فرصت‌ها و چالش‌های معادن افغانستان(بخش اول)

 

برای همه مشخص است افغانستان یک کشور معدن خیز با پتانسیل بالا است و از زمان اشغال افغانستان توسط شوروی سابق در سال 1979 میلادی، شاهد هستیم در طول 45 سال گذشته فارغ از 2 سال اخیر حضور طالبان، به دلیل تنش‌های سیاسی و عدم امنیت، بخش معدن افغانستان نتوانسته است به درستی توسعه پیدا کند.

مطالعات زیادی در زمان شوروی سابق بر روی ذخائر معدنی افغانستان انجام شده بود و در آن زمان امکانات کامپیوتری وجود نداشت و خیلی از نقشه‌های زمین‌شناسی معادن افغانستان به صورت برگه‌های کالک توسط مهندسان شوروی تهیه شده بود. در دور اولی که طالبان در سال 1996 به قدرت رسید، خیلی از این اطلاعات منهدم شدند و از بین رفتند و فقط تعداد محدودی از این اطلاعات به صورت خودجوش توسط کارشناسان و دلسوزان افغانستانی در دیوار منازل و زیر ساختمان‌ها و در محل‌های خاصی دفن شدند تا از بین رفتن آن جلوگیری شود و این اطلاعات بعدها کمک زیادی در حوزه معدن در زمان حضور امریکایی‌ها در سال 2001 داشت و خود امریکایی‌ها نیز برای هر شیت نقشه مبلغی را به عنوان پاداش تعیین کرده بودند تا این اطلاعات به دست آنها برسد. بنابراین دیوار منازل شکافته شد و عده‌ای این نقشه‌ها را به امریکایی‌ها برای اطلاعات تکمیلی تحویل دادند و سازمان زمین شناسی امریکا ارزیابی تکمیلی از معادن افغانستان را انجام داد و اعداد و ارقام نجومی به ویژه بعد از سال 2010 انتشار یافت که افغانستان بالغ بر 3 تریلیون دلار ذخیره قطعی معدنی دارد و این اعداد بدون در نظر گرفتن ذخائر قطعی عظیم لیتیوم در افغانستان است. لازم به ذکر است در زمان اشغال افغانستان توسط امریکایی‌ها چنین هم‌افزایی و تقاضای بالای جهانی برای لیتیوم چون زمان حال وجود نداشت و به نوعی اولویت اول نبوده است، بنابراین اگر این ذخائر هم اضافه می‌شد قطعا میزان ذخائر افغانستان به بالغ بر 3500 میلیارد دلار هم می‌رسید. فرصت‌های بسیار زیادی در حوزه معدن افغانستان وجود دارد و مهم‌ترین عاملی که باعث عدم بهره‌برداری صحیح در این حوزه شده است، در اولویت اول عدم امنیت کافی، در اولویت دوم عدم ثبات قوانین و در اولویت سوم بحث قاچاق این منابع بوده است که بارها در طول سه دهه گذشته به صورت غیر حرفه‌ای استخراج و به خارج از کشور صادر شده است.

قدیمی‌ترین کشوری که در بحث معدن افغانستان فعال بوده یک شرکت بزرگ دولتی چین به نام Metallurgical Corporation of China می‌باشد که در سال 2007 با عقد قراردادی به مبلغ 4 میلیارد دلار با دولت وقت، اکتشاف و استخراج از معدن مس عینک را آغاز کرد. معدن مس عینک در 53 کیلومتری جنوب شرق کابل در ایالت لوگر قرار گرفته است و بزرگ‌ترین ذخیره مس افغانستان با ذخیره قطعی 690 میلیون تن با عیار 1/65 درصد است. فعالیت این شرکت تا سال 2013 ادامه داشت تا اینکه حمله و تهدیدی از جانب داعش و نیروهای نظامی مستقل به کمپ معدنی چینی‌ها در ایالت لوگر اتفاق افتاد و باعث شد چینی‌ها فعالیت خود را عملا متوقف کنند.

کیوان جعفری طهرانی

تحلیلگر ارشد صنعت