خود تحریمی(بخش دوم)

خود تحریمی(بخش دوم)

سال 2010 میلادی هندوستان روی صادرات سنگ‌آهن عوارض صادراتی 40 درصدی وضع کرد، سیاستی که صنعت سنگ‌آهن این کشور را نابود کرد. با توجه به اینکه دولت باعث شد سرمایه‌گذاری در این حوزه کاهشی شود بلافاصله ظرف چند سال سعی در جبرانش برآمدند و آن را به 30 درصد کاهش دادند. سپس از 2014 به بعد، عوارض را محدود به عیار 58 به بالا کردند با این توجیه که عیارهای بالا مورد مصرف داخلی قرار گیرند. در ادامه صنعت سنگ‌آهن هند شکوفا شد، طوری که در سپتامبر 2020 در اوج کرونا سازمان زمین‌شناسی این کشور اعلام کرد که توانسته ذخایر قطعی سنگ‌آهن خود را از 22 میلیارد تن که 90 درصد آن را هماتیت تشکیل داده بود، به 33 میلیارد تن برساند. در این بین 11 میلیارد تن ذخایر جدید کشف شده برخلاف تصور مگنتیت بود و حالا هندوستان با 33 میلیارد تن ذخایر قطعی سنگ‌آهن جزو بزرگان عرصه ذخایر سنگ‌آهن دنیا قرار گرفته است. به این ترتیب اینها همه به سیاستگذاری‌های درست کشورها برمی‌گردد. همانطور که مطرح شد هندوستان تا متوجه شد که اشتباه کرده خیلی سریع به اشتباه خود پی برد و عقب نشست.

در مورد وضعیت ایران نیز ما 10 سال است در مورد وضع عوارض صادراتی سنگ‌آهن و مواد خام بحث داریم، موضوعاتی که باعث می‌شود سرمایه‌گذاری‌ها کاهشی شود و به مشکل بخوریم. در حالی که سال 2010 هندوستان ظرف مدت کوتاهی یعنی چند سال متوجه شد و سیاستش را تغییر داد اما ما مدتها است که برای حلش مقاومت می‌کنیم. متاسفانه وقتی هر از چند گاهی وزیر عوض می‌شود این موضوع هم به عنوان یک بحث جدید مطرح شده و دوباره وارد موضوع عوارض می‌شویم. این در حالی است که ما یک زمانی از نظر صادرات مواد معدنی در جایگاه ششم جهان بودیم، اما امروز با سیاست‌های اینچنینی جزو رده 20 به بعد هستیم.

تولیدکننده‌ها از وضع عوارض مالیاتی ضرر و زیان زیادی می‌بینند، این اتفاق باعث می‌شود که نه تنها به صادرات خسارت وحشتناکی وارد شود، بلکه بسیاری از شرکت‌ها هم صدمه ببینند. در واقع خیلی از شرکت‌هایی که درگیر صادرات محصول خود هستند( شامل شرکت‌های بورسی دولتی و خصولتی) ضرر سنگینی خواهند دید. دلیل این مساله هم این است که ارزآوری آنها و ارزش سهام‌شان در میان مدت یعنی بین 6 تا 9 ماه کاهشی خواهد شد. کاهش صادرات روی تراز تجاری این شرکت‌ها ظرف همین مدت کوتاه منعکس خواهد شد و سود‌آوری شرکت‌ها به دلیل کاهش صادرات روند نزولی به خود می‌گیرد، امری که باعث می‌شود ضرر و زیان به عموم مردم که سهامداران این شرکت‌ها هستند وارد شود و بخش‌خصوصی به شدت تحت فشار قرار گیرد.

کیوان جعفری طهرانی

تحلیلگر ارشد صنعت