تمام آنچه که باید درمورد صادرات آهن آلات بدانید + جداول مرتبط

ایران، با برخورداری از منابع غنی سنگ آهن و ظرفیت‌های عظیم تولید فولاد، به‌عنوان یکی از قطب‌های مهم صنعت آهن و فولاد در منطقه و جهان شناخته می‌شود. صادرات آهن آلات، نقشی کلیدی در اقتصاد کشورمان ایفا می‌کند و فرصت‌های ارزشمندی را برای توسعه و رونق اقتصادی به ارمغان می‌آورد. در این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف صادرات آهن آلات در ایران، از جمله انواع محصولات صادراتی، قوانین و مقررات حاکم، فرآیند دریافت سفارش و عوارض صادراتی خواهیم پرداخت.

انواع آهن صادراتی

طیف گسترده‌ای از محصولات آهن آلات در ایران تولید و به بازارهای جهانی صادر می‌شوند. از جمله مهم‌ترین این محصولات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شمش فولاد: شمش فولاد، ماده اولیه بسیاری از محصولات فولادی دیگر است و به دلیل کاربرد فراوانی که دارد، سهم قابل توجهی در صادرات آهن آلات ایران را از آن خود کرده است.
• میلگرد: میلگرد، یکی از پرمصرف‌ترین مقاطع فولادی در صنعت ساخت‌وساز است که در سایزها و گریدهای مختلف تولید می‌شود. صادرات میلگرد بخش زیادی از صادرات محصولات فولادی ایران را شامل می‌شود. (برای خرید میلگرد صادراتی کلیک کنید)
• تیرآهن: تیرآهن، از دیگر مقاطع فولادی پرکاربرد در ساخت‌وساز است که در انواع مختلف IPE، IPB وINP تولید و به بازارهای صادراتی عرضه می‌شود.
• ورق فولادی: ورق‌های فولادی در انواع مختلف ورق سیاه، ورق گالوانیزه، ورق رنگی و ورق روغنی تولید و به مصارف گوناگون در صنایع مختلف می‌رسند.
• لوله‌های فولادی: لوله‌های فولادی در سایزها و ضخامت‌های مختلف، کاربردهای فراوانی در صنایع مختلف از جمله نفت و گاز، آب و فاضلاب و ساخت‌وساز دارند و جزو انواع آهن صادراتی ایران محسوب می‌شوند.

بر اساس آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران، در سال ۱۴۰۱، حدود ۱۰ میلیون تن انواع محصولات فولادی به ارزش ۵ میلیارد دلار از ایران صادر شده است. این آمار نشان‌دهنده ظرفیت و پتانسیل بالای ایران در صادرات آهن آلات و نقش این صنعت در ارزآوری برای کشورمان است.

قوانین صادرات آهن

صادرات آهن آلات در ایران، تابع قوانین و مقررات خاصی است که توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت و سایر مراجع ذیصلاح وضع شده‌اند. این قوانین به منظور ساماندهی و نظارت بر فرآیند صادرات، حفظ حقوق صادرکنندگان و واردکنندگان و همچنین تضمین کیفیت محصولات صادراتی تدوین شده‌اند. به منظور انجام صادرات آهن نیاز به کسب مجوزهای مختلفی خواهید داشت. برخی از آن‌ها عبارتند از:

• کارت بازرگانی: اولین و مهم‌ترین گام برای صادرات آهن آلات، دریافت کارت بازرگانی از اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران است.
• مجوز صادرات: برای صادرات برخی از مقاطع فولادی، مانند تیرآهن و میلگرد، نیاز به اخذ مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت است.
• گواهی استاندارد: ارائه گواهی استاندارد ملی ایران برای محصولاتی که مشمول استاندارد اجباری هستند، الزامی است.
• گواهی مبدا: این گواهی توسط اتاق بازرگانی صادر می‌شود و نشان‌دهنده کشور مبدأ صادرات محصول است.

جدول قوانین صادرات آهن به صورت مرحله به مرحله

مرحله	مراحل صادرات آهن آلات	قوانین و مقررات
مرحله اول	ثبت نام و اخذ کارت بازرگانی از اتاق بازرگانی	الزامات ثبت نام و درخواست کارت بازرگانی – الزامات مربوط به اتاق بازرگانی و صنایع، معادن و کشاورزی ایران
مرحله دوم	درخواست و اخذ مجوز صادرات از وزارت صنعت، معدن و تجارت	لزامات مرتبط با محصولات فولادی و مقاطع مورد نظر
مرحله سوم	ارائه گواهی استاندارد برای محصولات مشمول استاندارد اجباری	لزامات مربوط به استانداردها و مقررات ملی ایران
مرحله چهارم	دریافت گواهی مبدأ از اتاق بازرگانی	الزامات مرتبط با اثبات کشور مبدأ صادرات

مراحل دریافت سفارش آهن

برای صادرات آهن آلات، لازم است مراحل زیر طی شوند:

• دریافت مجوز صادرات: صادرکننده باید از مراجع ذیصلاح مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز صادرات محصول مورد نظر را اخذ کند.
• انعقاد قرارداد: صادرکننده و خریدار با توافق بر سر قیمت، شرایط پرداخت و سایر جزئیات، قرارداد صادرات را منعقد می‌کنند.
• تامین محصول: صادرکننده باید محصول مورد نظر را با توجه به مشخصات و شرایط قید شده در قرارداد، از تولیدکنندگان داخلی یا از طریق واردات تامین کند.
• انجام تشریفات گمرکی: صادرکننده باید با ارائه مدارک و مستندات لازم به گمرک، تشریفات گمرکی مربوط به صادرات محصول را انجام دهد.
• حمل و نقل: صادرکننده باید با انتخاب روش مناسب حمل و نقل، محصول را به مقصد مورد نظر خریدار ارسال کند.

عوارض صادرات آهن

عوارض صادرات آهن یکی از ابزارهای دولت برای تنظیم بازار داخلی و مدیریت صادرات این محصول است. این عوارض بر اساس قیمت پایه صادراتی محصول و با هدف حمایت از تولید داخلی و جلوگیری از خام‌فروشی تعیین می‌شود. میزان عوارض صادرات آهن در ایران به نوع محصول و شرایط بازار متغیر است. در حال حاضر، عوارض صادرات برخی از محصولات فولادی به شرح زیر است:

• شمش فولاد: ۱ درصد
• اسلب فولاد: ۵ درصد
• کنسانتره سنگ آهن: ۵ درصد
• گندله سنگ آهن: ۱ درصد
• آهن اسفنجی: ۱۲ درصد

میزان عوارض صادرات آهن در سال‌های اخیر با توجه به شرایط بازار و سیاست‌های دولت تغییر کرده است. بنابراین، احتمال تغییر این ارقام همواره وجود دارند. دولت برای حمایت از تولید داخلی و جلوگیری از خام‌فروشی، عوارض صادرات آهن را افزایش می‌دهد. کمبود مواد اولیه در داخل کشور، افزایش قیمت آهن در بازار جهانی و نیاز به حمایت از صنایع پایین‌دستی فولاد همگی جزو برخی از دلایل افزایش عوارض صادرات آهن در سال‌های اخیر هستند. افزایش عوارض صادرات آهن می‌تواند تاثیرات مختلفی بر بازار داخلی و خارجی داشته باشد. این افزایش می‌تواند منجر به کاهش صادرات آهن، افزایش قیمت آهن در بازار داخلی و افزایش تمایل به سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد شود.

شرکت‌های واردات و صادرات آهن

شرکت‌های متعددی در زمینه واردات و صادرات آهن در ایران فعالیت می‌کنند. این شرکت‌ها با توجه به نوع فعالیت خود به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

۱. شرکت‌های بازرگانی: این شرکت‌ها به‌عنوان واسطه بین تولیدکنندگان داخلی و مشتریان خارجی عمل می‌کنند. وظایف اصلی این شرکت‌ها شامل یافتن مشتریان خارجی، مذاکره و عقد قرارداد، انجام امور گمرکی و حمل و نقل و دریافت و پرداخت وجوه است.

۲. شرکت‌های تولیدی: برخی از شرکت‌های تولیدی فولاد و آهن خود به‌طور مستقیم در امر صادرات محصولات خود نیز فعالیت می‌کنند. این شرکت‌ها که عموماً جزو شرکت‌های بزرگ و قدرتمند حوزه‌ی خود شناخته می‌شوند، بخشی مخصوص صادرات داشته و وظایف مربوط به بازاریابی، فروش و صادرات محصولات خود را خودشان و بدون واسطه انجام می‌دهند.

برخی از تولیدکنندگان شرکت‌های معتبر در زمینه صادرات آهن آلات ایران عبارتند از:

• شرکت فولاد مبارکه اصفهان
• شرکت ملی فولاد ایران
• شرکت ذوب آهن اصفهان
• شرکت فولاد خوزستان
• گروه صنعتی و معدنی امیرکبیر
• شرکت لوله و پروفیل ساوه
• شرکت ورق گالوانیزه فولاد مبارکه
• شرکت فولاد خراسان

نحوه صادرات آهن به کشور‌های مختلف

فرآیند صادرات آهن به کشور‌های مختلف می‌تواند بسیار پیچیده باشد. اما این فرآیند به‌طور کلی شامل مراحل زیر می شود:

۱. دریافت مجوز صادرات: برای صادرات آهن از ایران، لازم است مجوزهای لازم از مراجع ذیصلاح مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان توسعه تجارت ایران اخذ شود.

۲. عقد قرارداد: پس از یافتن مشتری خارجی، لازم است قرارداد صادرات بین طرفین منعقد شود. در این قرارداد، مشخصات محصول، قیمت، شرایط پرداخت، زمان و نحوه حمل و نقل و سایر موارد مربوط به صادرات درج می‌شود.

۳. انجام امور گمرکی: برای صادرات آهن، لازم است تشریفات گمرکی انجام شود. این شامل ارائه اظهارنامه گمرکی، پرداخت عوارض و حقوق گمرکی و اخذ مجوز خروج از کشور است.

۴. حمل و نقل: پس از انجام امور گمرکی، محصول به مقصد مورد نظر حمل می‌شود. روش‌های مختلفی مثل زمینی، دریایی و ریلی عموماً برای حمل و نقل آهن وجود دارد.

۵. دریافت وجوه: پس از ارسال محصول به مقصد، وجوه آن بر اساس شرایط مندرج در قرارداد به صادرکننده پرداخت می‌شود.

نگاهی به مراحل صادرات آهن به کشور‌های مختلف در قالب جدول

مرحله	مراحل صادرات آهن به کشور‌های مختلف
مرحله ۱	دریافت مجوز صادرات از مراجع ذیصلاح مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان توسعه تجارت ایران.
مرحله ۲	عقد قرارداد صادرات با مشتری خارجی، شامل جزئیات محصول، قیمت، شرایط پرداخت، زمان و نحوه حمل و نقل و سایر موارد مرتبط.
مرحله ۳	انجام امور گمرکی شامل ارائه اظهارنامه گمرکی، پرداخت عوارض و حقوق گمرکی و اخذ مجوز خروج از کشور.
مرحله ۴	حمل و نقل محصول به مقصد مورد نظر، از جمله استفاده از روش‌های زمینی، دریایی یا ریلی برای حمل و نقل.
مرحله ۵	دریافت وجوه طبق شرایط قرارداد صادرات از مشتری خارجی پس از رسیدن محصول به مقصد.

صادرات آهن آلات به عراق

عراق یکی از مهم‌ترین بازارهای صادراتی آهن آلات ایران است. در سال‌های اخیر، صادرات آهن به عراق به‌طور قابل توجهی افزایش یافته است. افزایش صادرات آهن به عراق طی این سال‌ها می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. در این میان می‌توان به بازسازی کشور عراق بعد از دوره‌های جنگ و ویرانی، نزدیکی جغرافیایی عراق به ایران و هزینه‌های مربوط به حمل و نقل و همچنین قیمت مناسب آهن آلات کشور ایران در مقایسه با کشورهای رقیب مانند چین و ترکیه اشاره کرد. با بررسی آمار صادرات آهن به عراق مشخص می‌شود که در سال ۱۴۰۰، حدود ۵.۵ میلیون تن آهن آلات به عراق صادر شده است. ارزش صادرات آهن آلات به عراق در سال ۱۴۰۰، حدود ۳ میلیارد دلار بوده است. در میان مهم‌ترین اقلام صادراتی آهن به عراق می‌توان به میلگرد، تیرآهن، ورق سیاه یا شمس فولاد اشاره کرد.

وضعیت صادرات آهن

آهن، یکی از مهم‌ترین مواد اولیه در صنایع مختلف از جمله ساخت و ساز، خودروسازی و ماشین‌سازی است. ایران با ذخایر عظیم سنگ آهن، ظرفیت تولید بالایی در زمینه آهن و فولاد دارد و صادرات این محصولات، نقش مهمی در اقتصاد کشور ایفا می‌کند. در سال ۱۴۰۱ از مجموع دو میلیون و ۷۳۱ هزار تن کل مقاطع طویل فولادی صادر شده که نسبت به دو میلیون و ۸۴۱ هزار تن صادراتی در سال ۱۴۰۰ افت چهار درصدی داشته، ۱۳۶ هزار تن تیرآهن، دو میلیون و ۴۲۱ هزار تن میلگرد و ۱۷۴ هزار تن نبشی، ناودانی و سایر مقاطع سهم صادراتی داشته‌اند که به ترتیب تیرآهن شش درصد، میلگرد و نبشی، ناودانی و… هریک سه درصد نسبت به میزان صادرات شده آن‌ها در یکساله ۱۴۰۰ کاهش صادرات ثبت شده است.

البته، این کاهش مربوط به حجم صادرات است و ارتباطی با قیمت تیرآهن صادراتی ندارد. عوامل مختلفی بر وضعیت صادرات آهن تأثیر می‌گذارند که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به شرایط اقتصادی جهانی، قیمت جهانی آهن، سیاست‌های داخلی و رقابت با سایر کشورها اشاره کرد. در حال حاضر، چالش‌های متعددی در مسیر صادرات آهن از ایران وجود دارد که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به تحریم‌ها، نوسانات ارزی، کمبود نقدینگی و مشکلات حمل و نقل اشاره کرد. بیشترین صادرات آهن در سال ۱۴۰۱ به کشورهای عراق، ترکیه، چین و امارات متحده عربی انجام شده است.

قیمت آهن صادراتی

قیمت آهن صادراتی به قیمت آهن امروز بستگی خواهد داشت که خود آن نیز به عوامل مختلفی از جمله قیمت جهانی آهن، کیفیت محصول، شرایط تحویل و کشور مقصد بستگی دارد. در حال حاضر، قیمت آهن اسفنجی در بازار جهانی ۱۲۹.۱۷ دلار  برای هر تن متریک خشک است. این قیمت مربوط به واحد تن متریک خشک آهن اسفنجی است. لازم به ذکر است که قیمت‌ها ممکن است در طول زمان تغییر کنند. ولی قیمت آهن صادراتی ایران معمولاً 10 تا 20 درصد پایین‌تر از قیمت جهانی است.

صادرات میلگرد

میلگرد، یکی از محصولات فولادی است که کاربرد زیادی در صنعت ساخت و ساز دارد. ایران یکی از اصلی‌ترین صادرکنندگان میلگرد در منطقه است. در سال ۱۴۰۱، صادرات میلگرد به ۲.۵ میلیون تن رسید که ۱۰ درصد کاهش را نسبت به سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد. بیشترین صادرات میلگرد در سال ۱۴۰۱ به کشورهای عراق، افغانستان و ترکیه انجام شده است. چالش‌های صادرات میلگرد مشابه چالش‌های صادرات آهن است. تحریم‌ها، نوسانات ارزی، کمبود نقدینگی، قیمت میلگرد و مشکلات حمل و نقل از جمله مهم‌ترین چالش‌های صادرات میلگرد هستند. با وجود این چالش‌ها، پیش‌بینی می‌شود که صادرات میلگرد در سال‌های آینده رشد داشته باشد. دولت ایران در حال برنامه‌ریزی برای افزایش تولید فولاد و توسعه صادرات این محصول است.

 جمع بندی

صادرات آهن آلات، به عنوان یکی از ارکان مهم اقتصاد ایران، نقشی کلیدی در رونق اقتصادی و ارزآوری برای کشور دارد. این صنعت با چالش‌هایی مانند تحریم‌ها، نوسانات نرخ ارز و کمبود زیرساخت‌ها روبرو است. با وجود این چالش‌ها، صادرات آهن آلات پتانسیل بالایی برای رشد و توسعه دارد. رفع موانع صادراتی، حمایت دولت و توسعه زیرساخت‌ها می‌تواند به رونق صادرات این محصول و ارزآوری بیشتر برای کشور کمک کند. در این مقاله نگاهی به مقوله صادرات آهن آلات داشتیم و جنبه‌های مختلف آن را بررسی کردیم.