نگاهی دقیق به پوسیدگی چوب | معرفی انواع و راه حل‌های جلوگیری از آن

چوب به عنوان یکی از متریال‌های طبیعی و زیبا در دکوراسیون داخلی و دکوراتیو ممکن است با مشکلاتی مانند پوسیدگی و تخریب مواجه شود. این مشکلات امکان دارد در قطعات و سازه‌های چوبی مانند مبلمان، میز، دکوراتیو تنه درخت و انواع اکسسوری چوبی در دکوراسیون داخلی اتفاق بیفتد. پوسیدگی چوب یک مشکل شایع است. رطوبت باعث رشد قارچ‌ها در چوب شده و این موجب پوسیدگی و تخریب آن می‌شود. برای مبارزه با این مشکل، می‌توان قطعات آلوده شده را دور انداخت و از داروهای حشره‌کش و قارچ کش معدنی استفاده کرد. همچنین، اشباع مواد معدنی می‌تواند باعث تشکیل یک لایه محافظ بر روی چوب شود و شرایط رشد قارچ را نامساعد کند.

خشک کردن چوب در کوره می‌تواند باعث از بین رفتن قارچ‌ها و لارو حشرات شود و عمر چوب را افزایش دهد. در حال حاضر، برای جلوگیری از پوسیدگی و رشد قارچ و کپک، می‌توان از مواد مایع غیرنفتی و ۱۰۰٪ معدنی در مرحله قبل از رنگ‌کاری قطعات چوب استفاده کرد. این مواد معمولاً به عنوان پوششی استفاده می‌شوند تا بتوانند از نفوذ حشرات و رشد قارچ‌ها جلوگیری کنند. توجه و مراقبت مناسب از قطعات چوبی و استفاده از روش‌های حفظ و نگهداری آن‌ها می‌تواند کمک کند تا مشکلاتی همچون پوسیدگی و تخریب در دکوراسیون داخلی به حداقل رسد و زیبایی و دوام چوب حفظ شود.

انواع پوسیدگی چوب کدامند؟

قارچ‌هایی که باعث پوسیدگی در چوب می‌شوند، از کربن موجود در ترکیبات مختلف دیواره چوبی مانند سلولز، همی‌سلولز و لیگنین استفاده می‌کنند. این قارچ‌ها همچنین برای تولید انرژی از ترکیبات آلی چوب، هیدروژن مورد نیاز خود را به دست می‌آورند. قارچ‌های چوب به دو دسته پارازیت و گَندروی (ساپروفیت) تقسیم می‌شوند. 

مدل پوسیدگی با قارچ‌های پارازیت

آنها بر روی بافت درخت زنده رشد می‌کنند و ممکن است حتی پس از قطع درخت هم بر روی جسد آن تاثیر بگذارند. 

مدل پوسیدگی با قارچ‌های ساپروفیت

این نوع از قارچ بر روی چوب درخت غیر زنده رشد می‌کند. این قارچ‌ها در مراحل اولیه پوسیدگی از قندها و سایر ترکیبات موجود در سلول‌های پارانشیمی چوب استفاده می‌کنند که عمدتاً در برون‌چوب وجود دارند؛ انواع پوسیدگی چوب به دو دسته تر و خشک تقسیم می‌شود که در ادامه علل و عوامل تخریب و پوسیدگی این دو نوع را بررسی خواهیم کرد.

پوسیدگیِ تر چوب

پوسیدگی‌ تر مدلی از قارچ است که در شرایط بسیار مرطوب بر روی چوب رشد می‌کند. این قارچ همچنین می‌تواند باعث پوسیدگی در سایر مواد مانند گچ، کاغذ دیواری و فرش شود. عوامل رایجی که ممکن است منجر به پوسیدگی تر شوند عبارتند از:

نشتی میعان

نشتی آب از لوله‌کشی یا سیستم‌های آبیاری می‌تواند منجر به تراکم بیشتر رطوبت در محیط شود و شرایط مناسبی را برای رشد قارچ‌های پوسیدگی تر فراهم کند.

ناودان نشتی یا مسدود شده

ناودان‌هایی که آب را از محیط خارج می‌کنند امکان دارد دچار نشتی شوند یا به دلیل مسدود شدن تراکم رطوبت را افزایش دهند و این امر باعث رشد قارچ‌های پوسیدگی تر می‌شود.

رطوبت نفوذی

نفوذ رطوبت از سطوح به داخل محیط می‌تواند منجر به افزایش رطوبت در محیط شده و قارچ‌های پوسیدگی تر را تشدید کند. این رطوبت می‌تواند از طریق سقف، دیوارها، کف‌ها یا نقاط دیگری که قابل نفوذ هستند، وارد شود؛ (چوب نراد روسی از جمله چوب‌های مقاوم در برابر رطوبت است.)

معرفی نشانه‌‌های پوسیدگیِ تر 

• تیرگی الوار

چوب پوسیده معمولا تیره می‌شود و در برخی موارد ممکن است رنگ قهوه‌ای تیره یا سیاه به خود بگیرد.

• نرمی و اسفنجی شدن چوب

چوب پوسیده سختی خود از دست می‌دهد و ممکن است نرم و اسفنجی شود. این اتفاق باعث افتادن و شکستگی ساختار چوب خواهد شد.

• ترک ظاهری

در برخی موارد، پوسیدگی تر می‌تواند باعث تشکیل ترک‌های ظاهری در سطح چوب شود. این ترک‌ها ممکن است از جایی شروع شوند که قارچ رشد می‌کند.

• رشد محلی قارچ

این رشد به صورت لایه‌های سفید، سیاه، قهوه‌ای یا سبز روی چوب است.

• آب رفتگی

در صورتی پوسیدگی امکان دارد قطرات آب روی سطح چوب پدیدار شود.

• بوی مرطوب و آلوده

پوسیدگی تر به علت فعالیت قارچ‌های تخریب‌کننده معمولا باعث تولید بوی مرطوب، آلوده و نامطبوع است؛ به عنوان یک توصیه، در صورت مشاهده هر یک از این نشانه‌ها، بهتر است به یک متخصص یا کارشناس مربوطه مراجعه کنید تا اقدامات مناسب صورت پذیرد.

پوسیدگیِ خشک چوب

شکلی جدی‌تر از پوسیدگی قارچی، پوسیدگی خشک است که به چوب در ساختمان‌ها حمله می‌کند و در صورت عدم درمان، می‌تواند باعث ایجاد مشکلات جدی در ساختار گردد. این پوسیدگی معمولاً به دلیل عوامل زیر ایجاد می‌شود:

تهویه ضعیف

عدم تهویه مناسب در فضاهای داخلی می‌تواند منجر به انباشت رطوبت در ساختمان شود و پوسیدگی خشک را تسهیل کند.

تراکم

چگالی بالای مصالح و عدم فاصله کافی بین قسمت‌های ساختمانی می‌تواند جریان هوا را محدود کرده و رطوبت را در محیط نگه دارد که این می‌تواند به پوسیدگی خشک منجر شود.

رطوبت نافذ

نفوذ رطوبت از سطح‌های خارجی به داخل ساختمان و جذب در مواد ساختمانی می‌تواند پوسیدگی خشک را تسهیل کند.

نشت یا سقف معیوب

نشت آب از سقف به داخل ساختمان می‌تواند منجر به تراکم رطوبت در محیط شود و پوسیدگی خشک را ایجاد کند.

نشت لوله‌کشی

نشت یا خرابی در لوله‌کشی سیستم آبیاری، سیستم فاضلاب یا سیستم تهویه می‌تواند باعث تجمع رطوبت در محیط شده و رشد قارچ‌های پوسیدگی خشک را تسهیل بخشد.

علائم پوسیدگی خشک

پوسته‌ای خاکستری مایل به سفید با تکه‌های زرد و بنفش که روی سطح چوب مشاهده می‌شود. وجود گرد و غبار سرخ که از گسترش هیفاگ ها (فرم‌های قارچی) به وجود می‌آید؛ در صورتی که این نوع پوسیدگی را تشخیص دادید، بهتر است از یک متخصص و یا کارشناس مربوطه جهت ارزیابی و مدیریت این مشکل کمک بگیرید.

راه‌های جلوگیری از پوسیدگی چوب چیست؟

یکی از نگرانی‌های مرتبط با دکوراسیون چوب، حفاظت در برابر رطوبت هوا، مواد آلاینده و دیگر عوامل محیطی است. به دلیل کمبود دانش و اطلاعات کافی در این زمینه، در گذشته خسارات زیادی به سازه‌های چوبی وارد شده است.

1. جلوگیری از پوسیدگی به روش خشک کردن

یکی از روش‌های رایج برای حفاظت از چوب در برابر عوامل تخریبی، خشک کردن آن است. اما خشک کردن چوب و کاهش رطوبت آن وابسته به شرایط جوی و میزان رطوبت نسبی هوا در هر منطقه می‌تواند متفاوت باشد. در کشور ایران که تنوع آب و هوایی بالایی دارد، باید با دقت به خشک کردن سطوح چوبی توجه کرد و برخی نکات را در نظر گرفت. به عنوان مثال، هرگز نباید محصولات چوبی از مناطق کویری با حداقل رطوبت را به مناطق با آب و هوای مرطوب منتقل کرد.

2. ممانعت از پوسیدگی از راه ضد آب سازی چوب با محصولات نانو

در این روش، برای جلوگیری از پوسیدگی نمای چوبی، از آرتوسیل به عنوان یک ترکیب شیمیایی غیرسمی استفاده می‌شود. آرتوسیل به حفظ نمای ساختمان‌ها کمک می‌کند. این محصول نه تنها بر روی محصولات چوبی، بلکه بر روی سطوح مختلفی از جمله سنگ‌های مصنوعی و طبیعی، گچ، کاهگل و آجر نیز کاربرد دارد. علاوه بر این، می‌توان از آرتوسیل برای حفظ دکوراسیون چوبی داخل خانه از جمله سطوح میز، سرویس خواب، مبل، کابینت و غیره استفاده کرد. با توجه به اینکه وسایل چوبی در خانه‌هایی که کودکان حضور دارند، ممکن است در معرض آب قرار گیرند، استفاده از آرتوسیل می‌تواند عمر استفاده از این وسایل را افزایش دهد. لازم به ذکر است که چوب راش در ساخت وسایل کودکان مانند اسباب بازی کاربردهای بسیار زیادی دارد.

چگونگی استفاده از آرتوسیل

برای انجام این روش، می‌توان آرتوسیل را با رقیق کردن استفاده کرد. برای رقیق کردن، باید به نسبت ۱:۱۰ آرتوسیل را با آب مخلوط کنید. سپس می‌توانید این محلول را با استفاده از یک قلمو یا هر وسیله دیگری روی سطح چوبی مورد نظر بمالید. بعد از گذشت ۲۴ ساعت، محلول رقیق شده به طور کامل وارد سطح چوب می‌شود و چوب را در برابر آب و اشعه ماورای بنفش محافظت می‌کند. استفاده از این ماده، به چوب خاصیت ضدآبی می‌بخشد، اما همچنان به سطح چوب اجازه تنفس می‌دهد. آرتوسیل دارای مزایایی مانند افزایش عمر چوب، مقاومت در برابر پوسیدگی، ترک و بادکردگی، و مقاومت در برابر حرارت است.

جمع بندی

به طور کلی پوسیدگی چوب یک فرایند تخریبی است که به دلیل تماس چوب با رطوبت، قارچ‌ها و باکتری‌ها رخ می‌دهد. این فرایند می‌تواند باعث کاهش مقاومت و سختی چوب شده و در نهایت به تخریب آن منجر شود. عواملی مانند رطوبت نسبی بالا، دما مناسب، وجود آب و مواد غذایی برای قارچ‌ها و باکتری‌ها، و عدم حفاظت مناسب در برابر رطوبت و آب، می‌توانند باعث افزایش خطر پوسیدگی شوند. برای جلوگیری از آسیب و پوسیدگی، می‌توان از روش‌هایی مانند استفاده از ضدآب‌کننده‌ها، رنگ‌آمیزی، استفاده از محافظ‌های رطوبتی، نظافت دوره‌ای و نگهداری مناسب استفاده کرد.

خرید تخته چوب با کیفیت مناسب و مقاوم در برابر رطوبت و حفاظت مناسب از آن نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. بررسی دوره‌های بازسازی و تعمیرات منظم، تهویه مناسب و کاهش رطوبت در محیط، نیز می‌تواند به جلوگیری از پوسیدگی کمک کند. با در نظر گرفتن این موارد و انجام اقدامات مناسب، می‌توان در محیط‌های مختلف از جمله ساختمان‌ها، مصنوعات چوبی و وسایل دکوری میزان پوسیدگی را کنترل کرده و عمر مفید چوب را بهبود بخشید.