ویژگی ورق گالوانیزه را بهتر بشناسید

ورق گالوانیزه در سراسر جهان تقاضای زیادی دارد. این محصول در صنایع مختلف از جمله صنعت ساختمان‌سازی، کشاورزی، حمل و نقل، آب و برق و بسیاری از موارد دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. علت اینکه شرکت‌های مختلف از انواع ورق گالوانیزه استقبال می‌کنند، به‌دلیل ویژگی ورق گالوانیزه است، زیرا این نوع ورق در برابر خوردگی و زنگ زدگی مقاومت بالایی دارد. بد نیست بدانید که ورق فولادی گالوانیزه یکی از مهم‌ترین نورآوری‌های دنیای مدرن به حساب می‌آید.

تا جایی که شاید بدون آن حتی دنیای مدرن به این شکل دیگر وجود نداشته باشد. برای اینکه بهتر متوجه اهمیت و ویژگی ورق گالوانیزه و میزان استفاده آن در صنایع مختلف شوید، در ادامه درباره این محصول، مشخصات، مزایا و عمر مفید آن و نمودار قیمت ورق گالوانیزه در سایت پیوان اطلاعات بیشتری ارائه می‌دهیم.

ورق گالوانیزه چیست؟

یکی از مهم‌ترین مشکلات استفاده از آهن و فولاد، احتمال زنگ زدگی آنهاست. زنگ‌زدگی در واقع اصطلاحی است که برای اکسیدشدن آهن یا همان واکنش آهن با اکسیژن در حضور آب یا رطوبت هوا به کار برده می‌شود. زنگ‌زدگی باعث ایجاد اختلال در ویژگی‌های مکانیکی فلز شده، خواص شیمیایی آن را تغییر می‌دهد، تا حدی که ممکن است آهن دچار شکستگی شود. به همین علت از زمان‌های گذشته بشر همیشه به دنبال راهکارهایی برای جلوگیری از زنگ زدگی آهن و فولاد بوده است.

یکی از بهترین روش‌هایی که تا به امروز برای حل مشکل زنگ زدگی استفاده می‌شود، گالوانیزه کردن است که حدود 300 سال پیش کشف شده است. در این روش لایه نازکی از فلز روی به عنوان پوشش بر روی آهن و فولاد قرار می‌گیرد تا از آسیب‌پذیری آن در برابر هوا و رطوبت جلوگیری نماید. گالوانیزه کردن احتمالا دوستدار محیط زیست ترین فرآیند موجود برای جلوگیری از خوردگی است. به ورق‌های فولادی که توسط آلیاژ روی محافظت می‌شوند، ورق گالوانیزه یا Galvanized sheet گفته می‌شود. روش‌های مختلفی برای گالوانیزه یا روی‌اندود کردن این ورق‌ها وجود دارد. که در ادامه به بررسی آنها و ویژگی ورق گالوانیزه خواهیم پرداخت. 

گالوانیزه کردن چگونه باعث محافظت ورق در برابر خوردگی و زنگ زدگی می‌شود؟

هنگامی‌که پوشش روی بر سطح فولاد اعمال می‌شود، خشک و سخت می‌شود و یک لایه محافظ اکسید روی تشکیل می‌دهد. این لایه در برابر هوا و رطوبت غیرقابل نفوذ است، بنابراین رطوبت که یکی از اجزای مورد نیاز برای وقوع خوردگی است، حذف می‌شود. و از آنجایی که لایه فولادی زیرین قادر به تماس با هوا یا رطوبت خارجی نیست، از خوردگی آن جلوگیری می‌شود. در واقع روی خود را فدای محافظت از فولاد می‌کند، از این رو گالوانیزه کردن به یکی از بهترین روش‌ها برای مقابله با زنگ زدگی و خوردگی تبدیل شده که مهم‌ترین ویژگی ورق گالوانیزه دانسته می‌شود.

روش‌های گالوانیزه کردن ورق‌ فولادی

پوشش یکنواخت آلیاژ روی در سطح فولاد و آهن باعث تغییر میکروسکوپی اتم‌های سطحی آنها شده و به این ترتیب در برابر اکسید شدن مقاوم می‌شوند. همچنین استقامت و پایداری آنها نیز افزایش پیدا می‌کند. فرآیند گالوانیزه کردن کار سختی نیست، اما نیاز به مهارت و دقت کافی دارد که متخصصین این امر به خوبی از عهده آن برمی‌آیند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید چگونه فلز Zn در سطح ورق فولادی چسبانده می‌شود. فرآیند تولید ورق گالوانیزه به روش‌های مختلفی قابل انجام است و به طور حتم محصول نهایی آنها با هم تفاوت‌هایی دارد. به طور کلی در انواع ورق را به روش‌های گالوانیزه گرم و الکتروگالوانیزه، آبکاری الکتریکی، شراردایز، آبکاری مکانیکی، رنگ آمیزی با پوشش‌های غنی از روی و پاشش روی (فلزی) گالوانیزه می‌کنند. از این میان، فرآیند گالوانیزه گرم بیشترین استفاده را دارد. در ادامه توضیح مختصری در مورد هر نوع پوشش روی آورده شده است.

بیشتر بخوانید: نحوه تولید انواع ورق رنگی و کاربرد آن! 

روش گالوانیزه گرم

این روش به عنوان گالوانیزه حرارتی نیز شناخته می‌شود. گالوانیزه گرم یک فرآیند بسیار ساده است که محافظت طولانی مدت در برابر خوردگی فولاد را فراهم می‌کند. در روش گالوانیزه گرم ورق فولادی را داخل یک حمام مذاب از فلز روی، فرو می‌برند. البته قبل از غوطه‌ور کردن، ورق فولادی باید مراحل دیگری را طی ‌کند. به طور کلی چرخه فرآیند گالوانیزه گرم عبارت است از:

1. تمیز کردن
2. فلاکسین
3. گالوانیزه کردن

تمیز کردن

واکنش گالوانیزه فقط روی یک سطح تمیز از نظر شیمیایی رخ می‌دهد. به همین دلیل قبل از گالوانیزه کردن، ضروری است که سطح ورق  عاری از چربی، خاک و رسوب باشد. این نوع آلودگی‌ها با فرآیندهای مختلفی از بین می‌روند. روش معمول این است که ابتدا با استفاده از غوطه ور کردن ورق آهنی یا فولادی در محلول قلیایی یا اسیدی آن را چربی گیری می‌کنند. سپس ورق را در آب سرد شستشو می‌دهند تا از آلوده شدن بقیه مراحل جلوگیری شود.

سپس قطعه چربی گیری شده را  در دمای محیط در اسید هیدروکلریک غوطه ور می‌کنند تا زنگ زدگی و رسوب از بین برود و به اصطلاح اسید شویی شود تا برای مرحله فلاکسین آماده شود.

فلاکسین در فرایند گالوانیزه 

فلاکسین گام مهمی ‌برای موفقیت کلی تولید قطعات گالوانیزه است. در این مرحله، محصول فولادی اسیدشویی شده در محلول فلاکسین که حاوی کلرید آمونیوم روی است غوطه ور می‌شود . این فرآیند معمولاً در دمای 50-70 درجه سانتی گراد رخ می‌دهد.

محلول فلاکسین هرگونه غشا اکسیدی که پس از تمیز کردن قطعه فولادی با اسید، روی سطح آن تشکیل شده را حذف می‌کند و از اکسیداسیون شدن بیشتر فلز قبل از گالوانیزه شدن و روی اندود شدن سطح جلوگیری می‌کند. سپس قطعه فولادی برای گالوانیزه شدن خشک می‌شود.

فرآیند گالوانیزه کردن

هنگامی‌که آهن یا اجزای فولاد تمیز شد داخل یک حمام از روی مذاب فرو می‌روند (که معمولاً در دمای حدود 450 درجه سانتیگراد است) و در نتیجه این کار یک سری لایه‌های آلیاژی روی-آهن با واکنش متالورژیکی بین آهن و روی تشکیل می‌شود. سرعت واکنش بین فولاد و روی معمولاً با زمان رابطه ای سهمی‌گونه دارد به این صورت که سرعت اولیه واکنش بسیار سریع است و تلاطم قابل توجهی را در حمام روی می‌توان مشاهده کرد. این مرحله 2 الی 3 دقیقه طول خواهد کشید.

بعد از خارج کردن ورق گالوانیزه از حمام مذاب، باید خیلی سریع آن را داخل آب فرو برده ‌تا خنک شود. در نهایت محصول نهایی جهت اندازه‌گیری ضخامت و دیگر موارد مورد بازرسی قرار می‌گیرد. مزیت مهم این فرآیند گالوانیزه کردن این است که حداقل ضخامت پوشش استاندارد بدون توجه به اپراتور و  به صورت خودکار ایجاد می‌شود.

 روش گالوانیزه گرم از لحاظ اقتصادی بسیار مقرون به‌صرفه است. به همین خاطر از زمان‌های بسیار دور همچنان مورد توجه بوده است. البته ناگفته نماند که از انواع ورق گالوانیزه گرم در محیط‌هایی مانند دریا که شرایط برای زنگ‌زدگی بیشتر مستعد است، کمتر در ساخت سازه‌ها استفاده می‌کنند.

روش الکترو گالوانیزه

در این روش که به الکتروپلات معروف است، دیگر از حمام مذاب فلز روی خبری نیست. در حقیقت از جریان برق برای روی‌اندود کردن ورق فولادی استفاده می‌شود. یکی از تفاوت‌های روش الکترو گالوانیزه با گالوانیزه حرارتی در کنترل ضخامت روی است. در این روش به طور دقیق می‌توان ضخامت پوشش روی را کنترل کرد. بنابراین ورق گالوانیزه با ضخامت کمتری از روی محافظت می‌شود. از مزایای دیگر این روش می‌توان به ظاهر براق و زیباتر ورق فولادی گالوانیزه اشاره کرد. با توجه به این مشخصات استفاده از آن در تولید بدنه اتومبیل بسیار حائز اهمیت است.

اطلاعات بیشتر درباره: کارخانه تاراز چهارمحال بختیاری و محصولات آن در سایت پیوان

روش اسپری حرارتی (یا فلزی)

پاشش حرارتی یا متالیزاسیون فرآیند پاشیدن روی نیمه مذاب، بر روی سایر فلزات یا اقلام فولادی با استفاده از سیم یا پودر گرم شده توسط شعله، اسپری قوس الکتریکی یا منبع حرارت پلاسما است.

پاشش روی این مزیت را دارد که می‌توان پوشش‌هایی تا ضخامت 250 میکرومتر معادل 1500 گرم در متر مربع را با این روش به وجود آورد. برای انجام این روش نیز سطح فولادی باید با زِبره‏زنی آماده شود. در این روش پوشش نمی‌تواند به سطوح داخلی نفوذ کند. علاوه بر این در لبه‌های تیز، گوشه‌های تنگ، سوراخ‌ها  پوشش سطحی ضعیف است. پوشش روی به‌دست‌آمده در این روش مانند پوشش گالوانیزه، هم مانع و هم حفاظت کاتدی را برای فولاد ایجاد می‌کند.

در اغلب موارد پاشش حرارتی گرانتر از گالوانیزه گرم با اندازه معادل است، اما این فرآیندها مکمل هم هستند و در سازه‌های بزرگ به صورت پشت سر هم استفاده می‌شوند. در این روش از رنگ‌ها و پوشش‌های روغنی دارای روی نیز می‌توان استفاده نمود.

ویژگی‌ ورق گالوانیزه

در بخش قبلی در مورد روش ساخت ورق‌های گالوانیزه توضیحاتی را ارائه دادیم. در این میان ممکن است برایتان سوال ایجاد شود که ویژگی ورق گالوانیزه دقیقا چه چیزی است.یکی از ویژگی ورق گالوانیزه که مهم‌ترین نیز شمرده می‌شوئ، فولاد پایه آن است. باید بدانید فولاد پایه در تولید ورق گالوانیزه می‌تواند هرگونه فولادی باشد. اما نکته بسیار مهم  برای گالوانیزه کردن فولاد این است که قبل از انجام عملیات، سطح آن به خوبی پاکسازی شود تا کیفیت سطح رویه‌ی روی تشکیل شده در سطح فولاد در بالاترین حالت ممکن باشد. 

ویژگی‌ ورق گالوانیزه مانند ابعاد و ضخامت آن وابسته به ورق سیاه یا ورق روغنی است که از آن تولید می‌شود. مشابه سایر ورق‌ها، ورق‌های گالوانیزه ای که به صورت رول تولید می‌شوند دارای ضخامت 0.18 تا 6 میلی‌متر و عرض 100 تا 125 سانتی‌متر هستند. در حالی که ورق‌های فابریک به صورت 2000*1000 میلی‌متر و 2500*1250 میلی‌متر تهیه می‌شوند.

یکی دیگر از ویژگی‌ ورق‌ گالوانیزه، حالت‌پذیری و فرم گیری ورق گالوانیزه است که بسته به ضخامت و ورق فولادی پایه متفاوت است. هر چه ضخامت ورق پایین تر باشد، حالت پذیری و فرم گیری ورق گالوانیزه بیشتر خواهد بود. ورق‌های گالوانیزه با ضخامت زیاد معمولا برای انواع اتصالات جوشی و غیر جوشی به کار برده می‌شوند.

انواع ورق گالوانیزه

انواع ورق گالوانیزه از جهات مختلف دسته‌بندی می‌شوند. به عنوان مثال براساس روش ساخت در دو نوع ورق گرم و ورق سرد وجود دارند. در دسته‌بندی دیگر به ورق آهنی گالوانیزه (همان ورق آهن است که با آلیاژ روی آبکاری شده است ) و ورق فولادی گالوانیزه (همان ورق فولاد است که با آلیاژ روی آبکاری شده است) معروف است. علاوه‌بر اینها یکی دیگر از مهم‌ترین تقسیمات انواع گالوانیزه براساس نحوه شکل‌دهی آن شامل موارد زیر است:

• ورق رنگی
• ورق کرکره رول آف
• ورق بدنه کانکس
• ورق شیروانی
• ورق کانال‌های پیش ساخته

کاربرد و ویژگی ورق گالوانیزه

به دلیل ویژگی‌ ورق‌ گالوانیزه، این ورق‌ها در صنایع مختلف به کار برده می‌شوند و کاربردهای گسترده ای دارند که روز به روز نیز در حال افزایش است. در ادامه برخی از کاربردها و ویژگی ورق گالوانیزه را  بیان می‌کنیم:

1. ساخت برخی از قطعات لوازم خانگی و تجهیزات آشپزخانه مثل یخچال و گاز
2. پانل ها و تابلوهای برق، سینی کابل
3. کانال‌های کولر و دودکش‌ها ، ناودان‌ها و همینطور ساخت لوله‌ها
4. بدنه و سقف سوله‌ها و سالن‌ها و ساخت مخازن
5. ساختمان سازی به ویژه در ساخت سقف‌های شیروانی
6. در ساخت خودرو و ماشین آلات کشاورزی برای بدنه و کف کابین ، فیلترهای هوا و روغن و…
7. مبلمان و وسایلی مانند میز، کمد، کابینت، قفسه، صندلی‌های سبک وزن و…
8. در راهسازی برای ساخت گارد ریل‌ها و تابلوهای علائم

مزایای ورق گالوانیزه

اکنون که با ورق‌های گالوانیزه، انواع و مشخصات آن آشنا شدید، به طور حتم به مزایای زیاد استفاده از آن در صنایع مختلف پی‌برده‌اید. در ادامه این بخش به مهم‌ترین مزایای استفاده از انواع ورق گالوانیزه اشاره می‌کنیم.

کاهش هزینه‌ها

گالوانیزه کردن ورق‌های فولادی به روش گالوانیزه حرارتی، در مقایسه با دیگر پوشش‌های محافظتی کم هزینه است. به عنوان مثال برای جلوگیری از زنگ‌زدگی آهن و فولاد می‌توان آنها را رنگ کرد. همانطور که می‌دانید هزینه نقاشی کردن بسیار زیاد است و از طرفی هم طول عمر زیادی ندارد.

احتیاج به نگهداری کم

ورق گالوانیزه دارای مقاومت و استحکام زیادی است. بنابراین سازه‌های حاصل از آن کمتر آسیب می‌بینند و نیاز به نگهداری کمتری دارند. در مناطق دور افتاده که بازرسی از سازه‌های گالوانیزه کار راحتی نیست، این مسئله بسیار حائز اهمیت است.

عمرطولانی

به طور معمول ورق‌های فولادی با به کارگیری پوشش رنگ و نگهداری مناسب نهایتا بین 2 تا 11 ‏سال عمر مفید خواهند داشت. درحالی که تخمین زده می‌شود ورق‌های فولادی گالوانیزه شده تا ‏‏50 سال نیز دوام بیاورند. اما باید بدانید عمر مفید ورق‌های گالوانیزه بین 20 تا 30 سال است و ‏بیش از آن مفید در نظر گرفته نمی‌شوند. ‏نکته مهم دیگری که در تعیین میزان عمر مفید ورق گالوانیزه باید به آن توجه داشت این است که ‏روش تولید و کیفیت مواد اولیه مصرفی برای گالوانیزه کردن، تاثیر بسیار زیادی در عمر مفید ورق ‏گالوانیزه دارند. ‏

قابل اطمینان

در مورد روش‌های گالوانیزه کردن توضیحاتی را ارائه دادیم. لازم است بدانید که این روش‌ها استاندارد بوده و از همه جهات مانند ضخامت پوشش مورد تایید هستند. بنابراین عمر و عملکرد حفاظتی آنها مورد پیش‌بینی و اطمینان است.

حفاظت کامل

در حال صحبت از پوشش محافظتی گالوانیزه هستیم. لازم است بدانید که قطعات گالوانیزه به طور کامل محافظت می‌شوند. یعنی حتی تمام حفره‌ها، گوشه‌های تیز و قسمت‌های غیر قابل دسترسی به خوبی با فلز روی پوشش داده شده‌اند. به طور حتم هیچ پوشش دیگری این چنین محافظت یکنواخت و یکسانی را ایجاد نمی‌کند. از دیگر مزایای ورق گالوانیزه می‌توان به بازرسی آسان، قابلیت جوشکاری، انعطاف‌پذیری بالا، تولید سریع، کمترین آسیب‌پذیری در هنگام حمل و نقل و قابلیت فرم‌دهی آسان اشاره کرد.

کوتینگ در ورق گالوانیزه چیست؟

یکی از مشخصات ورق گالوانیزه که جهت تعیین کیفیت آن به کار برده می‌شود، کوتینگ است. کوتینگ اصطلاحی است که میزان پوشش روی در دوطرف ورق گالوانیزه بر حسب گرم در هر متر مربع  را مشخص می‌کند. اندازه پوشش روی بسته به روش گالوانیزه کردن و ضخامت ورق، مقداری متفاوت است. هرچه میزان کوتینگ در ورق‌های گالوانیزه بیشتر باشد نشان دهنده بالاتر بودن کیفیت آنها است. ورق‌های چینی معمولاً کوتینگی معادل  ۱۰۰ الی ۱۲۰ و ورق‌های کره ای ژاپنی و هندی و غیره تا کوتینگ ۱۸۰را دارا هستند.

استاندارد تولید ورق گالوانیزه

با توجه به اهمیت گالوانیزه کردن و کاربردهای متفاوتی که ورق گالوانیزه در صنایع مختلف دارد، برای آن استانداردهای مختلفی تعیین شده است. تعدادی از آنها را در جدول زیر می‌توانید مشاهده نمایید.

آشنایی بیشتر: ورق پانچ انواع و کاربرد آن

صنایع گالوانیزه

با توجه به تقاضای روزافزون برای ورق گالوانیزه، صنایع گالوانیزه نیز روز به روز در حال گسترش می‌باشند. اکثر شرکت‌های تولید کننده ورق گالوانیزه از خطوط پیوسته برای تولید این نوع ورق استفاده می‌کنند. در ایران نیز کارخانه‌های بسیار زیادی اقدام به تولید ورق گالوانیزه نموده اند. 5  شرکت فعال در صنایع گالوانیزه ایران عبارت‌اند از شرکت فولاد مبارکه اصفهان، شرکت صنایع هفت الماس، شرکت فولاد امیرکبیر کاشان، شرکت ورق خودرو شهرکرد، شرکت صنایع ورق‌های پوشش دار تاراز چهارمحال.

عوامل موثر بر قیمت ورق گالوانیزه

قیمت ورق گالوانیزه مانند سایر آهن آلات تحت تاثیر نوسانات ارز و قیمت آهن در بازارهای جهانی و داخلی قرار دارد. یکی دیگر از عوامل موثر بر قیمت ورق گالوانیزه استاندارد تولید و برند تولید کننده آن است. به طور کلی می‌توان گفت قیمت ورق گالوانیزه از قیمت ورق‌های معمولی بیشتر است.  اما به دلیل طول عمر بیشتر و ویژگی‌های ورق گالوانیزه این قیمت بیشتر کاملا توجیه اقتصادی دارد و همین امر باعث شده کاربرد ورق گالوانیزه در صنایع مختلف افزایش یابد. 

نحوه نگهداری از ورق‌ گالوانیزه

اصلی‌ترین دلیل استفاده از این ورق‌ها به دلیل ویژگی ورق گالوانیزه یعنی مقاومت آنها در مقابل خوردگی و زنگ‌زدگی است، اما اگر این ورق‌ها در شرایط مناسبی نگهداری نشوند، نمی‌توان از این مزیت آنها بهره برد و عمر مفیدشان کاهش پیدا می‌کند. جهت نگهداری ورق‌های گالوانیزه توصیه می‌شود:

• تا جای ممکن این ورق‌ها در محیطی به دور از رطوبت و ترجیحا با دما ثابت نگه داری شوند.
• در زمان جابجایی و استفاده، به درستی بسته بندی شوند تا پوشش روی آنها دچار آسیب نشود.
• در صورت برش ورق برای رسیدن به ابعاد مورد نیاز، قسمت برش خورده دوباره تحت فرآیند گالوانیزه قرار بگیرد .
• در صورت مشاهده شوره که همان اکسید روی می‌باشد، جهت از بین بردن آن به صورت مکانیکی یا شیمیایی اقدام شود.

جمع‌بندی نهایی

موضوع اصلی این مقاله ویژگی ورق گالوانیزه بود. همه ما هر روز شاهد محصولات و سازه‌های تولید شده از انواع ورق گالوانیزه در اطراف خود هستیم. چنانچه در شغل خود با قطعات گالوانیزه سروکار دارید. برای کسب اطلاعات بیشتر یا تهیه آن با بهترین مشخصات می‌توانید با کارشناسان پیوان تماس بگیرید. ما طیف وسیعی از انواع ورق گالوانیزه برای کاربردهای مختلف را به هر کجای ایران عرضه می‌کنیم. با اطمینان می‌گوییم که یکی از بهترین‌ فروشگاه‌های تجهیزات گالوانیزه و دیگر محصولات آهنی هستیم.