بررسی انواع چوب و نگاهی به کاربردهای آن
چوب یکی از متنوعترین و پرکاربردترین مواد اولیه موجود در جهان است و میتوان در بخشهای مختلف، اعم از ساختوساز ساختمانی، لوازم خانگی و صنایع دستی از آن استفاده کرد. تمام چوبها ویژگی و ماهیت یکسانی ندارند، بسیار متنوع هستند و انواع بسیار زیادی از آنها وجود دارد که هرکدام ویژگیهای خاصی دارند که باعث میشود برای اهداف و مقاصد خاصی مناسب باشند. در این مقاله نگاهی به محبوبترین انواع چوب، کاربردها و موارد استفاده از آنها خواهیم داشت.
چوبهای طبیعی
چوبهای طبیعی را باید رایجترین و سنتیترین انواع چوب بدانیم. آنها مستقیماً از درختان به دست میآیند و به دو گروه اصلی چوبهای سخت و چوبهای نرم تقسیم میشوند. تمایز بین چوبهای سخت و نرم بر اساس نوع دانهای است که درختان تولید میکنند. چوبهای سخت دانههایی با پوشش یا پوسته تولید میکنند (مانند بلوط یا گردو)، در حالی که چوبهای نرم دانههایی بدون پوشش تولید میکنند(مانند مخروط یا سوزن).
چوبهای سخت
چوبهای سخت از درختان برگریز به دست میآیند که برگهای خود را سالانه از دست میدهند. این چوبها معمولاً متراکمتر، سختتر، سنگینتر، قویتر و بادوامتر از چوبهای نرم هستند. آنها همچنین دارای بافت دانهای پیچیدهتر و متنوعتری هستند که به آنها ظاهری متمایز میدهد. از لحاظ قیمتی، چوبهای سخت معمولاً گرانتر از چوبهای نرم نیز هستند، چرا که رشد این درختها کندتر بوده و نسبتاً نایابتر هستند و دارای ویژگیهایی مانند تراکم، سخت، استحکام و دوام بالا هستند. از لحاظ رنگ، هم طیفهای روشن و هم تیره دارند و بافت آنها نیز در برخی درختها ریز و در برخی اوقات درشت است. در مجموع، قابلیت کار با این نوع چوب چندان آسان نیست و میتوان آن را در دسته چوبهای متوسط تا دشوار قرار داد.
رایجترین چوبهای سخت
در ادامه 7 مورد از رایجترین و محکم ترین چوب ایران را در قالب متن و جدول به شما معرفی خواهیم کرد:
1. راش
چوب راش یکی از محبوبترین چوبهایی است که در دستهبندی چوبهای سخت قرار می گیرد. این چوب به خاطر بافت ریز و یکدست خود شناخته شده و رنگ آن از کرم روشن تا قهوه ای روشن با رگههای صاف و مستقیم متغیر است. راش به دلیل دوام و مقاومت بالایی که در برابر سایش و پارگی دارد، به عنوان یک چوب سخت محکم و مقاوم شناخته میشود. کار با این محصول نسبتا آسان است و همین ویژگی آن را به گزینهای محبوب برای کاربردهای مختلف در بخش نجاری تبدیل کرده است. با توجه به مقاومت عالی این چوب در برابر ضربه، از آن عموماً در ساخت مبلمان، انواع قفسهها، کفپوشها و حتی دسته ابزار استفاده میشود (پیشنهاد میشود مقاله تشخیص چوب راش در مبل را مطالعه نمایید). قابلیت رنگپذیری و پرداخت خوب چوب راش، امکان انعطاف پذیری در طراحی را فراهم میکند و آن را به انتخابی محبوب برای فضاهای داخلی سنتی و مدرن تبدیل میکند.
2. بلوط
بلوط یکی از محبوبترین چوبهای سخت برای تولید مبلمان، کفپوش و کابینت سازی است و رنگ آن از قهوهای روشن تا متوسط با ته رنگ قرمز می باشد؛ این چوب، بافتی مستقیم با خطوط برجسته دارد که طرحی متمایزی را ایجاد میکند. چوب بلوط، محکم، بادوام، پایدار و مقاوم در برابر پوسیدگی و حشرات است و کار با آن نیز آسان است.
3. ممرز
ممرز نیز یکی دیگر از چوبهای طبیعی و سخت رایج است که دارای رنگ کرم روشن تا قهوهای مایل به قرمز با دانه ریز و یکنواخت است. چوب ممرز بسیار محکم، متراکم و پایدار بوده و انتخابی عالی برای تختههای برش، تختههای قصابی، پیشخوانها، کفپوش، کابینتها و سازهای موسیقی است.
4. گیلاس
گیلاس یک چوب سخت است که رنگی قهوهای مایل به قرمز دارد. از لحاظ جنس، چوب گیلاس متوسط رو به سخت، محکم و پایدار است و بیشتر به دلیل رنگ غنی و جلای طبیعی خود مورد توجه قرار میگیرد. از این نوع چوب برای ساخت مبلمان، قفسهها، حکاکی، سوهانکاری و روکشها استفاده می کنند. البته قیمت روکش چوب ساخته شده توسط چوب گیلاس ممکن است کمی بالا باشد.
5. گردو
گردو یکی دیگر از چوبهای سخت است که رنگ تیرهای داشته و طرحهای موجدار یا پیچدرپیچ دارد. چوب گردو بسیار سخت، محکم و بادوام و دارای ظاهری لوکس و شیک است که آن را برای مبلمان، کابینتها، انبارهای سلاح، سازهای موسیقی و حکاکیها بسیار مناسب میکند.
6. افرا
افرا یکی دیگر از چوبهای سخت رایج برای مبلمان، کفپوش و کابینت سازی است و رنگ آن کرم روشن با کمی رنگ قرمز یا زرد می باشد. افرا دارای بافتی صاف یا موجدار است و دارای ویژگیهایی چون سختی، سنگینی، استحکام، پایداری و مقاومت در برابر پوسیدگی و حشرات است؛ کار با این محصول دشوار نیست، اما ممکن است مشکل رنگآمیزی داشته باشد.
7. ماهون
ماهون یک چوب سخت گرانقیمت است که ممکن است برای مبلمان و کابینت سازی مورد استفاده قرار بگیرد و رنگ آن قرمز مایل به قهوهای غنی با جلای طلایی میباشد. این چوب سخت، سنگین، محکم، بادوام، پایدار و مقاوم در برابر پوسیدگی و حشرات است؛ کار با آن آسان است و به خوبی نیز پرداخته میشود.
نگاهی به رایجترین چوبهای سخت
|
ویژگیها |
استفاده |
رنگ |
نوع چوب |
محکم، مقاوم در برابر سایش و پارگی، آسان در کار |
مبلمان، قفسهها، کفپوشها، دسته ابزار |
کرم روشن تا قهوهای روشن |
راش |
محکم، بادوام، مقاوم در برابر پوسیدگی و حشرات |
مبلمان، کفپوش، کابینتها |
قهوهای تا متوسط با ته رنگ قرمز |
بلوط |
محکم، متراکم، پایدار |
تختههای برش، تختههای قصابی، پیشخوانها، کفپوش، کابینتها، سازهای موسیقی |
کرم روشن تا قهوهای مایل به قرمز |
ممرز |
ظاهر لوکس و جلای طبیعی، محکم، بادوام |
مبلمان، قفسهها، حکاکی، سوهانکاری، روکشها |
قهوهای مایل به قرمز |
گیلاس |
سخت، محکم، بادوام |
مبلمان، کابینتها، انبارهای سلاح، سازهای موسیقی، حکاکیها |
تیرهای با طرحهای موجدار یا پیچدرپیچ |
گردو |
سخت، سنگین، محکم، پایدار، مقاوم در برابر پوسیدگی و حشرات |
مبلمان، کفپوش، کابینتها |
کرم روشن با کمی رنگ قرمز یا زرد |
افرا |
متوسط سخت، سنگین، محکم، بادوام، پایدار، مقاوم در برابر پوسیدگی و حشرات |
مبلمان، کابینتها |
قرمز مایل به قهوهای غنی با جلای طلایی |
ماهون |
کاربرد چوب سخت در مبلمان، کفپوش و کابینت سازی
چوبهای سخت به دلیل زیبایی، کارایی، دوام و پایداری بالایی که دارند، اغلب برای مبلمان، کفپوش، ساخت کابینت، سازهای موسیقی، حکاکی و سوهانکاری استفاده میشوند. به صورت کلی، چوبهای سخت میتوانند در هر فضایی جلوهای گرم، شیک و طبیعی ایجاد کنند. آنها همچنین میتوانند در برابر سایش و پارگی، رطوبت و تغییرات دما مقاومت کنند. چوبهای سخت را میتوان پردازش کرد و با استفاده از انواع رنگها یا روغنها، ظاهر و مقاومت آنها را بهبود بخشید.
چوبهای نرم
چوبهای نرم یا نرمچوبها از چوب درختان سوزنیبرگ به دست میآیند، که درختانی با مخروطهای میوه هستند. چوبهای نرم به طور کلی سبکتر، نرمتر، ضعیفتر و بادوامتر از چوبهای سخت هستند. آنها همچنین دارای الگوی دانهای سادهتر و یکنواختتری هستند که به آنها ظاهری ساده میدهد. از سوی دیگر، چوبهای نرم معمولاً ارزانتر از چوبهای سخت هستند زیرا سریعتر رشد میکنند و فراوانتر هستند. در میان ویژگیهای چوبهای نرم میتوان به تراکم، سختی، قدرت و دوام نسبتاً کم تا متوسط آنها اشاره کرد. از لحاظ رنگی، آنها عموماً روشن و متوسط بوده و کمتر پررنگ هستند. سطح آنها نیز عموماً ساده و یکنواخت است و رطوبت نسبتاً زیادی دارند.
رایجترین مدلهای چوب نرم
کاج: یکی از نرمچوبهای پرکاربرد و ارزان قیمت است که رنگی از طیف زرد روشن تا قهوهای روشن دارد. چوب درخت کاج، نرم و سبک بوده و کار کردن با آن آسان است. استفاده از چوب کاج برای مبلمان، کفپوش، قرنیز، تزئینات، درها و پانلها مناسب است.
نراد: جزو گروه نرمچوبها بوده و رنگی سفید تا زرد روشن دارد. جنس آن نسبتاً نرم، سبک و انعطافپذیر است و معمولاً در ساخت آلات موسیقی مانند گیتار، ویولن و پیانو کاربرد دارد. این چوب همچنین انتخاب مناسبی برای تولید کاغذ است. در این میان، چوب نراد روسی با توجه به کیفیت فوق العادهای که دارد، توانسته محبوبیت و کاربرد بسیار زیادی پیدا کند.
صنوبر: یکی از پرکاربردترین چوبهای نرم برای ساختوساز، سازههای فضای باز و کارهای چوبی است. این محصول رنگ زرد روشن با گرههایی قهوهای دارد همچنین دارای طرحهایی صاف و بافتی درشت است. این چوب نرم، سبک، ضعیف و مستعد پیچ خوردگی و انقباض است. ویژگیهای ذکر شده باعث شده کار به آن ساده باشد و سطح آن نیز به راحتی نیز پرداخت شود.
سدر: یک چوب نرم محبوب دیگر برای سازههای فضای باز مانند عرشهها، نردهها و نمای بیرونی است. سدر رنگی قهوهای مایل به قرمز با رایحه مطبوع دارد و عموماً سخت، سبک، محکم و بادوام است. این چوب در برابر پوسیدگی، حشرات و رطوبت مقاوم است و در عین حال کار به آن راحت است و پرداخت سطح آن نیز به راحتی انجام میشود.
سرخدار: یک چوب نرم لوکس و مناسب برای سازههای فضای باز مانند عرشهها، پرگولاها و مبلمان است. سرخدار دارای رنگ قهوهای مایل به قرمز با رگههای تیره بوده و سطح مستقیم یا مارپیچی و بافت ریز دارد. چوب سرخدار سخت، سنگین، محکم و بادوام است و در برابر پوسیدگی، حشرات، آتش و رطوبت به خوبی مقاومت میکند. استفاده و پرداخت چوب سرخدار نیز دشواری خاصی ندارد.
رایجترین انواع چوب نرم
|
ویژگیها |
استفاده |
رنگ |
نوع چوب |
نرم، سبک، آسان در کار |
مبلمان، کفپوش، قرنیز، تزئینات، درها و پانلها |
زرد روشن تا قهوهای روشن |
کاج |
نسبتاً نرم، انعطافپذیر، محبوبیت بالا |
ساخت آلات موسیقی، تولید کاغذ و چوب خمیر کاغذ |
سفید تا زرد روشن |
نراد |
سبک، ضعیف، مستعد پیچ خوردگی و انقباض |
ساختوساز، سازههای فضای باز، کارهای چوبی |
زرد روشن با گرههای قهوهای |
صنوبر |
محکم، مقاوم در برابر پوسیدگی و رطوبت |
سازههای فضای باز، عرشهها، نردهها، نمای بیرونی |
قهوهای مایل به قرمز |
سدر |
سخت، سنگین، مقاوم در برابر پوسیدگی و آتش |
سازههای فضای باز، عرشهها، پرگولاها، مبلمان |
قهوهای مایل به قرمز با رگههای تیره |
سرخدار |
کاربردها و موارد استفاده از چوبهای نرم
چوبهای نرم به دلیل مقرونبهصرفه بودن، در دسترس بودن، کارایی و مقاومت در برابر رطوبت، به طور گستردهای در ساختوساز، فضایهای باز و کارهای چوبی استفاده میشوند. این مدل میتوانند ظاهری روستایی، دنج و طبیعی را در هر فضایی ایجاد کنند. آنها همچنین میتوانند در برابر شرایط آب و هوایی مانند باران، برف و آفتاب مقاومت کنند.
چوب صنعتی
این نوع چوب محصولاتی هستند که از الیاف، روکشها یا ذرات چوب تشکیل شدهاند و از چسب، گرما و فشار برای چسباندن آنها استفاده میشود. آنها مزایایی مانند یکنواختی، پایداری و هزینه کمتر را نسبت به چوبهای طبیعی دارند. برخی از رایجترین انواع چوبهای مصنوعی شده عبارتند از تخته چند لایه، تخته فیبر فشرده و تختههای امدیاف. در ادامه با هریک بیشتر آشنا خواهیم شد.
تخته چند لایه
تخته چند لایه یا پلای وود چیست؟ تخته چند لایه نوعی چوب مصنوعی است که از چسباندن لایههای نازک چوب (روکش) به یکدیگر تحت دما و فشار بالا تشکیل میشوند. جهت یکسان ذرات و رگههای چوب به کار رفته در این تختهها، به آنها استحکام و مقاومت خوبی در برابر پیچ خوردگی میدهد. تعداد و ضخامت ورقهای روکش بسته به نوع و درجه تخته چند لایه متفاوت است. این تختهها به دلیل انعطافپذیری در استفاده، دوام و مقرونبهصرفه بودن توانسته محبوبیت و کاربرد زیادی به دست بیاورد. تخته چند لایه یکی از محبوبترین چوبها برای مبلمان و کابینتسازی است زیرا به راحتی قابل برش، شکلدهی و اتصال است. همچنین میتوان آن را با انواع پوششهایی مانند لمینت، روکش یا رنگ پوشش داد تا ظاهر و سبکهای مختلف ایجاد کند.
تخته نئوپان
تخته نئوپان نوعی چوب مصنوعی است که از ذرات چوب کوچک مانند خاک اره یا تراشههای چوب ساخته میشود که با رزین مخلوط شده و به صورت پانلهای تخت فشرده می شوند. رزین به پیوند ذرات کمک می کند و تا حدی مقاومت در برابر آب را فراهم می کند. تخته نئوپان اصولاً از سه لایه تشکیل شده است: یک لایه داخلی از ذرات چوب درشتتر و دو لایه سطحی که شامل ذرات چوب ریزتر میشود.مخلوط ذرات سپس روی یک تشک پخش میشود و تحت گرما و فشار به یک پانل فشرده میشود. پانل سپس برش داده میشود، سنباده زده میشود و به اندازه و شکل دلخواه برش داده میشود.
تخته نئوپان ارزانتر و سبکتر از تخته چند لایه است، اما در عین حال ضعیفتر بوده و مقاومت کمتری در برابر رطوبت دارد. این تخته معمولاً برای مبلمان و قفسههایی که نیازی به استحکام یا دوام بالایی ندارند استفاده میشود همچنین اغلب با روکش پوشانده میشود تا ظاهر و عملکرد آن بهبود یابد.
تخته ام دی اف (MDF)
MDF نوعی چوب مصنوعی است که در واقع از الیاف چوب ساخته میشود. این الیاف با رزین یه یکدیگر چسبانده شده و به صورت پانلهای تخت شکل می گیرد. امدیاف دارای چگالی بالاتری از نئوپان میباشد؛ اما پایینتر از تخته چند لایه است. این محصول دارای سطحی صاف و یکنواخت است که دلیلش داشتن روکش است. تختههای مدنظر به دلیل انعطاف پذیری، مقرونبهصرفه بودن و جذابیت ظاهری، به طور گسترده ای در لوازم منزل، آشپزخانهها و طراحی داخلی مورد استفاده قرار میگیرند.
MDF با شکستن چوب و تبدیل به الیاف (با استفاده از گرما، بخار یا مواد شیمیایی) ساخته میشود.این الیاف سپس خشک شده و با رزین یا چسب، مخلوط می شوند. این مخلوط سپس روی یک تشک پاشیده میشود و تحت گرما و فشار یک پانل از آن یاخته شده و در مرحله بعد برش میخورد و سنباده زده میشود. در انتها نیز عموماً روکشهای مختلفی به آنها چسبانده میشود. برای مطالعه مقاله ام دی اف طرح چوب کلیک کنید.
چوبهای اصلاحشده
این نوع، محصولاتی هستند که از چوب طبیعی ساخته شدهاند ولی در معرض مواد شیمیایی، حرارت یا فشار قرار گرفتهاند تا خواص و عملکرد آنها تغییر کند. آنها مزایایی مانند دوام بهتر، پایداری و مقاومت بیشتر در برابر پوسیدگی، حشرات، رطوبت، حرارت و آتشسوزی را به همراه دارند. ترموود را باید به عنوان معروفترین چوب اصلاح شده بدانیم، با این حال، برخی ترجیح میدهند آن را در دسته چوبهای مصنوعی قرار دهند.
چوب ترموود
برای شروع بیاید به این سوال بپردازیم که چوب ترموود چیست؟ ترموود که با نامهای ترمو وود یا چوبنما هم شناخته میشود، نوعی چوب اصلاحشده است که با حرارت دادن چوب طبیعی در جو کنترلشده و کماکسیژن دارایِ دمای بالاتر از ۱۸۰ درجه سانتیگراد تولید میشود. این فرآیند حرارتی باعث تغییر ساختار شیمیایی و خواص فیزیکی چوب میشود، که آن را پایدارتر، بادوامتر و مقاومتر در برابر رطوبت، قارچها و حشرات میکند.گرمایش در واقع باعث ایجاد تغییرات شیمیایی در چوب مانند تجزیه همیسلولز، کاهش گروههای هیدروکسیل و تشکیل ترکیبات فوران میشود. ترمووود همچنین رنگ تیرهتری نسبت به چوبهای خام داشته و رگههای غنیتری دارد. ترمووود عمدتاً برای کاربردهای فضای باز مانند کفپوش، پوشش نما و اجزای سونا استفاده میشود.
چوبهای به کار رفته برای تولید ترموود
از چوبهای اصلی مختلفی برای تولید ترموود استفاده میشود. نوع آنها تاثیر زیادی در کیفیت و قیمت ترموود خواهد داشت.
کاج اسکاندیناوی: نوعی چوب نرم است که در شمال اروپا، به ویژه در منطقه فنلاند، سوئد، نروژ و روسیه رشد میکند. این چوب دارای رنگ زرد روشن و طرحهایی صاف و مستقیم بوده و به طور گسترده ای برای ساختوساز، مبلمان و تولید خمیر کاغذ استفاده میشود. این مدل یکی از رایجترین مدلها برای اصلاح حرارتی است زیرا حاوی همیسلولز بالایی بوده که آن را مستعد گرمایش میکند. گرما دادن به دوام و پایداری کاج اسکاندیناوی کمک میکند و به آن رنگ قهوهای و بوی مطبوعی میدهد.
صنوبر: این درخت دارای چوبی نرم است که در شمال اروپا، شمال آمریکا و آسیا رشد میکند که دارای رنگ سفید یا زرد کمرنگ و بافتی ریز است. این چوب بهطور گستردهای برای ساختوساز، مبلمان، سازهای موسیقی و تولید کاغذ استفاده میشود. صنوبر یکی دیگر از چوبهای رایج برای عمل اصلاح حرارتی است، چرا که واکنش خوبی نسبت به گرما میدهد. گرما دادن به دوام و پایداری صنوبر کمک میکند و به آن رنگ قرمز قهوهای و بوی خوبی میدهد.
انواع دیگر: سایر چوبها هم میتوانند برای تولید ترموود استفاده شوند. در این میان میتوان به راش، بلوط، راش، توس، افرا، توت، آلدر و اکالیپتوس نیز اشاره کرد. اینها عمدتاً از نوع چوبهای سخت بوده و محتوای همیسلولز کمتری نسبت به چوبهای نرم دارند؛ اما چگالی و استحکام بالاتری دارند. گرما دادن تأثیر متفاوتی بر این چوبها دارد که بسته به گونه و ویژگیهای آنها متفاوت خواهد بود.
اطلاعات چوبهای به کار رفته در ترموود
|
استفادههای رایج |
استحکام و چگالی |
محتوای همیسلولز |
رنگ |
مکان رشد |
استفادههای رایج |
ساختوساز، مبلمان، خمیرکاغذ |
متوسط |
بالا |
زرد رنگ |
شمال اروپا |
کاج اسکاندیناوی |
ساختوساز، مبلمان، موسیقی، کاغذ |
متوسط |
متوسط |
سفید یا زرد کمرنگ |
شمال اروپا، شمال آمریکا، آسیا |
صنوبر |
ساختوساز، مبلمان |
بالا |
متوسط |
متنوع |
مختلف |
راش |
ساختوساز، مبلمان |
بالا |
متوسط |
متنوع |
مختلف |
بلوط |
ساختوساز، مبلمان |
بالا |
متوسط |
متنوع |
مختلف |
توس |
ساختوساز، مبلمان |
بالا |
متوسط |
متنوع |
مختلف |
افرا |
ساختوساز، مبلمان |
بالا |
متوسط |
متنوع |
مختلف |
توت |
ساختوساز، مبلمان |
بالا |
متوسط |
متنوع |
مختلف |
آلدر |
ساختوساز، مبلمان |
بالا |
متوسط |
متنوع |
مختلف |
اکالیپتوس |
کاربردها و موارد استفاده از چوب ترموود
ترمووود مدلی از چوب برای استفاده در فضای باز مانند کفپوشها، پوشش نما و اجزای سونا میباشد، چرا که مقاومتی عالی در برابر رطوبت، قارچها، حشرات و فرسایش دارد همچنین دارای پایداری ابعادی بالایی است که از پیچ خوردگی یا ترک خوردگی در اثر تغییرات دما یا رطوبت جلوگیری میکند. این کالا همچنین ظاهر بسیار زیبایی دارد که با محیطهای طبیعی هماهنگ است و زیبایی خاصی به طراحی و ساختمانها میبخشد.
جمعبندی
دنیای چوب بسیار بزرگ و گسترده است و شاید بتوان گفت برای هر کار خاصی، یک نوع چوب مخصوص و بهینه وجود دارد. در این مقاله نگاهی به انواع چوبهای موجود، کاربرد و موارد استفاده از آنها داشته و متوجه شدیم که چوبها را بر اساس ماهیت خود میتوان به حداقل ۳ دستهی چوبهای سخت، نرم و مصنوعی تقسیم کرد که هرکدام ویژگیهای خاصی دارند. شناخت انواع چوبها به ما کمک میکند تا در زمان تصمیم گیری برای خرید چوب، انتخاب بهتری برای نیازها و محصولات خودمان داشته باشیم.