سپری چیست؟ انواع سپری و کاربردهای آن ها

سپری، نوعی از فلز است که به خاطر روش تولیدش کاربردهای گوناگونی دارد. پروفیل سپری در ساخت درها و پنجره‌ها، اتصال دهنده‌های پل به ستون‌ها، ساخت سازه‌های فلزی و خرپاها به کار می‌رود. این پروفیل بطور معمول سه گوشه دارد و شکلی مشابه حرف T انگلیسی به خود می‌گیرد که از این رو به آن «سه‌پری» یا «سپری» می‌گویند. گاهی افراد این محصول را با نبشی اشتباه می‌گیرند، ولی این دو تفاوت‌های بارزی با یکدیگر دارند که در این مقاله به صورت کامل به آن پرداخته ایم. در ادامه، به توضیح مفهوم سپری چیست، تفاوت‌های بین سپری و نبشی، انواع مختلف سپری و کاربردهای پروفیل T خواهیم پرداخت.

سپری یا پروفیل t چیست؟

احتمالا به جای اصطلاح «پروفیل سپری»، عبارت «پروفیل T» را شنیده باشید؛ به طور کلی، سپری در دو نوع فابریک و پرسی تولید می‌شود. این قطعات را می‌توان با برش طولی یک تیرآهن نیز تهیه کرد. این محصول دارای جانی بلند و بال‌هایی باریک است که این ویژگی‌ها باعث شده، نام‌گذاری آن به عنوان پروفیل T توجیه‌پذیر باشد.

پروفیل‌های سپری در ضخامت‌های متفاوتی از 0.9 تا 2.5 میلی‌متر در بازار موجود هستند؛ اما نوع 2 میلی‌متری آن به دلیل کاربرد و محبوبیتش، بیشتر استفاده می‌شود و در شاخه‌های 6 و 12 متری عرضه می‌گردد. پروفیل‌های سپری با لبه‌های گرد و تیز، عمدتاً در صنعت ساخت‌وساز به کار می‌روند و در ساخت پل، انواع در و پنجره، گلخانه‌ها، سقف‌های کاذب، گاردریل‌ها، سازه‌های فلزی و زیربنای ساختمان‌ها و غیره کاربرد دارند. در بخش‌های آتی، درباره‌ی کاربردهای سپری و انواع آن بیشتر صحبت خواهیم کرد.

کاربرد سپری

در زمینه‌های گوناگون صنعتی، استفاده از مقاطع فولادی مانند سپری به طور روز افزونی رواج یافته است. این مقاطع به دلیل کاربردهای فراوانی که دارند، به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند. با نگاه بیشتر به اطراف خود، می‌توانید شاهد نمونه‌های متعددی از این کاربردها باشید. تقاضای بالا جهت خرید و فروش سپری، بازاری پر رونق را برای فعالان این حوزه به ارمغان آورده است.

در بخش ساخت‌وساز، سپری‌ها کاربردهای متفاوتی دارند که می‌توان از آن‌ها در اتصال پل‌ها به ستون‌ها، ساخت درب و پنجره‌های مختلف، اجزای سقف‌های کاذب، تقویت‌کننده‌ها، استحکام‌بخشی سازه‌های گلخانه‌ای و در فرایند خشکه‌چین استفاده کرد. همچنین، در صنایع دیگری مانند سدسازی و ساخت گاردریل‌ها، از سپری‌ها استفاده می‌شود. این محصولات فولادی در زیرسازی‌های ساختمانی نیز کاربرد دارند تا مقاومت نمای ساختمان را افزایش دهند و یکپارچگی خاصی با سازه اصلی داشته باشند؛ در ادامه، به کاربرد‌های شایع و اصلی سپری اشاره می‌کنیم:

• سقف‌های باربر کاذب

برای به‌دست آوردن سقف‌هایی که هم زیبا هستند و هم استحکام بالایی دارند، استفاده از تیرآهن‌ها به‌عنوان اجزای باربر در سازه ضروری است. این تیرهای آهنی، به‌دلیل داشتن استحکام خمشی مناسب و ظاهری زیبا، انتخاب مناسبی برای سقف‌ها هستند.

در این سیستم، تیرآهن‌ها با فاصله‌های مساوی از یکدیگر قرار می‌گیرند و بین آن‌ها از کاشی و سرامیک استفاده می‌شود. به‌جای استفاده از گچ، ملات ماسه و سیمان به‌کار می‌رود که مزایایی نظیر دوام بیشتر و مقاومت در برابر رطوبت را به همراه دارد.

• سازه‌های معماری مدرن

در معماری مدرن، سپری‌ها نقش مهمی ایفا می‌کنند و در طراحی و ساخت بسیاری از ساختمان‌های نوین به‌کار رفته‌اند. این پروفیل‌ها به‌دلیل داشتن گوشه‌های تیز و خطوط صاف، محبوبیت زیادی نزد معماران برای استفاده در نماهای ساختمان و معماری دیواره‌های باریک دارند.

شرکت‌هایی که در زمینه نماسازی شیشه‌ای فعالیت می‌کنند، به‌خاطر صافی و یکنواختی سطح سپری‌ها، از این پروفیل‌ها استقبال کرده‌اند. سپری‌ها جهت پوشش نمای فروشگاه‌ها انتخاب مناسبی هستند؛ زیرا عمر طولانی دارند و از نظر زیبایی‌شناسی بسیار مناسبند.

• دکوراسیون و طراحی داخلی

سپری‌ها، در طراحی و زیباسازی داخلی خانه‌ها کاربرد فراوانی دارند. این پروفیل‌ها در اندازه‌های بسیار کوچک‌تر تولید شده‌اند و به‌عنوان اتصال‌دهنده بین کاشی‌های گرانیت استفاده می‌شوند.

جزئیات تولید این پروفیل‌های شکل‌دار T، باعث شده که در طراحی داخلی کاربردهای متنوعی برای آن‌ها وجود داشته باشد و این پروفیل‌ها روش‌های تولید متفاوتی نسبت به پروفیل‌های مورد استفاده در صنایع دارند.

انواع پروفیل T یا سپری

سپری‌ها، با توجه به جنس و روش تولید آن‌ها در دسته‌بندی‌های متفاوتی قرار می‌گیرند. این محصولات از فلزاتی چون آهن، مس، آلومینیوم، برنج و استیل ساخته می‌شوند و به لحاظ ظاهری، به دو شکل مختلف تولید و عرضه می‌گردند.

در فرآیندهای تولید، سپری‌ها به دو روش نورد گرم و نورد سرد تولید می‌شوند. روش نورد گرم با استفاده از تجهیزات پیشرفته انجام می‌شود و از نظر وزن، این روش در صدر فرآیندهای تولیدی قرار دارد.

این روش نسبت به نورد سرد، متداول‌تر است و به‌دلیل مزیت‌های اقتصادی ناشی از هزینه‌های تولید پایین‌تر، بیشترین کاربرد را دارد. محصولات تولیدی به روش نورد گرم مطابق با استانداردهای متعارف اندازه و شکل سپری‌ها هستند.

انواع سپری بر اساس مقطع

از نظر سطح مقطع، سپری‌ها را می‌توان به سه دسته تقسیم‌بندی کرد:

1. سپری با سه ضلع برابر (Equal Leg Tees): در این نوع، ضخامت و ارتفاع جان و هر یک از بال‌ها با یکدیگر برابر هستند.
2. سپری با اضلاع نابرابر (Unequal-flange Tees): در این مدل، ارتفاع نصف عرض است.
3. سپری با ارتفاع زیاد: این نوع جهت کاربردهای خاص که نیاز به ارتفاع بیشتری دارند، استفاده می‌شود.

پروفیل‌های سپری، که تا به حال با آن‌ها آشنا شده‌اید، در زمره پروفیل‌های باز قرار دارند. با این وجود، یک دسته از پروفیل‌های سپری به صورت بسته نیز وجود دارد که به عنوان پروفیل 507 یا قوطی سپری شناخته می‌شود.

این محصولات دارای سطح مقطعی مربعی و توخالی هستند. دو ضلع جانبی آن در پایین به زاویه‌ی ۹۰ درجه خمیده شده و دارای دو باله کوژ در هر دو طرف است. پروفیل 507 در سبک‌سازی و افزایش استحکام سازه‌های فولادی و همچنین در ساخت درب و پنجره کاربرد دارد.

انواع سپری بر اساس جنس

انواع پروفیل‌های سپری بر پایه‌ی جنسی که از آن ساخته می‌شوند، متفاوت است و هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند؛ در ادامه به معرفی و بررسی انواع پروفیل بر اساس جنسشان می‌پردازیم:

• سپری آهنی (فولادی): پر استفاده‌ترین نوع پروفیل T، سپر آهنی یا فولادی است. این نوع سپری‌ها معمولاً به خاطر دوام فوق‌العاده‌شان شناخته شده‌اند. فولاد، مقاومت خوبی در برابر فشار و ضربه ارائه می‌دهد و باعث می‌شود تا خیالتان از استحکام سازه مطمئن باشد.

• سپری استنلس استیل (فولاد ضد زنگ): فولاد ضدزنگ که از آهن و کربن تشکیل شده است، با استفاده از کروم برای افزایش کیفیت تولید می‌شود؛ این نوع فولاد از جمله اولین آلیاژهای به کار رفته در تولید پروفیل‌های سپری است.این نوع از فولاد‌ها قوی‌تر هستند؛ ولی نسبت به فولاد نرم یا آلومینیوم، شکننده‌تر ظاهر می‌شوند. با این حال، محصولات ساخته شده از فولاد ضد زنگ در برابر خوردگی مقاومت بالایی دارند؛ اما ممکن است در طولانی مدت رنگ اصلی خود را از دست بدهند.

سپری های استنلس استیل، غیر مغناطیسی هستند و رسانایی الکتریکی بسیار ضعیفی دارند که بسته به کاربرد مورد نظر می‌تواند مزیتی ارزشمند باشد. همچنین، جوش دادن این نوع مقاطع شکل T بسیار آسان است، هرچند که ماشینکاری آن به دلیل شکنندگی دشوارتر می‌شود. اگر به دنبال استحکام بالا و مقاومت در برابر خوردگی هستید یا نیاز به جوشکاری دارید، سپری گزینه‌ای مناسب برای شما خواهد بود.

• سپری آلومینیومی: پروفیل‌های سپری آلومینیومی، به‌طور گسترده‌ای در موقعیت‌های روکشی، سقف‌های معلق، حمام‌ها و آشپزخانه‌ها به کار رفته و به خاطر استحکام مناسب و سهولت در تمیز کردنشان، در طراحی‌های فروشگاهی و به طور کلی در معماری مدرن نیز فراوان استفاده می‌شوند.

سپری آلومینیومی به دو شیوه فابریک و پرسی تولید می‌گردد که نوع پرسی کیفیت پایین‌تری دارد و همچنین در دو نوع لبه‌ تیز و لبه‌ گرد در دسترس است.

• سپری برنجی: سپری برنجی، ظاهر مناسبی دارد و ماشین کاری آن، نسبت به فولاد ضد زنگ بسیار آسان‌تر است. سپری برنجی به دلیل مقاومت بالا در برابر رطوبت، خاک و خوردگی، به عنوان یک ماده‌ای مناسب جهت محافظت از سطوح در شرایط مختلف استفاده خواهد شد.

این محصول می‌تواند در ساختمان‌سازی، به عنوان ماده‌ای برای پوشش و حفاظت از سطوح بیرونی ساختمان‌ها، دیوارها، سقف‌ها و کف‌ها استفاده شود.

نحوه تولید پروفیل T

ساختار پیچیده‌ی مقاطع فولادی شکل سپری، فرآیند تولید آن‌ها را نسبت به دیگر محصولات فولادی مانند ورق، میلگرد، نبشی و لوله، پیچیده‌تر می‌سازد. در واقع، برای تولید این نوع مقاطع، استفاده از غلتک‌های مخصوص در خطوط نورد ضروری است تا شکل T‌مانند مورد نیاز ایجاد شود.

به طور کلی، دو روش اصلی برای تولید سپری‌ها وجود دارد که هرکدام ویژگی‌های متفاوتی دارند؛ در ادامه به توضیح این دو روش تولید می‌پردازیم:

• نورد گرم (سپری فابریک)

این روش، رایج‌ترین شیوه‌ی تولید سپری‌ها به حساب می‌آید و محصولات تولیدی از کیفیت بالایی برخوردار هستند. در تولید سپری‌های نورد گرم، به‌مانند سایر محصولات فولادی تولیدی به همین روش، ابتدا ماده اولیه (معمولاً شمش نوع بلوم) در کوره‌های حرارتی قرار داده می‌شود.

پس از رسیدن شمش‌ها به دمای مطلوب، آن‌ها به آرامی وارد خط نورد می‌شوند. در ابتدای خط، غلتک‌ها طول شمش‌ها را افزایش داده و ضخامت آن‌ها را کاهش می‌دهند تا مسطح گردند. غلتک‌های بعدی، عملیات نورد میانی و نهایی را انجام داده و شکل T مورد نظر را در سپری‌ها ایجاد می‌کنند. در پایان، محصولات به اندازه‌های مورد نیاز برش داده خواهند شد.

• نورد سرد (سپری پرسی)

روش دیگری که در تولید سپری به کار می‌رود، نورد سرد است. در این فرآیند، بخش‌های مورد نظر به طور مستقیم از طریق کوره و خط نورد تولید نمی‌شوند، بلکه با تغییراتی که روی تیرآهن‌ها اعمال می‌شود، ساخته خواهند شد.

تیرهای فولادی که به طور کلی شکلی شبیه به حرف I دارند، با شکافتن آن‌ها از مرکز، دو مقطع به شکل T یا دو سپری تهیه می‌شوند. همچنین در برخی موارد، برای تولید سپری‌های با ضخامت و قدرت لازم، از تیرهای هاش نیز استفاده خواهد شد.

با این وجود، استفاده از نورد سرد جهت تولید این نوع محصولات به ندرت اتفاق می‌افتد و بیشتر تولید کنندگان به سمت نورد گرم گرایش دارند؛ زیرا محصولات تولید شده از این روش دارای کیفیت بالاتری هستند.

مشخصات و استاندارد‌های انواع سپری

در این بخش به صورت مختصر به مشخصات و استاندارد‌های پروفیل‌های سپری خواهیم پرداخت. ضخامت سپرها معمولاً باید بین ۰٫۹ تا ۲٫۵ میلی‌متر باشد که از این میان، نوع ۲ میلی‌متری کاربردی‌تر به حساب می‌آید. اندازه لبه سپر به میلی‌متر اندازه‌گیری شده و معمولاً با اندازه دیوار یکی می‌شود؛ به عنوان مثال اگر اندازه لبه سپر ۱۰۰ میلی‌متر باشد، به آن گذر از ارزیابی ۱۰ می‌گویند.

بر اساس استاندارد اشتال، سپرها به دو شکل لبه گرد و لبه تیز تولید می‌شوند. اندازه‌های سپر با لبه گرد از ۳۰ تا ۱۴۰ میلی‌متر و سپرهای با لبه تیز از ۲۰ تا ۴۰ میلی‌متر متغیر است. در ایران، این محصولات در اندازه‌های استاندارد ۶ تا ۱۲ متر تولید می‌شوند و طول‌های دیگر نیز بنا به درخواست مشتری ساخته خواهد شد.

تفاوت نبشی و سپری

در ادامه همراه ما بمانید تا به بررسی تفاوت‌ نبشی و سپری بپردازیم:

• تفاوت‌ از دیدگاه ظاهری

درباره تفاوت نبشی و سپری از دیدگاه ظاهری، باید بگوییم که نبشی از دو بال تشکیل شده است که به‌صورت عمود بر یکدیگر قرار گرفته‌اند؛ در حالی‌که سپری با سه بال در ترتیب مشابه ساخته خواهد شد.

در طراحی‌های معمول، سپری دارای سه بال مساوی است، مگر اینکه طراحی خاصی برای یکی از بال‌ها در نظر گرفته شود؛ اما نبشی‌ها، می‌توانند هم با بال‌های مساوی و هم با بال‌های نامساوی تولید و استفاده شوند.

• تفاوت‌ از نظر کاربرد

در بررسی کاربردهای نبشی و سپری، استفاده از آن‌ها در قالب شاسی‌های حمل‌کننده مشترک است. به‌عنوان مثال، در ساخت سقف‌های کاذب از نوعی سپری با وزن سبک و ضخامت کم استفاده می‌شود. این سپری‌ها به‌صورت عمودی در ستون‌ها و ردیف‌ها نصب شده و روی آن‌ها تایل‌ها یا قالب‌های سقف کاذب قرار می‌گیرد.

در این ساختار، دو بال سپری نقش حمل‌کننده را ایفا کرده و جان سپری به‌عنوان پشتیبان تایل‌ها عمل می‌کند. نبشی نیز در مکان‌هایی که نیازمند پوشش، مانند محفظه‌های کابل برق در زمین یا محفظه کنتور آب است، به کار گرفته می‌شود.

با این حال، تفاوت‌های معناداری در کاربردهای مختلف نبشی و سپری وجود دارد. در شرایطی که اتصال دو قطعه به‌صورت عمودی لازم باشد، می‌توان از نبشی استفاده کرد؛ در حالی‌که سپری برای این منظور مناسب نیست. این نوع استفاده‌ها، در ساختمان‌سازی به‌خصوص در کشیدن نبشی‌های ساختمانی بسیار رایج هستند. برعکس، سپری بیشتر در تقویت سازه‌ها و ساخت خرپاها به کار می‌رود و گاهی در ساخت کابین‌های ماشین‌آلات سنگین استفاده می‌شود.

• تفاوت‌ از نظر فرآیندهای تولید

سپری‌ها، معمولاً با فرآیندهای صنعتی و به صورت استاندارد تولید می‌شوند. ضخامت این محصولات می‌تواند در نوع فرآیند تولید آن‌ها تأثیرگذار باشد؛ با این حال، در بازار آهن و فولاد، سپری‌ها به صورت فابریک و یکنواخت تولید شده‌اند.

در مقابل، نبشی دارای روش‌های تولید متنوع‌تری است؛ سه شیوه اصلی جهت تولید این کالا وجود دارد که در ادامه به هر یک از آن‌ها می‌پردازیم:

1. پرسی با فرآیند شکل‌دهی سرد: در این روش، ورق‌های نواربری شده از جنس‌های مختلف مانند سیاه، روغنی یا گالوانیزه از میان خط قالب پرسی عبور داده می‌شوند و به شکل خمیده درمی‌آیند.
2. نورد گرم: این فرآیند شباهت زیادی به تولید سپری‌ها دارد و در آن شمش‌های گداخته از میان قالب‌های نورد به شکل نبشی درمی‌آیند.
3.  اکستروژن یا خروج کاری گرم: این روش بیشتر جهت تولید نبشی‌های ساخته شده از موادی مانند آلومینیوم، پی‌وی‌سی و پلاستیک به کار می‌رود.

تفاوت‌های اصلی بین نورد گرم و اکستروژن شامل نوع قالب‌های استفاده شده و دماهای مورد استفاده در هر فرآیند است.

• تفاوت‌ در هنگام خرید

هنگام خرید سپری، اغلب ابعاد لبه‌ها و دیواره‌ها معمولاً برابر هستند؛ مثلا هنگامی که اصطلاح «سپری ۱۵» به کار می‌رود، با محصولی فولادی به شکل T و لبه‌هایی به طول ۱۵۰ میلی‌متر روبرو هستیم.

در مورد خرید نبشی، نامگذاری شامل استفاده از سه عدد می‌شود که دو عدد برای اندازه‌های بال‌ها و یک عدد برای ضخامت است. اگر نبشی دارای بال‌های مساوی باشد، دو عدد جهت اندازه بال‌ها و ضخامت به کار می‌رود؛ اما اگر بال‌ها نامساوی باشند، با سه عدد مواجه خواهیم بود.

جمع بندی

در این مقاله تلاش کردیم تا شما را با مفهوم سپری و انواع گوناگون آن آشنا کنیم. همچنین، به بررسی مشخصات و استانداردهای مربوط به سپری پرداختیم. در کشورمان ایران، سپری در چندین کارخانه تولید می‌شود و به عنوان یکی از مواد اصلی برای افزایش استحکام ساختمان‌ها در سال‌های اخیر، توجه ویژه‌ای را به خود جلب کرده است. اگز قصد استعلام قیمت سپری و خرید آن را دارید میتوانید به سایت پیوان مراجعه نمایید و یا از طریق شماره 45171 به صورت تلفنی استعلام قیمت بگیرید و خرید خود را ثبت نمایید.

• روش تولید سپری چگونه است؟

  برای تولید سپری ها، دو روش پرسی و روش فابریک به کار می‌رود.

• روش تولید سپری به روش پرسی چگونه انجام می‌شود؟

  در این روش، از برش طولی تیرآهن در هر دو طرف به صورت مساوی استفاده می‌شود تا سپرها تولید شوند.