطیسی از روش ها کاربردی است که منجر به  تخریب ورق نمی شود. جنس پوشش سطح فولاد با استفاده از این روش تعیین نمی شود ولی به شما این اطمینا را خواهد داد که لایه پوشش بر روی ورق شما وجود دارد.

محلول آب و نمک

که برای نحوه تشخیص ورق گالوانیزه یک راه ساده دیگر وجود دارد که با استفاده از  پارچه آغشته به محلول آب و نمک غلیظ (سه قسمت نمک و یک قسمت آب) می باشد. به این صورت که پارچه روی سطح کشیده شده و پس از بیست و چهار ساعت در صورتی که ورق فولادی زنگ بزند یعنی گالوانیزه نمی باشد.

ریختن آب بر روی سطح ورق

همان‌طور می دانید سطح ورق‌های گالوانیزه صاف و صیقلی می باشد. بنابراین در صورتی که کمی آب بر روی سطح ورق ‌ها بریزید می بایست به‌راحتی بر روی آن ها سر بخورد.

 خواص ورق گالوانیزه

• برای آماده سازی به زمان کوتاهی نیاز دارد
• در برابر آتش سوزی مقاومت بالا دارد
• در هر نوع شرایط آب و هوایی محافظت خوبی از ورق می کند
• گالوانیزاسیون در مقایسه با رنگ آمیزی هزینه کمتری نیاز دارد.
• این محصول ضمن حمل و نقل راحت نصب بسیار سریع و ساده ای دارد.
• در صورت شکستگی پوشش گالوانیزه زنگ نخواهد زد.
• به آزمایشات مخرب بر روی سازه نیاز ی نیست و با چشم سازه به راحتی بازرسی می توان کرد.
• مقاومت این پوشش نازک در مقابل صدمات مکانیکی و خورندگی‌ها بسیار بالا می باشد.
• طول عمر ورق‌های فولادی به طور متوسط تا ۵۰ سال می باشد.

 نحوه تولید ورق گالوانیزه

روش‌های تولید ورق‌های فولادی متفاوت می باشد. به طور کلی می توان گفت هر روش، ویژگی‌های خاصی به ورق تولیدشده می بخشد و کاربردی متفاوت خواهد داشت. مهم‌ترین راه‌ها برای روی‌اندودکردن ورق‌های فولادی در چهار مورد زیر بیان شده است:

روش الکتروگالوانیزه (Electrogalvanization)

روش الکتروگالوانیزه با بکارگیری جریان‌های الکتریکی و محلول الکترولیتی سولفات روی صورت می گیرد. با این شیوه ورق‌های تولیدشده ، نسبت به سایر ورق‌های گالوانیزه ضخامت کمتری خواهند داشت و در صنایع حساس همچون خودروسازی کاربرد دارند.

روش گالوانیزه گرم یا حرارتی (Hot-Dip Galvanizing)

این روش که با نام گالوانیزاسیون کلاسیک نیز معرفی می‌شود، به این صورت است که ورق‌های فولادی در یک استخر پر از روی، غوطه‌ور شده و به خوبی با روی، آغشته می شوند. مقرون  به صرفه بودن از مزیت های این روش می باشد.

روش پیش گالوانیزاسیون (Pre-galvanization)

شباهت این  روش به گالوانیزه‌ی گرم بسار زیاد می باشد. تنها تفائت آن در شروع روش است. به این معنا که در روش پیش‌گالوانیزه، ابتدا فلز با یک مایع، تمیز شده و بعد ورق برای گالوانیزاسیون در یک استخر پر از روی به شیوه‌ی رفت و برگشت، گالوانیزه می گردد . یکپارچگی و یک‌دستی ورق ها در این روش بیشتر می باشد.

روش گالوانیلینگ (Galvannealing)

این روش در مقایسه با سایر روش ها  حساس و زمان‌بر است؛ متخصصان در این شیوه، ورق‌های فولادی را به دو صورت گالوانیزاسیون گرم و گداختگی تولید می نمایند. در این فرآیند

ابتدا لازم است ورق با روکشی از جنس عنصر فلزی روی پوشش‌دهی گردد و بعد در فرآیند کوره‌های گداخته قرار داده شود.

بیشتر بخوانید: نحوه تولید انواع ورق رنگی و کاربرد آن! 

استاندارد تولید ورق گالوانیزه

با توجه به اهمیت گالوانیزه کردن و کاربردهای متفاوتی که ورق گالوانیزه در صنایع مختلف دارد، برای آن استانداردهای مختلفی تعیین شده است. تعدادی از آنها را در جدول زیر می‌توانید مشاهده نمایید.

نام استاندارد	کاربرد
ISO 1461:	پوشش‌های گالوانیزه گرم روی مجموعه‌های آهن و فولاد ساخته شده مشخصات و روش‌های آزمایش
ISO 10684	اتصال دهنده‌ها – پوشش‌های گالوانیزه گرم
ISO 14713.1	پوشش‌های روی – دستورالعمل‌ها و توصیه‌هایی برای حفاظت در برابر خوردگی آهن و فولاد در سازه‌ها
ISO 14713.2	پوشش‌های روی – دستورالعمل‌ها و توصیه‌هایی برای حفاظت در برابر خوردگی آهن و فولاد در سازه‌ها
BS 7371	پوشش روی اتصال دهنده‌های فلزی – مشخصات پوشش‌های گالوانیزه گرم
EN 10244:	سیم و محصولات سیم فولادی – پوشش‌های فلزی غیر آهنی روی سیم فولادی.
EN 10346	محصولات مسطح فولادی با پوشش گرم به طور مداوم.
BS 3083	مشخصات برای ورق‌های فولادی موجدار با پوشش روی گرم و ورق‌های فولادی موجدار با پوشش آلومینیوم/روی گرم برای مقاصد عمومی.
EN 15773	کاربرد صنعتی پوشش‌های آلی پودری برای محصولات فولادی گالوانیزه یا غلاف داغ (روکش‌های دوبلکس). مشخصات، توصیه‌ها و دستورالعمل‌ها
ASTM A123/A123M	مشخصات پوشش روی (گالوانیزه گرم) روی محصولات آهن و فولاد
ASTM A767/A767M:	مشخصات استاندارد برای میلگردهای فولادی با روکش روی (گالوانیزه) برای تقویت بتن
ASTM A153/A153M:	مشخصات استاندارد برای پوشش روی (Hot-Dip) روی آهن و سخت افزار
CSA G164	گالوانیزه گرم محصول با شکل نامنظم

 

صنایع گالوانیزه

با توجه به تقاضای روزافزون برای ورق گالوانیزه، صنایع گالوانیزه نیز روز به روز در حال گسترش می‌باشند. اکثر تولید کنندگان ورق گالوانیزه در ایران از خطوط پیوسته برای تولید این نوع ورق استفاده می‌کنند. در ایران نیز کارخانه‌های بسیار زیادی اقدام به تولید ورق گالوانیزه نموده اند. 5 شرکت فعال در صنایع گالوانیزه ایران عبارت‌اند از شرکت فولاد مبارکه اصفهان، شرکت صنایع هفت الماس، شرکت فولاد امیرکبیر کاشان، شرکت ورق خودرو شهرکرد، شرکت صنایع ورق‌های پوشش دار تاراز چهارمحال.

جمع‌بندی نهایی ورق گالوانیزه چیست

موضوع اصلی این مقاله ویژگی ورق گالوانیزه بود. همه ما هر روز شاهد محصولات و سازه‌های تولید شده از انواع ورق گالوانیزه در اطراف خود هستیم. چنانچه در شغل خود با قطعات گالوانیزه سروکار دارید. برای کسب اطلاعات بیشتر یا تهیه آن با بهترین مشخصات می‌توانید با کارشناسان پیوان تماس بگیرید. ما طیف وسیعی از انواع ورق گالوانیزه برای کاربردهای مختلف را به هر کجای ایران عرضه می‌کنیم. با اطمینان می‌گوییم که یکی از بهترین‌ فروشگاه‌های تجهیزات گالوانیزه و دیگر محصولات آهنی هستیم.