فرصت‌ها و چالش‌های معادن افغانستان(بخش سوم)
هندی‌ها تا سال 2014 در معدن سنگ‌آهن حاجی‌گک حضور داشتند و به دلیل مسائل امنیتی و حمله به مهمانسرای هندی‌ها در کابل، فعالیتشان بطور کلی در افغانستان متوقف شد. به طور کلی چینی‌ها و هندی‌ها و کانادایی‌ها در گذشته در معادن افغانستان فعالیت داشته‌اند گر چه در دوره‌ای در اسفند 1399 نیز شرکت استرالیایی فورتسکیو (FMG) با اشرف غنی قراردادی برای بهره‌برداری از معادن افغانستان از جمله سنگ‌آهن و لیتیوم امضا کرد که از زمان حضور طالبان در تابستان 1400 این پروژه نیز متوقف شد.
نقش حضور ایران در تاریخچه معدنی افغانستان یک حضور مناقصه‌ای در معدن سنگ‌آهن حاجی‌گک بوده است که به آن اشاره شد و این علاقه‌مندی در بیش از 15 الی 20 سال گذشته همیشه وجود داشته است. یکی از بحث‌هایی که در رابطه با حضور هندی‌ها در افغانستان مطرح بوده (هندی‌ها خود ذخائر زیادی سنگ‌آهن هماتیتی نیز دارند) به دلیل وجود سنگ‌آهن وجود سنگ‌آهن مگنتینتی حاجی‌گک بوده است و قرار بود یک خط راه‌آهن از محل این معدن تا مرز زرنج در ایران به طول 450 کیلومتر با سرمایه‌گذاری هندی‌ها و نیز خط ریل دومی از زرنج تا بندر جابهار به همین طول از محل مطالبات ایران بابت صادرات نفت در زمان آقای احمدی‌نژاد که پول ایران در یوکوبانک قرار داشت، کشیده شوند و از این طریق این معدن به جای ترانزیت زمینی از طریق پاکستان، از طریق ایران به دریا متصل شود. اتفاقات زیادی از جمله حضور طالبان و دست‌یابی هندوستان به ذخائر جدید مگنتیت در سال 2020 (افزایش ذخیره قطعی سنگ‌آهن هند از 22 میلیارد تن به 33 میلیارد تن ) باعث شد این خطوط ریلی به سرانجام نرسد. هندی‌ها در سال 2017 طرح جامع و هدف‌گذاری تولید 300 میلیون تن فولاد در افق 2030 را برنامه‌ریزی کردند که با تمسخر بسیاری از فعالین این صنعت روبرو گردید که چطور می‌توان به 4 برابر تولید فعلی (در آن زمان تولید فولاد هند حدود 78 میلیون تن بوده است) با این ذخایر سنگ‌آهن دست پیدا کرد، ولی امروزه شاهدیم هندوستان با پشت سرگذاشتن امریکا و ژاپن با تولید 120 میلیون تن در سال رتبه دوم جهانی تولید فولاد را به خود اختصاص داده است. هند در ادامه برنامه جاه طلبانه خود برای تولید فولاد، طرح جامع دومی نیز در سال 2047 برای تولید 500 میلیون تن فولاد در سال را اعلام کرده است و برای تولید این حجم از فولاد نیاز به سنگ‌آهن دارد و برای تحقق این هدف مطالعات گسترده‌ای انجام داد و به ذخائر جدیدی دست پیدا کرد و باعث شد ذخائر افغانستان دیگر هندی‌ها جالب توجه نباشد و متعاقبا هندی‌ها علاقه‌مندی خود را جهت سرمایه‌گذاری در بندر چابهار از دست دادند. در این حوزه نمی‌توان با اخبار فیک و غیرواقعی تحلیل درستی انجام داد و باید واقعیت‌های داخلی کشورها نیز بررسی شود.
در افغانستان یک پهنه معدنی به نام غوریان وجود دارد که امروزه به ۴ پهنه معدنی تقسیم شده است و در مزایده‌ای که اخیرا برگذار شده است حدود ۶۰ شرکت ایرانی و خارجی که اغلب خارجی بودند در این مزایده شرکت کردند. لازم به توضیح است که معدن غوریان در استان هرات قرار دارد و این خبرهایی که در رسانه‌ها مطرح می‌شود که ذخیره سنگ‌آهنی که در سنگان وجود دارد مقدار کمی است و بیشترین ذخیره، آن طرف مرز در افغانستان وجود دارد صحیح نمی‌باشد. بزرگترین معدن سنگ‌آهن افغانستان با عیار بالا، معدن حاجی‌گک است که فاصله بسیار زیادی با ایران دارد که از نظر عیار و ذخیره متفاوت است. در دوره کرونا بازار جهانی تشنه زغال‌سنگ شد و کشور‌هایی مانند هندوستان و چین تولید زغال‌سنگ خود را افزایش دادند و افغانستان ذخائر خوب زغال‌سنگ در این کشور دارد و به پاکستان صادرات انجام می‌داد. ولی در زمان حضور طالبان عوارض صادراتی بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ دلار در تن وضع گردید که باعث شد این تجارت متوقف شود. عدم ثبات قوانین سیاسی و اقتصادی و به رسمیت نشناختن طالبان توسط کشورها از مشکلات مهم سرمایه‌گذاران در کشور افغانستان است.
کیوان جعفری طهرانی
تحلیلگر ارشد صنعت
میلگرد
ورق فولادی
تیرآهن و هاش
پروفیل
نبشی
ناودانی
لوله و اتصالات
صنایع مفتولی
تخته و چوب
