معرفی چوب راش و بررسی انواع آن + جدول مقایسه چوب راش با سایر چوبها
درخت راش که پهنبرگ است و دارای بافتی یکدست، زیبا و با گرههای کم میباشد و یکی از محبوبترین انواع چوبها در بازار ایران است. چوب راش به دلیل خوشتراش بودن و قابلیت تورق بالا، برای ساخت مبلمان، تختههای چندلایی و امدیاف استفاده میشود. راش را میتوان در نقاط مختلف جهان به دلیل رشد نسبتاً آسان در مناطقی که خاک خشک و آب و هوای معتدل دارد، پیدا کرد. در ادامه جزئیات و هرآنچه که باید از این درخت بدانید را مورد بررسی قرار میدهیم.
چوب راش چیست؟
یکی از معروفترین و پرطرفدارترین نوع چوب در دنیا، راش است که در صنعت چوب و نجاری بسیار کاربرد دارد. از گذشته تاکنون، این نوع چوب در بین مصرفکنندگان، بهعنوان یکی از چوبهای پرمصرف و کاربردی شناخته میشود. اگر تاکنون با چوب روسی آشنایی پیدا کردهاید شاید برای شما سوال به وجود آید که چوب روس بهتره یا راش چوب روسی به دلیل قیمت پایین مورد علاقه نجاران و صنعتگران است. پس از آن، چوب راش در رتبه دوم از نظر محبوبیت قرار میگیرد. با این حال به دلیل ویژگیهای منحصربهفرد، راش طرفداران بسیاری دارد که در ادامه آنها را بررسی خواهیم کرد.
ویژگی چوب راش چیست؟
این درختان معمولاً بین 200 تا 250 سال عمر کرده و قطر تنهشان به 1.5 متر میرسد. گونههای مختلف این چوب دارای ارتفاعهای متفاوتی است؛ به عنوان مثال، نوع چینی به ارتفاع 20 متر، مکزیکی به ارتفاع 40 متر و ژاپنی به ارتفاع 24 متر میرسند. برخی از ویژگیهای دیگر این نوع چوب عبارتند از:
- چوب راش دارای پوست خاکستری و صاف بوده که تا وقتی که درخت زنده است، این بافت حفظ خواهد شد.
- در مناطق جلگهای این نوع چوب رشد نمیکند و بیشتر در ارتفاعات بالا از سطح دریا یافت میشود.
- راش دوست دارد در سایه رشد کند و با رشد خود سایهای بزرگ شکل میدهد.
- برگهای آن شکل بیضوی دارند و طول آنها میان 7 تا 15 سانتیمتر است.
- رنگ برگهای این چوب از سبز درخشان تا سبز تیره متغیر بوده و به طور کلی قسمت زیرین برگها روشنتر است.
- جوانههای آن شکل دوکی دارند و طلایی رنگ هستند و درون آنها برگها به صورت تاجی جمع شدهاند؛ جالب است بدانید که نام راش به دلیل خوشمزگی میوههای آن از واژه یونانی “Fago” به معنای “خوراکی” گرفته شده است.
انواع چوب راش کدامند؟
راش، یک گروه چوب با بیش از 13 گونه مختلف است که در شکل، خواص و اقلیم رشد با یکدیگر تفاوت دارند. برخی از این گونهها عبارتند از گریان، آسیایی، مسی، ژاپنی، اروپایی، سهرنگ، آمریکایی، برگسرخسی؛ در ادامه به مهمترین آنها به صورت خلاصه خواهیم پرداخت:
اروپایی
این نوع درخت ارتفاعی در حدود 80 تا 130 فوت و قطری در حدود 3 تا 5 فوت دارد. معمولاً میانگین عمر این درختان حدود 200 سال است و برای رسیدن به بلوغ کامل، زمانی حدوداً 30 سال نیاز دارند. این نوع چوب همچنین با نام راش گرجستانی نیز شناخته میشود.
آمریکایی
آنها به طور معمول به ارتفاع 75 فوت رشد میکنند، اما در شرایط جنگلی انبوه میتوانند به 120 فوت هم برسند. آنها قادر به رشد در انواع مختلف خاک هستند و ممکن است تا 400 سال عمر کنند.
مس
این نوع چوب در تجهیزات ورزشی، مبلمان، سوخت، ظروف پخت و پز و ابزارسازی مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین، به صورت سنتی از این چوب برای پخت ماهی دودی استفاده میشود؛ زیرا به خوبی میسوزد. رنگ چوب راش مس به صورت خاکستری روشن است و اغلب ظاهری چروکیده دارد. به طور کلی این 13 گونه دارای خصوصیات مشترکی هستند که میتوان به تنه پهن و قوی و ارتفاع زیاد آنها اشاره کرد. این درختان بومی قارههای اروپا، آسیا و آمریکای شمالی هستند و در دسته چوب نیمهسنگین قرار میگیرند که بسته به نوع و گونه درخت، شمایل متفاوت و متغیری دارند.
مشخصات چوب راش چیست؟
این نوع درخت، چوبهای محبوب و مورد استفاده در صنایع مختلف را شامل میشود؛ در ادامه مشخصات مهم آن را بررسی خواهیم کرد:
- مقاومت و استحکام: این نوع چوب درجه سختی بالایی دارد. اگرچه شاید سختترین چوب محسوب نشود، اما به دلیل استحکام به اندازهاش، برای استفاده در بسیاری از کاربردها مناسب است.
- رنگ و ظاهر: رنگ این درخت یکی از برجستهترین ویژگیهای آن است. بسته به نوع درخت، میتواند در طیفی از کرم، قرمز و قهوهای قرار بگیرد. این ویژگی زیبایی خاصی به این نوع چوب میبخشد و امکان استفاده از انواع رنگهای مختلف را فراهم میکند.
- نیمهسنگین بودن: راش دارای وزنی قابل توجه است. این ویژگی آن را برای برخی کاربردها، مانند ساخت مبلمان و تجهیزات داخلی، مناسب میکند.
- تورق پذیری: به این معنی که میتوان این چوب را به شکلهای مختلف تورق کرد. بافت یکدست و زیبای چوب راش، ظاهری منحصر به فرد به قطعات تورق شده میبخشد.
- مقاومت در برابر خشک شدن: این نوع چوب به سرعت خشک میشود و در طول این فرایند تنش کمتری نسبت به سایر چوبها تجربه میکند. این ویژگی از اهمیت زیادی برخوردار است؛ زیرا کاهش تنش در فرایند خشک شدن میتواند باعث جلوگیری از ترک خوردن و تغییر شکل آن شود.
- کیفیت بالا و مرغوبیت: به عنوان یکی از استانداردترین چوبها برای انواع پرداختهای چوبی شناخته میشود. این چوب معمولاً کیفیت بالا و مرغوبیت زیادی دارد.
- قطر بالا: قطر بالای این درخت، آن را به یک گزینه مناسب برای استفاده در صنایع مختلف، مانند ساخت کابینتها، پارکتها و سازههای چوبی تبدیل کرده است؛ به ویژه مبل با چوب راش یکی از جذابترین مدلهای چوبی مبلمان به حساب میآید.
- سطح یکدست: این ویژگی، ظاهری زیبا به این نوع چوب میبخشد و در استفاده از آن در کارهای چوبی بسیار مورد توجه قرار میگیرد.
بررسی جزئیات چوب راش
|
ویژگی |
توضیحات |
مقاومت و استحکام |
دارای درجه سختی بالا و استحکام مناسب برای کاربردهای مختلف |
رنگ و ظاهر |
متنوع از کرم تا قهوهای با ظاهری زیبا و جذاب |
وزن |
نسبتاً نیمهسنگین، مناسب برای ساخت مبلمان و تجهیزات داخلی |
تورق پذیری |
امکان شکلدهی و تورق به صورت منظم و زیبا |
مقاومت در برابر خشک شدن |
خشک شدن سریع با کمترین تنش و جلوگیری از ترکها و تغییر شکل |
کیفیت و مرغوبیت |
یکی از استانداردترین و با کیفیتترین چوبها برای پرداختهای چوبی |
قطر بالا |
مناسب برای ساخت کابینتها، پارکتها و سازههای چوبی با ظاهری جذاب |
سطح یکدست |
ظاهری زیبا و یکدست برای استفاده در کارهای چوبی |
چوب راش سبک یا سنگین است؟
همانطور که گفته شد، این چوب یکی از انواع چوبهای سخت و نیمه سنگین به حساب میآید. یکی از ویژگیهای آن، گوناگونی چگالی در انواع مختلف است. بنابراین، سبک یا سنگین بودن راش به نوع چگالی آن بستگی دارد.
نحوه تشخیص درخت راش چگونه است؟
بسیاری از افراد سودجو ممکن است چوب توسکا را بهجای چوب راش به شما بفروشند. یکی از راههای اولیه شناخت این نوع چوب، توجه به رنگ آن است. راش در طیف وسیعی از رنگهای کرم، قرمز و قهوهای طبیعی دیده میشود. همچنین، سطح آن یکدست و یکنواخت و درصد پوست آن کم است و در هنگام برش، بوی خاصی از آن بهمشام میرسد. ویژگی دیگر که میتواند در شناسایی آن به کمک شما بیاید، دقت به وزن آن است. چگالی این چوب میان 700 تا 900 کیلوگرم بر متر مربع است؛ به این معنی که هر مترمکعب از این چوب حدود یک تن وزن دارد. همچنین، شناسایی راش بتونهشده نیز بر پایه ساختار براق آن صورت میگیرد. به عبارت دیگر اگر بافت، به حالت یکنواخت دیده شود، به این معنی است که بتونه روی آن استفاده نشده و به همین دلیل توجه به براق بودن چوب نیز میتواند مفید واقع شود.
شکل ظاهری راش چوب در انواع برشها
علاوه بر دقت به خصوصیات این نوع چوب، یک راه دیگر برای شناسایی آن وجود دارد که به آشنایی با شکل ظاهری چوب راش در زمان برش مربوط میشود. اگر به صورت طولی برش خورده شود، پرههایی بر روی سطح آن قابل دیدن است. این پرهها در حالت برش شعاعی و مماسی، نقشهایی دارند که به ترتیب به عنوان پرمگسی و دوکی شناخته میشوند. آنها به شکل لکههایی کوچک و قرمز رنگ عمود بر الیاف چوب در سطح قابل رویت هستند.
کاربرد چوب راش چیست؟
به دلیل ظاهر زیبایی که این نوع چوب دارد، در ساخت انواع محصولات مورد استفاده قرار میگیرد. راش منعطف و چکشخوار است و به دلیل سخت و غیر متخلخل بودن و چگالی بالایش، مقاومت خوبی در برابر فشار، خراشیدگی و بریدگی دارد. ویژگی دیگری که آن را متمایز میکند، قابلیت رنگپذیری مناسب و ضربهگیر بودن آن است. تمام این ویژگیها و مشخصات باعث شده که این نوع چوب در مبلمان سازی بسیار مناسب باشند؛ زیرا آن را به راحتی میتوان برش داد و اشکال منحنی و متنوع را روی آن ایجاد کرد. البته این تنها یک نمونه از کاربردهای این چوب است. در ساختمانسازی، برای ساخت بخشهای مختلفی از سقف نیز استفاده میشود و در صنعت، انواع آن برای تولید تراورس راهآهن، اشیا چوبی و غیره کاربرد دارد. به طور کلی چوب راش در موارد زیر مورد استفاده قرار میگیرد:
- ساخت مبلمان و وسایل منزل.
- استفاده در طراحی داخلی به عنوان پله و روکش.
- در کابینتسازی.
- به عنوان هیزم برای سوزاندن.
- ابزار آلات موسیقی.
- در تزئینات داخلی.
- در مدلسازیهای صنعتی و هنری.
- ساخت اسباببازیهای چوبی.
- ساخت کلبههای چوبی.
- ساخت قاب و پایه صندلیهای راحتی؛ این موارد تنها نمونهای از کاربردهای این چوب محبوب هستند؛ تنوع کاربردهای آن بسیار گسترده است.
چوب راش تبخیر شده چیست؟
یکی از نقاط ضعف این چوب ارتباط آن با جذب حشرات است که آنها را به عنوان مکان مناسب برای لانهگزینی جذب میکند. به همین دلیل، در برخی موارد از بخاردهی برای چوب راش استفاده میشود. در این فرایند، با استفاده از بخار آب و گردش هوا، زنجیرههای سلولزی چوب شکسته شده و اسیدهای موجود در ساختار آن تبخیر میشوند. این عمل باعث نابودی موجودات میکروسکوپی و مقاومت چوب در برابر رشد قارچ، کپک و حشرات چوبخوار چند برابر خواهد شد و به طول عمر آن اضافه میکند. همچنین، رنگ آن پس از بخاردهی تیرهتر میشود و به رنگهای قرمز یا مایل به نارنجی تغییر میکند. علاوه بر این، الیاف چوب در این روش نرمتر میشوند که پردازش بعدی چوب راش را تسهیل میبخشد.
مزایای چوب درخت راش چیست؟
این نوع چوب با توجه به ویژگیهایی که دارد از مزایای بسیاری بهره میبرد؛ در ادامه به بررسی دقیقتر مزایای آن خواهیم پرداخت.
- سختی بالا: این ویژگی به این معنی است که این چوب مقاومت بالایی در برابر خراشیدگی و کنده شدن دارد. این مورد، امکان استفاده آسان از این نوع چوب را در ساخت مبلمان و سایر محصولات چوبی فراهم میکند.
- دسترسی بالا: به راحتی در بازارهای مختلف و در دسترس تولیدکنندگان قرار دارد.
- قابلیت ماشینکاری بالا: میتوان با استفاده از ماشینآلات مختلف طرحها و برشهای مختلف را روی آن اعمال کرد.
- ظاهر زیبا: این چوب از الیاف صاف و یکنواخت تشکیل شده است و طیف رنگی متنوعی دارند. این ویژگیها باعث میشود تا چوب راش در صنعت مبلسازی و ساخت اشیاء تزئینی مورد استفاده قرار گیرد.
- دوام بالا در صورت خشک شدن کامل: در صورتی که به درستی خشک شود، مقاومت و دوام آن به طور قابل توجهی افزایش پیدا میکند.
معایب چوب درخت راش چیست؟
مانند سایر انواع چوبها، این نوع چوب هم نقاط ضعف خاص خود را دارد. به عنوان مثال، چوب راش دارای جذب رطوبت بالا است که آن را برای استفاده در محیطهای مرطوب و فضاهای بیرونی نامناسب میکند. این مشکل میتواند با استفاده از رنگ و پولیش کاری به حد زیادی رفع شود؛ اما هزینهی بالایی به پروژهها اضافه میکند. همچنین، این نوع چوب هیچگاه به خوبی چوبهای روسی مقاوم در برابر آب نخواهد بود. دیگر نقاط ضعف آن شامل موارد زیر است، که به هر یک از آنها به صورت خلاصه خواهیم پرداخت:
- قیمت بالا: چه در حالت الوار و چه عمده، نسبت به چوب روسی قیمت چوب راش بالاتر است.
- مقاومت در برابر شرایط نامساعد محیطی: بعد از چند سال و در اثر تماس با رطوبت، نور مستقیم خورشید و خاک ممکن است دچار پوسیدگی شود.
- محدودیت در اندازه: در تولید الوارها محدودیتهایی دارد که میتواند نیاز به اتصال چند قطعه از آن برای پروژههای بزرگ را ایجاد کند.
- حساسیت: برخی از انواع این نوع چوب ممکن است شما را دچار حساسیت کند؛ بنابراین استفاده از دستکش و عینک مخصوص در هنگام برشکاری و پرداخت چوب راش توصیه میشود.
- حمل و نقل: راش به دستهی چوبهای سنگین و نیمهسنگین تعلق دارد، که باعث مشکل و هزینه در برخی پروژهها میشود؛ به طور کلی این نوع چوب محدودیتها و نقاط ضعف خاص خود را دارد که شامل قیمت بالا، مقاومت نسبتاً کم در برابر شرایط نامساعد محیطی، محدودیت در اندازه، حساسیت و مشکلات حمل و نقل است. در نتیجه، در انتخاب چوب برای پروژهها، این نقاط ضعف باید مورد توجه قرار گیرند.
مزایا و معایب چوب درخت راش در قالب یک جدول
|
معایب |
مزایا |
قیمت بالا |
سختی بالا |
مقاومت کم در برابر شرایط نامساعد محیطی |
دسترسی آسان |
محدودیت در اندازه |
قابلیت ماشینکاری بالا |
حساسیت |
ظاهر زیبا |
مشکلات حمل و نقل |
دوام بالا در صورت خشک شدن |
مقایسهی چوب راش با چوب گردو
این دو نوع چوب دارای تفاوتهای مهمی هستند؛ در ادامه خلاصهای از تفاوتهای بارز بین آنها را بررسی خواهیم کرد.
- سختی: چوب گردو نسبت به راش سختتر و دارای بافتی جامدتر است.
- مقاومت: چوب گردو به طور کلی در مقابل خمش، حرارت، فشار و ضربه مقاومت بیشتری دارد.
- قیمت: مبلمان ساخته شده از چوب راش معمولاً از قیمت کمتری نسبت به مبلمان ساخته شده از چوب گردو برخوردار هستند.
- چگالی و ساختار: چوب گردو دارای چگالی بالاتر و بافتی متنوعتر است.
- رنگ: چوب گردو رنگ تیرهتری دارد؛ چوب گردو به طور کلی از سختی بالاتری بهره میبرد و مقاومت بیشتری در برابر خمش، حرارت، فشار و ضربه دارد.
مقایسهی چوب راش ایرانی و گرجستانی
باید در نظر داشت که راش وارداتی از گرجستان به طور کلی از کیفیت سطح بهتری و کمتر از گره و جوش برخوردار است. رنگ نوع گرجستانی پس از مرحله رنگکاری غیرپوششی و موجنما یکدستتر است. همچنین، به دلیل سن بالاتر درختان گرجستانی، الوارهای آنها در قوارههای بزرگتری قرار میگیرند و دور ریز کمتری نسبت به چوب راش ایرانی دارند.
مقایسهی چوب راش ایرانی و ترکی
از آنجایی که صنعت چوب در ترکیه پیشرفتهتر است؛ این نوع چوب به شکل وارداتیاش از این کشور نسبت به نوع ایرانی کیفیت بالاتری دارد. در ترکیه، فرآوری این چوب بهبود یافته، که منجر به افزایش مقاومت و طول عمر چوب میشود.
جدول مقایسه انواع چوب
|
چوب گردو |
چوب راش |
تفاوتها / ویژگیها |
نسبتاً سختتر و جامدتر |
نسبتاً نرمتر |
سختی |
بیشتر در مقابل خمش، حرارت، فشار و ضربه |
کمتر در مقایسه با چوب گردو |
مقاومت |
معمولاً گرانتر |
معمولاً ارزانتر |
قیمت |
بالاتر چگال و بافت متنوعتر |
کمتر چگال و بافت متنوعتر |
چگالی و ساختار |
رنگ تیرهتر |
رنگ روشنتر |
رنگ |
کیفیت معمولاً بهتر و رنگکاری یکدستتر در راش گرجستانی |
کیفیت معمولاً کمتر و رنگکاری کمتر یکدست در راش ایرانی |
مقایسهی راش ایرانی و گرجستانی |
کیفیت معمولاً بالاتر و فرآوری بهتر |
کیفیت معمولاً پایینتر |
مقایسهی راش ایرانی و ترکی |
جمع بندی
بهطور کلی چوب راش یکی از چوبهای پر استفاده در صنایع چوبی است که در ایران و سراسر جهان به وفور یافت میشود. این نوع چوب به دلیل رشد آسان در مناطق خشک و آب و هوای معتدل، به راحتی قابل دسترسی است. از آن در تولید تجهیزات ورزشی، مبلمان، سوخت، ظروف پخت و پز و ساخت ابزارها استفاده میشود. همچنین، به صورت سنتی در پخت ماهی دودی نیز مورد استفاده قرار میگیرد. رنگ طبیعی آن معمولاً خاکستری روشن است و ظاهری چروکیده دارد. با توجه به اهمیت و تنوع کاربردهای آن، راش نقش مهمی در صنعت چوب ایفا میکند.