ورق فولادی چیست؟ معرفی انواع ورق فولادی

ورق فولادی یکی از پرکاربردترین محصولات فولادی است که با توجه به تنوع بالا در کاربری، استحکام و دوام بالایی که دارد، به‌عنوان یکی از اجزای اساسی در صنایع مختلف، از ساخت‌و‌ساز گرفته تا تولید، استفاده می شود. با توجه به اهمیت و کاربری بالای این ورق‌ها، در این مقاله سعی می‌کنیم جنبه‌های مختلف این محصول را بررسی کرده، تا درک عمیقی از انواع ورق‌های فولادی، فرآیند تولید آن‌ها و کاربردهایشان، به ویژه در بازار ایران، پیدا کنیم.

ورق فولادی چیست؟

برای شروع، بیایید به این سوال اساسی و پایه بپردازیم که ورق فولادی چیست؟‌ ورق فولادی یک قطعه تخت و معمولاً مستطیلی شکل از جنس فولاد است که با ضخامت و ابعاد مشخص تولید می‌شود. این ورق‌ها عموماً به واسطه استحکام، دوام و تنوع کاربری بالای خود در صنایع مختلفی مانند ساختمان‌سازی، خودروسازی، کشتی‌سازی و ماشین‌آلات سنگین به کار می‌روند. با توجه به تنوع کاربردها، ورق‌های فولادی در انواع، گرید‌ها و ابعاد مختلفی تولید می‌شوند تا هرکدام از آن‌ها پاسخگو نیازهای صنایع مختلف باشد. در بخش‌های دیگر در مورد این موضوعات بحث می‌کنیم.

تولیدکنندگان ورق فولادی در ایران

کشور ایران، با توجه به مساحت بالا و منابع عظیم سنگ آهن، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان محصولات فولادی شناخته می‌شود. در همین راستا، ایران میزبان چندین تولیدکننده مطرح ورق فولادی است که محصولات خود را در بازارهای داخلی و خارجی عرضه می‌کنند. شرکت‌هایی مانند فولاد مبارکه، فولاد اصفهان و فولاد خوزستان به خاطر محصولات باکیفیت و ظرفیت تولید بالای خود شناخته شده‌اند. هرکدام از این شرکت‌ها، از استاندارد ورق فولادی خاصی برای محصولات خود استفاده می‌کنند و این موضوع می‌تواند در کاربری نهایی تاثیرگذار باشد.

جدای این مسئله، موقعیت جغرافیایی هرکدام از این تولیدکنندگان هم بسیار مورد اهمیت است. با توجه به هزینه‌های نسبتاً چشمگیر حمل‌ونقل ورق فولادی، تهیه محصولات از تولیدکنندگان بومی می‌تواند صرفه‌جویی در هزینه‌های نهایی را به همراه داشته باشد.

ضخامت‌های ورق فولادی موجود در بازار

ورق‌های فولادی، بسته به نوع ورق، در ضخامت‌های متنوعی تولید و عرضه می‌شوند؛ از ورق‌های نازک با ضخامت ۱ میلی‌متر گرفته، تا مدل‌هایی با ضخامت ۲۰۰ میلی‌متر یا حتی بیشتر. البته،‌ ضخامت بین ۲ تا ۶۰ میلی‌متر عموماً بیشترین کاربرد را دارد. انتخاب ضخامت به کاربرد مورد نظر بستگی دارد. به عنوان مثال، از ورق‌های نازک‌تر اغلب در ساخت خودرو و لوازم خانگی استفاده می‌شود، در حالی که ورق‌های ضخیم‌تر در ساخت‌و‌ساز، کشتی‌سازی و ماشین‌آلات سنگین به کار می‌روند. برخی از انواع ضخامت ورق فولادی هم فقط به صورت سفارشی تولید می‌شوند.

استانداردهای ضخامت ورق‌های فولادی

ضخامت ورق‌های فولادی بر اساس استانداردهای سازمان‌های بین‌المللی مانند ASTM، EN و ISO و همچنین استانداردهای ملی ایران تعیین می‌شود. این استانداردها باعث ایجاد یکنواختی و کیفیت در تمام ورق‌های فولادی تولیدی شده در کارخانه‌های مختلف می‌شوند و کار را برای مهندسان و تولیدکنندگان جهت انتخاب مواد مناسب برای پروژه‌هایشان آسان‌تر می‌کنند. رعایت این استانداردها برای حفظ استحکام سازه‌ای و عملکرد مناسب ورق‌ها ضروری است. در همین راستا،‌ در بیشتر مواقع از جدول استاندارد ورق فلزی استفاده می‌شود که شامل شماره ورق، ضخامت، طول، عرض، وزن و چگالی است.

انواع ورق‌های فولادی

همان‌طور که گفتیم، ورق‌های فولادی در انواع مختلفی تولید می‌شوند. به یک دسته‌بندی مادر، آن‌ها را می‌توان به ۳ بخش ورق گرم، ورق سرد و ورق آلیاژی تقسیم کرد که هرکدام از آن‌ها نیز زیرمجموعه‌ها و انواع دیگری دارند. در این بخش، انواع ورق فولادی را مختصراً مرور می‌کنیم. 

ورق گرم چیست و چه انواعی دارد؟

ورق‌های فولادی گرم به خاطر فرآیند تولیدشان (نورد گرم) به این شکل نام‌گذاری شده‌اند. این نوع ورق‌ها با گرم کردن فولاد در بالاتر از دمای تبلور مجدد (معمولاً بیش از ۹۰۰ درجه سانتی‌گراد) و سپس نورد دادن آن به شکل دلخواه تولید می‌شوند. این فرآیند منجر به تولید ماده‌ای نرم‌تر و قابل انعطاف‌تر می‌شود و آن را برای کاربردهایی که شکل و تلرانس دقیق اهمیت زیادی ندارد، مناسب می‌کند. این ورق‌ها به دلیل استحکام و دوام بالای خود، به طور رایج در ساخت ریل راه‌آهن، تیرآهن‌ها و سایر اجزای زیرساخت ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

سطح ورق‌های فولادی نورد گرم به دلیل فرآیند حرارتی بالا، معمولاً زبر و کمی پوسته پوسته است، اما در صورت نیاز می‌توان این مشکل را با فرآیندهای تکمیلی بعدی برطرف کرد. بنابراین، آن‌ها معمولاً در ساخت‌و‌ساز و تولیداتی که نیاز به سطح صیقلی ندارند،‌ مورد استفاده قرار می‌گیرند. در مقاله‌ی ورق گرم چیست همه‌چیز در مورد این محصول فولادی را بررسی کرده‌ایم.

ورق های گرم فولادی، از نظر خواص و کاربردهای خاصشان از یکدیگر متمایز شده و به گروه‌های دیگری تقسیم می‌شوند. این تفاوت‌ها ناشی از اعمال تغییرات و تفاوت در فرآیند تولید است. برای مثال، افزودن عملیات حرارتی خاص، اعمال پردازش‌های خاص، استفاده، اضافه کردن ترکیبات جدید به فولاد و … هرکدام می‌تواند منجر به شکل‌گیری نوع خاصی از ورق فولادی گرم با ویژگی‌های خاص و متمایز شود. انواع ورق گرم شامل موارد زیر می‌شود:

ورق سیاه

ورقه‌های فولادی سیاه، که با نام ورق سیاه نورد گرم نیز شناخته می شوند را شاید بتوان پرکاربردترین نوع ورق فولادی دانست. دلیل سیاه نامیدن این ورق‌ها، سرد شدن در هوای آزاد و ایجاد لایه تیره و اکسید شده‌ای است که روی سطح آن‌ها شکل می‌گیرد. با توجه به استحکام، دوام و کارایی بالای این ورق‌ها،‌ آن‌ها بسیار شناخته شده بوده و به طور گسترده در صنایع ساخت و ساز، تولید و ساخت، برای ساخت قطعات سازه‌ای، قاب‌ها و براکت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای استعلام قیمت ورق سیاه کلیک کنید.

ورق آجدار

این ورق ها برجستگی‌هایی روی یک طرف خود دارند که باعث افزایش اصطکاک و جلوگیری از لغزش می‌شوند. ورق آجدار اغلب برای کفپوش، راه‌پله‌ها و مسیرهای عبور در محیط‌های صنعتی به کار می‌رود. برجستگی‌های سطح نه تنها ایمنی را بالا می‌برند بلکه باعث استحکام بیشتر ورق نیز می‌شوند. البته این طرح‌ها و برجستگی‌ها ممکن است بسته به مدل و برخی کاربردها متفاوت باشند. اگر قصد استعلام قیمت ورق آجدار را دارید می توانید به سایت پیوان مراجعه نمایید.

تسمه

تسمه که برخی آن را با نام نوار هم ممکن است بشناسند، قطعات بلند و باریک از فولاد نورد گرم هستند که در کاربردهای مختلفی از جمله قطعات خودرو، قاب‌ها و براکت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. تطبیق‌پذیری تسمه‌ها، آن‌ها را برای طیف وسیعی از مصارف صنعتی، جایی که عرض و ضخامت دقیق مورد نیاز است، مناسب می‌کند. تسمه‌ها انواع مختلفی مثل تسمه فولادی، نوردی،‌ ماشینکاری، فابریک، ترانس و … دارند. سایت پیوان ارائه دهنده و تامین کننده نوع فولادی آن است؛ برای استعلام قیمت تسمه فولادی کلیک کنید.

اسلب

اسلب یا شمش‌ها محصولات فولادی نیم‌ساخته هستند که به ورق، کلاف یا اشکال دیگر فرآوری می‌شوند. این محصول در واقع ماده اولیه اصلی برای تولید سایر محصولات فولادی است. شمش‌ها معمولاً بزرگ و تخت هستند و به همین دلیل برای نورد و شکل‌دهی بیشتر ایده‌آل هستند. برای مشاهده قیمت اسلب کلیک کنید.

ورق سرد چیست و چه انواعی دارد؟

این دسته از ورق‌ها،‌ محصول فرآیند نورد سرد هستند. ورق‌های فولادی نورد سرد با فرآوری بیشتر ورق‌های نورد گرم در دمای محیط تولید می‌شود. این فرآیند استحکام و سختی ورق‌ها را افزایش می‌دهد و در عین حال سطح آن‌ها صاف‌تر بوده و ابعاد دقیق‌تری هم دارند. ورق‌های نورد سرد معمولاً در کاربردهایی که به تلرانس‌های سخت و کیفیت سطح بالا نیاز دارند، مانند صنایع خودرو و لوازم خانگی استفاده می‌شوند. برای آشنایی بیشتر با این ورق، توصیه می‌کنیم مقاله‌ی ورق سرد چیست را مطالعه کنید. ورق های سرد هم بسته به نحوه تولید و پردازش، و همچنان فرآیندهای بعدی که روی آن‌ها انجام می‌شود،‌ به مدل‌های مختلفی تقسیم می‌شود:

ورق گالوانیزه

ورق‌های فولادی گالوانیزه با لایه‌ای از جنس فلز روی پوشانده شده‌اند که نقش یک لایه اضافه را برای حفاظت بیشتر از ورق ایفا کرده و از زنگ‌زدگی و خوردگی ورق زیرین جلوگیری می‌کند. این امر باعث دوام بالا و مناسب بودن آن‌ها برای استفاده در ساخت‌وساز، صنعت خودروسازی و ساخت لوازم خانگی می‌شود. در واقع،‌ پوشش نازک فلز روی به عنوان یک سد عمل کرده و از اکسید شدن و خوردگی فولاد در معرض رطوبت جلوگیری می‌کند. برای کسب اطلاعت بیشتر در ارتباط با این محصول به صفحه دیگر ما با عنوان ورق گالوانیزه چیست مراجعه نمایید. همچنین لازم به ذکر است که در سایت پیوان علاوه بر استعلام قیمت می توانید خرید ورق گالوانیزه را با سرعت انجام دهید.

ورق گالوانیزه رنگی

این ورق‌ها در واقع همان ورق گالوانیزه هستند که در بخش قبل توضیح دادیم، ولی برای محافظت بیشتر و افزایش جذابیت ظاهری و زیبایی، یک لایه رنگ یا پوشش دیگر نیز به آن‌ها اضافه شده است. همین لایه ویژگی‌های جدید و مقاومت بیشتری به ورق فولادی اضافه می‌کند. از ورق رنگی به‌طور گسترده در ساخت‌وساز برای بخش سقف ساختمان‌ها، دیوارپوش و کاربردهای تزئینی استفاده می‌شود؛ یعنی کاربری‌ها و زمان‌هایی که ظاهر و دوام اهمیت بالایی دارند. برای آشنایی بیشتر با این محصول به مقاله ورق رنگی چیست مراجعه نمایید.

ورق روغنی

ورق‌های فولادی روغنی، ورق‌های نورد سردی هستند که برای جلوگیری از زنگ‌زدگی در حین نگهداری و حمل‌ونقل با لایه‌ای از روغن پوشانده شده‌اند. کاربرد ورق روغنی به‌ویژه در صنایعی مانند خودروسازی که ممکن است فولاد برای مدت طولانی قبل از استفاده نگهداری شود، بیشتر از قبل دیده می شود. برای مشاهده قیمت ورق روغنی کلیک نمایید.

ورق عرشه فولادی

این محصول در سیستم‌های کف کامپوزیت برای ساختمان‌ها و پل‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. آن‌ها زیرساخت محکمی برای بتن فراهم کرده و به تقویت سازه کمک می‌کنند. ترکیب فولاد و بتن در کف‌های کامپوزیت استحکام و دوام بالایی را به ارمغان آورده و امنیت را تضمین می‌کند. قیمت ورق عرشه فولادی با توجه به نوع کاربرد آن نسبت به دیگر ورق ها گران تر است.

مقایسه ورق‌ فولادی نورد سرد و گرم

فرآیند تولید ورق‌ فولادی به دو دسته نورد گرم و نورد سرد تقسیم می‌‌شود که در ادامه از زوایا و ابعاد مختلف این دو نوع ورق فولادی را با هم مقایسه کرده ایم. اگر 

تفاوت ورق فولادی سرد و گرم در تولید:

• نورد گرم: در فرآیند نورد گرم، ورق فولادی تا دمای بالای تبلور مجدد گرم می شود و سپس برای رسیدن به ضخامت مورد نظر، از غلتک عبور می‌کنند. این روش سریعتر و کم مصرف‌تر است و در نتیجه، از نظر اقتصادی به صرفه‌تر است. اما محصول نهایی از دقت پایین‌تری برخوردار بوده و سطح آن زبر است.
• نورد سرد: برعکس روش نورد گرم، در روش نورد سرد فولاد در دمای اتاق از غلتک‌ها عبور داده می‌شود. این فرآیند باعث افزایش استحکام و بهبود کیفیت سطح فولاد می شود. با این حال، این روش زمان‌بر بوده و انرژی بیشتری مصرف می‌کند که موجب گران‌‌تر بودن ورق‌های نورد سرد می‌شود.

تفاوت ورق گرم و سرد در ظاهر و سطح:

• نورد گرم: ورق های فولادی نورد گرم به دلیل فرآیند خنک سازی، معمولا رنگی خاکستری مایل به آبی و سطحی پوسته پوسته دارند. این امر باعث می شود برای کاربردهایی که در آن ظاهر اهمیت دارد، مناسب نباشند. البته، در صورت نیاز می‌توان سطح را پرداخته و بهبود بخشید.
• نورد سرد: ورق های فولادی نورد سرد سطحی صاف‌تر و براق‌تر دارند و اغلب در کاربردهایی که زیبایی ظاهری اهمیت دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرند. دقت بالای حاصل از فرآیند نورد سرد، ظاهری یکنواخت و با کیفیت بالا به ورق ها می بخشد و آنها را برای قطعات و محصولاتی که در معرض دید هستند، ایده آل می‌کند.

تفاوت ورق فولادی گرم و سرد در خواص مکانیکی

• نورد گرم: ورق های فولادی نورد گرم از استحکام و شکل پذیری خوبی برخوردار هستند که آنها را برای کاربردهای سازه‌ای مناسب می سازد. این نوع ورق‌ها نسبتا نرم بوده و به راحتی جوشکاری و شکل‌دهی می‌شوند. با این حال، خواص مکانیکی آنها بسته به سرعت خنک سازی و وجود ناخالصی‌ها می‌تواند تغییر کند.
• نورد سرد: ورق های فولادی نورد سرد از خواص مکانیکی بهتری برخوردارند، از جمله استحکام، سختی و یکنواختی بالاتر. فرآیند نورد سرد باعث بهبود ساختار دانه‌ای فولاد شده و در نتیجه، مقاومت و استحکام آن در برابر تغییر شکل افزایش می یابد. این خواص، ورق‌های سرد را برای قطعات و اجزای دقیق که عملکرد بالا در شرایط تنش را نیاز دارند، ایده‌آل می‌کند.

تفاوت ورق سرد و گرم در دقت ابعادی:

• نورد گرم: به دلیل ماهیت فرآیند تولید، ورق‌های نورد گرم از نظر ضخامت و ابعاد دقت کمتری دارند. دماهای بالا و خنک سازی بعدی می تواند باعث ایجاد تغییرات جزئی در اندازه شود.
• نورد سرد: ورق های نورد سرد با تلرانسهای بسیار دقیق‌تری تولید می‌شوند که منجر به ابعاد ثابت‌تر و دقیق‌تر می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود آنها برای کاربردهایی که دقت اهمیت دارد، مانند ساخت قطعات خودرو و وسایل الکترونیکی، ایده‌آل باشند.

ورق‌ آلیاژی چیست و چه انواعی دارد؟

ورق‌های آلیاژی هم از فولاد ساخته می‌شوند، با این تفاوت که فولاد پایه در آن‌ها با عناصر دیگری هم ترکیب می‌شود تا ویژگی‌های خاصی مانند استحکام، سختی و مقاومت در برابر خوردگی و سایش در آن‌ تقویت شود. کروم، نیکل، مولیبدن و وانادیم از عناصر آلیاژی رایج هستند. این ورق ها برای برآوردن نیازهای خاص طراحی شده و در کاربردهای سختگیرانه مانند صنایع هوافضا، خودرو و نفت و گاز مورد استفاده قرار می گیرند. به عنوان مثال، ورق‌های فولاد ضد زنگ به صورت آلیاژی تولید شده و حاوی مقدار قابل توجهی کروم هستند که باعث افزایش مقاومت فولاد در برابر زنگ زدگی و لکه دار شدن می‌شود. مقاله‌ی ورق آلیاژی چیست به شما کمک می‌کند این محصول فولادی را کامل‌تر بشناسید.

ورق‌ فولادی آلیاژی هم انواع مختلفی دارد، برای مثال، ورق استیل نوعی ورق آلیاژی است. حال این سوال ایجاد می‌شود که این تنوع بر چه اساسی است و چه چیز باعث تولید مدل‌های مختلف می‌شود؟ در مورد ورق‌های آلیاژی، این پاسخ ساده است؛ نوع، ترکیب و مقدار آلیاژهای جانبی به کار رفته می‌تواند باعث تولید محصولات جدید و متمایز شود که ویژگی‌های خاصی دارند. این ترکیب‌ها در واقع خواص اصلی فولاد مانند استحکام، شکل‌پذیری، مقاومت در برابر خوردگی و مقاومت در برابر حرارت را تغییر میدهد. 

انواع ورق‌های آلیاژی

ورق‌ A283

این ورق‌ها از فولاد کم کربن ساخته شده و به دلیل قابلیت جوشکاری و شکل‌دهی مناسب، کاربرد گسترده‌ای در ساخت‌و‌ساز دارند. از ورق‌ A283 در ساختمان‌ها، پل‌ها و دیگر زیرساخت‌ها که به استحکام متوسط و انعطاف‌پذیری نیاز دارند، استفاده می‌شود. برای استعلام قیمت ورق A283 کلیک کنید.

ورق‌ A516

این ورق‌ها از استحکام و مقاومت بالایی در برابر ترکیدگی هیدروژنی برخوردارند که همین ویژگی آن‌ها را تبدیل به انتخابی عالی برای استفاده در دیگ‌های بخار و مخازن تحت فشار کرده است. ورق‌ A516 به دلیل دوام و اطمینان بالا در نگه‌داری فشار، در صنایع نفت، گاز و سایر موارد مشابه کاربرد دارد.

ورق‌های ST52

این ورق‌ها از فولاد کم‌آلیاژ با استحکام بالا ساخته شده و در جاهایی که به استحکام و چقمی زیادی نیاز است، مورد استفاده قرار می‌گیرند. ورق‌ ST52 به دلیل استحکام و توانایی تحمل بارهای سنگین و فشارهای مکانیکی، در ساخت‌و‌ساز و ماشین‌آلات کاربرد گسترده‌ای دارد. از این ورق‌ها ممکن است برای ساخت قطعاتی مانند بازوهای جرثقیل، شاسی و پل‌ها استفاده ‌شود. برای خرید و استعلام قیمت ورق ST52 به سایت پیوان مراجعه نمایید.

ورق‌ CK45

این ورق‌ها از فولاد اصطلاحاً نیمه‌کربنی ساخته شده و برای کاربردهایی مناسب هستند که هم به استحکام بالا و هم به قابلیت ماشین‌کاری خوب نیاز است. ورق‌ CK45 به دلیل مقاومت سایشی بالا و دوام زیاد، در ساخت میل‌لنگ، چرخ‌دنده و محور به کار می‌رود.

ورق‌ 17MN4

این ورق‌ها نیز از فولاد کم‌آلیاژ با استحکام بالا ساخته شده و عمدتا در مخازن تحت فشار کاربرد دارند. مقاومت عالی ورق‌ 17MN4 در برابر فشار و دما، آن‌ها را برای استفاده در دیگ‌های بخار و مخازن پر فشار مناسب می‌سازد. از این ورق‌ها در صنایع با شرایط سخت مانند کارخانجات شیمیایی و نیروگاه‌ها استفاده می‌شود.

ورق ضد سایش

این ورق‌ها، همان‌طور که نام آن‌ها مشخص است، منحصراً برای تحمل سایش و فرسودگی بالا طراحی شده‌اند. انواع ورق ضد سایش در معادن، ساخت‌و‌ساز و تجهیزاتی که با اصطکاک و ضربه دائمی سروکار دارند، کاربرد داشته و باعث افزایش طول عمر ماشین‌آلات و کاهش هزینه‌های نگهداری می‌شود.اگر قصد خرید و یا استعلام قیمت ورق ضد سایش را دارید وارد سایت پیوان شوید.

ورق‌ اسیدی

این ورق‌ها تحت فرآیند اسیدکاری قرار می‌گیرند تا ناخالصی‌های سطحی و پوسته آن‌ها پاک شود. این کار باعث بهبود کیفیت سطح ورق شده و آن را برای فرایندهای بعدی مانند پوشش‌دهی یا رنگ‌آمیزی آماده می‌کند. از ورق اسید شویی در جاهایی که سطح صاف و تمیز اهمیت دارد، مانند بدنه خودرو و لوازم خانگی استفاده می‌شود.

روش تولید ورق‌های فولادی

حال که آشنایی بیشتری با ورق‌های فولادی و انواع آن‌ها پیدا کردیم، بیایید یک قدم فراتر رفته و روش‌های تولید هرکدام از این ورق‌ها را مختصراً مرور کنیم. شناخت روش‌های تولید به ما کمک می‌کند شناخت بهتری از ماهیت و ویژگی‌های محصول فولادی مورد نظر پیدا کنیم. 

روش تولید ورق‌ گرم فولادی

ورق‌های فولادی نورد گرم با گرم کردن تختال‌های فولادی تا دماهای بسیار بالا و سپس نورد دادن آن‌ها به ضخامت و شکل دلخواه تولید می‌شوند. این فرآیند شامل چند مرحله مانند پیش‌گرم کردن، نورد اولیه، نورد نهایی و خنک‌کاری است. در مرحله پیش‌گرم، تختال‌های فولادی در کوره تا دمایی بالاتر از نقطه تبلور مجدد آن‌ها حرارت داده می‌شوند تا نرم و شکل‌پذیر شوند. در مرحله نورد اولیه، شمش‌های فولادی دیگر نرم شده و به شکل ورق اولیه درآمده و ضخامت آن‌ها کاهش می‌یابد. مرحله نورد نهایی شامل کاهش بیشتر ضخامت و رسیدن به شکل و ابعاد نهایی است. در نهایت، ورق‌ها خنک می‌شوند که این کار بسته به خواص موردنظر می‌تواند به سرعت یا به آرامی انجام شود. ورق‌های نورد گرم نهایی دارای سطحی زبرتر و ابعادی کم‌دقت‌تر نسبت به ورق‌های سرد هستند.

روش تولید ورق‌ سرد فولادی

به بیان ساده، ورق‌های نورد سرد فولادی را باید همان ورق گرم بدانیم که تحت پردازش‌ها و فرآیندهای بیشتری در ادامه قرار گرفته‌اند. همان‌طور که گفتیم، دقت ابعاد و ضخامت ورق گرم چندان دقیق نیست. بنابراین، آن‌ها از میان مجموعه‌ای از غلتک‌ها عبور داده می‌شوند تا به ضخامت و سطح نهایی دلخواه برسند. فرآیند نورد سرد نه تنها باعث بهبود سطح و دقت ابعاد ورق می‌شود، بلکه از طریق سخت‌کاری ناشی از تغییر شکل، استحکام و سختی فولاد را نیز افزایش می‌دهد. پس از نورد سرد، ورق‌ها ممکن است تحت عملیات اضافی مانند بازپختگی (annealing) قرار گیرند که شامل گرم کردن و سرد کردن فولاد برای کاهش تنش‌های داخلی و بهبود شکل‌پذیری است. ورق‌های نورد سرد نهایی، به دلیل این فرآیند تولید، دارای سطحی صاف‌تر و ابعاد دقیق‌تر هستند.

روش تولید ورق‌ آلیاژی

ورق‌های فولادی آلیاژی با افزودن برخی عناصر آلیاژی به فولاد در حین فرآیند ذوب تولید می‌شوند. عناصری مثل کروم، نیکل، مولیبدن و وانادیوم عموماً به کار رفته و خواص خاصی مثل سختی و مقاومت در برابر خوردگی و سایش را در فولاد تقویت می‌کنند. برای این‌که به ترکیب نهایی مورد نظر دست پیدا کنیم و بهترین کیفیت را داشته باشیم، این عناصر آلیاژی باید با ترکیب و مقدار کنترل شده‌ای مورد استفاده قرار بگیرند. همان‌طور که گفتیم،‌ در حین مرحله‌ی ذوب، آن‌ها با فولاد مذاب مخلوط می‌شوند. سپس فولاد آلیاژی به صورت تختال ریخته می‌شود و بسته به خواص مورد نیاز، می‌تواند از طریق نورد گرم یا نورد سرد فرآوری شود. بنابراین، در فولاد آلیاژی، در ابتدا ما شمش‌های فولادی مورد نیاز و با ویژگی‌های مطلوب خودمان را تولید می‌کنیم، سپس آن‌ها را از طریق یکی از همین فرآیندهای نورد گرم یا سرد به محصول نهایی تبدیل می‌کنیم.

روش‌های محاسبه وزن ورق‌های فولادی

وزن ورق‌های فولادی با استفاده از فرمول زیر قابل محاسبه است:

وزن = طول × عرض × ضخامت × چگالی

چگالی فولاد معمولا برابر با ۷.۸۵ گرم بر سانتی‌متر مکعب در نظر گرفته می‌شود.

برای مثال،‌ وزن یک ورق فولادی با ۱۰۰ سانتی‌متر طول، ۵۰ سانتی‌متر عرض و ضخامت ۰.۵ سانتی‌متر برابر است با:

100 cm × 50 cm × 0.5 cm × 7.85 g/cm2= ۱۹۶۲۵ گرم = ۱۹.۶ کیلوگرم

محاسبه وزن ورق فولادی چه اهمیتی دارد؟

محاسبه دقیق وزن ورق های فولادی بنا به دلایل مختلفی اهمیت زیادی دارد: 

• قیمت گذاری: اصلی‌ترین متغیر در قیمت‌گذاری محصولات فولادی، عموماً وزن آن‌ها است.
• حمل و نقل: اطلاع از وزن دقیق یا حتی نسبی، برای حمل‌و‌نقل و بحث‌های لجستیکی ضروری است. برای انتخاب وسیله نقلیه مناسب و ظرفیت بارگیری، باید در مورد وزن اطلاع داشته باشیم.
• بارگیری و انبارداری: محاسبه صحیح وزن به برنامه‌ریزی برای انبارداری و جابجایی ایمن ورق‌ها کمک می‌کند. علاوه بر این، اطلاع داشتن از این موضوع در تخصیص فضای مناسب هم نقش دارد.‌ 
• برنامه‌ریزی پروژه: در پروژه‌های ساختمانی و صنعتی، اطلاع از وزن دقیق مواد نه‌تنها لازم، بلکه ضروری است. این کار هم به برنامه‌ریزی دقیق پروژه و مدیریت منابع کمک کرده و باعث تخصیص صحیح منابع و کاهش ضایعات می‌شود، هم در محاسبات مربوط به وزن سازه و نقشه‌کشی و … بسیار ضروری است.

روش‌های برش ورق‌های فولادی

فرآیند برش ورق‌ فولادی با روش‌های مختلفی انجام می‌شود که هر کدام مزایای خاصی دارند. انتخاب روش مناسب باید بر اساس نوع ورق، حجم پروژه و نیازهای شما انجام شود. بنابراین، بین مصرف و نیاز ساده خانگی با برش‌های دقیق صنعتی طبعاً تفاوت زیادی وجود دارد. 

روش‌های برش صنعتی ورق فولادی

برش پلاسما، برش لیزری و واترجت، مهم‌ترین روش‌های صنعتی برای برش ورق فولادی هستند. این روش ها دقت و سرعت باورنکردنی داشته و برای برش آسان حجم زیادی از ورق‌های فولادی می‌توان به آن‌ها اعتماد کرد.

• برش پلاسما

تصور کنید جریانی از گاز فوق گرم و یونیزه شده‌ای وجود دارد که همان‌طور که یک چاقوی داغ، کره را برش می‌زند، کار برش ورق‌های فولادی را انجام می‌دهد. مشعل پلاسما قوس قدرتمندی ایجاد می کند که فولاد را ذوب می کند و در عین حال جریان گاز با سرعت بالا، فلز مذاب را دور می زند تا برش تمیز ایجاد شود.

• برش لیزری

برش لیزری مانند صحنه‌ای از فیلم‌های علمی تخیلی به نظر می‌رسد. پرتو لیزر متمرکز با دقت باورنکردنی، مواد را ذوب کرده یا بخار می‌کند و از این طریق امکان برش‌های ظریف و دقیق را فراهم می‌کند. اصلی‌ترین مزیت این روش،‌ دقت باورنکردنی و حداقل دور ریز تولید شده است. به همین خاطر صنعت هوافضا و حکاکی‌های تزئينی کاربرد زیادی دارد.

• برش واترجت

در این روش،‌ تصور کنید به‌جای اشعه متمرکز لیزر، از جریان پرفشار آب مخلوط با ماده ساینده برای فرسودگی مواد استفاده شود. بنابراین، این یک فرآیند برش سرد است، به این معنی که هیچ اعوجاج حرارتی وجود ندارد. برش واترجت همه کاره و قادر به برش تقریباً هر ماده ای است و برای ورق های فولادی، فارغ از ضخامت و خواص آن‌ها، مناسب است.

روش‌های برش دستی ورق فولادی

برای پروژه‌های کوچک‌تر و برش‌های فوری در محل، روش‌های برش دستی بهترین گزینه شما هستند. این روش‌ها شامل ابزارهای قابل حمل مانند برش با گاز اکسیژن (برش با مشعل)، فرز و قیچی برش ورق می‌شود.

• برش با گاز اکسیژن:

در برش با گاز اکسیژن، از ترکیب اکسیژن و یک گاز سوختنی (مانند استیلن) برای تولید شعله‌ای با دمای کافی برای ذوب کردن فولاد استفاده می‌شود. این روش ساده، نسبتاً ارزان و کارآمد است.

• برش با فرز:

فرز یک ابزار برقی دستی با صفحه ساینده چرخشی است. این ابزار چندکاره بوده و می‌تواند ورق‌های فولادی و سایر مواد را برش دهد، بسابد و صیقل دهد. این روش ساده، نسبتاً ارزان و برای برش‌های ابتدایی و پرداخت لبه‌ها مناسب است.

• استفاده از قیچی برش ورق

نحوه کارکرد این روش ساده است. فرایند کلی دقیقاً مثل همان برش یک ورق کاغذ با قیچی است. با این تفاوت‌ که از قیچی‌های فولادی با انواع  و ابعاد مختلفی استفاده می‌شود.

کاربردهای ورق‌های فولادی

در بخش‌های قبلی، کاربردهای ورق فولادی را به‌صورت جزئی و تخصصی برای هرکدام از انواع آن مرور کردیم. با این حال، به عنوان نوعی جمع‌بندی، اصلی‌ترین کاربردهای ورق‌های فولادی را می‌توان به ۳ بخش اصلی تقسیم کرد: 

• ساخت‌و‌ساز: ورق‌های فولادی کاربرد زیادی در ساخت سازه‌های ساختمانی، پل‌ها و پروژه‌های زیرساختی دارند. استحکام و دوام بالای آن‌ها باعث می‌شود تا برای تحمل بارهای زیاد و مقاومت در برابر شرایط سخت محیطی ایده‌آل باشند.
• صنایع: در بخش صنعتی، ورق‌های فولادی در ساخت ماشین‌آلات، قطعات خودرو، کشتی‌سازی،‌ تجهیزات سنگین و بسیاری موارد دیگر کاربرد دارند. آن‌ها استحکام و مقاومت مورد نیاز در بخش‌های مختلف صنعتی را ارائه می‌کنند.
• مصارف خانگی: این ورق‌ها همچنین در تولید لوازم خانگی مانند لوازم برقی، ظروف آشپزخانه و مبلمان هم کاربرد دارند. اگر همین حالا به اطراف خودتان نگاه کنید،احتمالا برخی از کاربردهای این ورق‌ها را مشاهده می‌کنید.

استانداردهای ورق فولادی

با توجه به اهمیت ورق‌های فولادی و نقش مهم آن‌ها در حفظ امنیت و استحکام سازه‌ها یا محصولات، انطباق آن‌ها با استانداردهای مختلف کاملاً ضروری است. این استانداردها، جدا از بحث تضمین کیفیت، نوعی زبان محاسباتی هم محسوب می‌شوند. مهندسان در محاسبات و برنامه‌ریزی‌های خود،‌ از این استانداردها برای تخمین مواردی مثل میزان تحمل، وزن، ضخامت مورد نیاز و … استفاده می‌کنند. از سیستم‌های مختلفی برای استاندارد این ورق‌ها استفاده می‌شود:

استانداردهای بین‌المللی: سازمان‌هایی مانند ASTM، EN و ISO استانداردهای بین‌المللی ورق‌های فولادی را تعیین می‌کنند. این استانداردها ترکیب شیمیایی، خواص مکانیکی و ابعاد ورق‌های فولادی را مشخص می‌کنند.

استانداردهای داخلی: در ایران، استانداردهای ورق فولادی توسط مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران (ISIRI) تعیین می‌شود. این استانداردها با استانداردهای بین‌المللی مطابقت دارند اما ممکن است شامل الزامات اضافی خاص بازار ایران نیز باشند.

در این میان، جدول استاندارد ورق‌های فلزی هم وجود دارد که در آن ورق ها بر اساس طول، عرض، ضخامت، چگالی و وزن دسته بندی می‌شوند. 

نکات مهم برای خرید ورق فولادی

در بخش‌های قبل با نکات کلیدی در مورد ورق‌های فولادی آشنا شدیم. به عنوان نوعی جمع‌بندی، به این سوال پاسخ خواهیم داد که هنگام خرید ورق فولادی به چه مواردی باید توجه کنیم؟ 

در زمان خرید، این راهنمای خرید ورق فولادی برای شما راهگشا خواهد بود؛ عواملی مانند نوع ورق، ضخامت، گرید، قیمت، کیفیت، استانداردها، تولیدکننده، وزن و از همه مهم‌تر، نیاز خودتان را باید در نظر بگیرید. انتخاب مناسب و بهینه نه تنها باعث صرفه‌جویی مالی خواهد شد،‌ بلکه دوام، استحکام و طول‌عمر محصول مورد نیاز شما را هم تضمین خواهد کرد.

• نیازهای پروژه: پیش از هرچیز، باید نیازهای پروژه را بشناسید و به‌خوبی از آن‌ها آگاه باشید. این موضوع در تمام انتخاب‌های بعدی شما تاثیرگذار خواهد بود.
• نوع ورق: بر اساس نیاز خود، ورق‌های گرم‌نورد، سردنورد یا آلیاژی را انتخاب کنید.
• ضخامت: ضخامت مورد نیاز چقدر است؟ به چقدر استحکام و مقاومت نیاز دارید؟
• گرید: گرید مناسب با کاربرد مورد نظرتان را انتخاب کنید.
• استانداردها: مطمئن شوید ورق‌ها با استانداردهای صنعتی مرتبط مطابقت دارند و نیازهای شما را برآورده می‌کنند.
• تولیدکننده: ترجیحاً از تولیدکنندگان معتبر و شناخته‌شده خرید کنید. 
• وزن: برای حمل‌ونقل و جابجایی، وزن ورق را محاسبه کنید. محدودیت وزنی پروژه را هم در نظر داشته باشید.
• قیمت: قیمت هر واحد (متر یا کیلو) می‌تواند بسته به قیمت‌های جهانی فولاد، نرخ تبدیل دلار به ریال،‌ تولیدکننده، نوع ورق، استانداردها و … متفاوت باشد. 

جمع بندی

در این مقاله، همه‌چیز در مورد ورق‌های فولادی را بررسی کردیم. از انواع آن‌ها و زیرمجموعه‌های هریک گرفته، تا استانداردهای موجود، ضخامت‌ها، روش تولید ورق فولادی، کاربردها،‌ روش‌های مورد استفاده برای برش، فرمول محاسبه وزن و بسیاری از موارد دیگر. با توجه به اهمیت و کاربردهای فراگیر این نوع محصولات فولادی، شناخت هرچه بیشتر شما منجر به تصمیم‌گیری و انتخاب‌های بهتری خواهد شد که نتیجه‌ای جز منفعت اقتصادی بیشتر و کارایی و بهره‌وری بیشتر به همراه نخواهد داشت.

• فرق ورق گالوانیزه با گالوانیزه رنگی چیست؟

  ورق‌های گالوانیزه با استفاده از ورق پایه فولادی ساخته می شوند و طی فرآیند خاصی،‌یک لایه از جنس فلز روی به آن‌ها افزوده می‌شود تا مقاومت بیشتری در برابر عوامل محیطی و خورنده پیدا کنند.همین ورق‌ها سپس مورد پردازش‌های بیشتر قرار گرفته و رنگ آمیزی می‌شوند تا ظاهر جذاب‌تر و مقاومت بیشتر پیدا کنند که به آن‌ها ورق گالوانیزه رنگی می‌گوییم.

• چه فرقی بین انواع ورق آلیاژی وجود دارد؟

  مدل‌ها و انواع مختلف ورق فولادی آلیاژی با استفاده از تغییر در ترکیبات مختلف ورق به دست می‌آیند. کروم، نیکل، مولیبدن و وانادیم جزو اصلی‌ترین عناصر آلیاژی هستند و بالا و پایین شدن ترکیب آن‌ها با فولاد منجر به شکل‌گیری ورق‌های آلیاژی جدید با ویژگی‌های منحصر به فرد می‌شود.

• وزن ورق فولادی چطور محاسبه می‌شود؟

  ساده‌ترین روش برای محاسبه وزن ورق فولادی، استفاده از فرمول زیر است: وزن = طول × عرض × ضخامت × چگالی

• جدول استاندارد ورق فولادی چیست؟

  نوعی جدول برای دسته‌بندی این محصولات فولادی است که در آن انواع مختلف ورق‌ها را با شماره‌های منحصر به فردی تقسیم‌بندی می‌شوند. در این جدول، شماره ورق، ضخامت، طول، عرض، وزن و چگالی هر نوع ورق به دقت مشخص شده است.

• ورق گرم چه تفاوتی با ورق سرد دارد؟

  اصلی‌ترین تفاوت، شیوه تولید آن‌ها است که یکی از آن‌ها محصول فرآیند تولید نورد گرم و دیگری نورد سرد است. همین موضوع باعث ایجاد تفاوت‌های دیگری در زمینه استحکام، ویژگی‌های ظاهری، خواص، ابعاد و ... می‌شود.