گودبرداری ساختمان چیست؟ بررسی کامل مراحل و اجرای گودبرداری

مراحل گودبرداری ساختمان را باید از مهمترین مراحل ساخت یک ساختمان دانست. وقتی صحبت از ساخت‌وساز می‌شود، قبل از اینکه بتوانید شروع به ساخت کنید، کارهای زیادی در پشت‌صحنه انجام می‌شود. یکی از مراحل ضروری فرایند ساخت‌وساز و اولین قدم گودبرداری ساختمان است. حفاری همیشه آسان نیست، و یک مرحله به‌خصوص ارزان در این فرایند نیست، بسیار مهم است و باید بادقت عمل ویژه‌ای انجام گردد. حفاری برای پی‌ریزی پایه‌ای که سازه بر روی آن ساخته خواهد شد، حیاتی است. به همین دلیل است که کار گودبرداری ساختمان مهم است، شاید مهم‌ترین مرحله در فرایند ساخت‌وساز. در واقع ساخت‌وساز، صرفاً بررسی قیمت روز تیرآهن، آزمایش خاک و… نیست. در مقاله زیر به آموزش گود برداری ساختمان و مدت‌زمان حفاری یک محل کار خواهیم پرداخت.

پیوان از بزرگ‌ترین شرکت‌های فعال در زمینه تأمین آهن آلات صنعتی و ساختمانی می باشد و تولید کننده انواع ورق های گالوانیزه نیز است. شما می توانید برای اطلاع از قیمت ورق گالوانیزه به صورت به روز به وبسایت پیوان مراجعه نمایید و با انتخاب محصول مورد نظرتان سفارش خود را به صورت آنلاین ثبت کنید.

حفاری در پروژه گودبرداری چیست؟

در اولین مرحله از آموزش گود برداری ساختمان باید به موضوع حفاری بپردازیم. حفاری فرایند جابه‌جایی چیزهایی مانند سنگ یا سایر مواد با ابزار، تجهیزات یا مواد منفجره است. این روند و رویه شامل خاکریزی، ترانشه، شفت دیوار، تونل‌سازی و زیرزمینی است. حفاری برای ساختمان، چندین هدف حیاتی از جمله اکتشاف، احیای محیط ‌زیست، استخراج معادن و ساخت‌وساز پروژه‌های عمرانی دارد. ساخت‌وساز یکی از رایج‌ترین کاربردها برای گود برداری ساختمان است. در ساخت‌وساز از گودبرداری برای ایجاد پی ساختمان، مخازن و جاده‌ها استفاده می‌شود. چندین فرایند مختلف در مراحل تخریب و گودبرداری مورداستفاده قرار می‌گیرد، از جمله ترانشه برداری، حفر، لایروبی و توسعه سایت. این روندها به تکنیک‌ها، ابزارها و ماشین‌آلات منحصربه‌فردی نیاز دارند تا کار را به‌درستی انجام دهند. روشی که استفاده می‌کنید به پروژه شما و آنچه که باید بسازید بستگی دارد.

مطلب پیشنهادی: مراحل ساخت سوله

مراحل تخریب و گودبرداری ساختمان چیست؟

قبل از شروع حفاری، محل کار شما باید به‌دقت بررسی شود تا اطمینان حاصل شود که زیستگاه طبیعی اطراف در طول حفاری پایدار است. در گام بعدی از مراحل تخریب و گود برداری ساختمان، شما برای اندازه و عمق سایت برنامه‌ریزی می‌کنید و پیمانکاران حفاری نقشه‌هایی را برای مشخص‌کردن مرزهای سایت گودبرداری می‌کنند. پس از تکمیل این دو مرحله حیاتی، کار حفاری می‌تواند آغاز شود.

فرایند حفاری شامل:

• تعیین معیارهای گوشه‌ای
• زمین نقشه‌برداری و سطوح بالا
• حفاری تا عمق مجاز
• پانسمان خاک سست
• علامت‌گذاری سطح برش
• ساخت چاه‌های آبگیری و ترانشه‌های متصل‌به‌هم
• مشخص‌کردن مرزهای ساختمان
• ساخت زهکش‌های حفاظتی

عمق حفاری برای گود برداری ساختمان به عوامل مختلفی بستگی دارد، مانند نوع فونداسیون و اینکه آیا فضای خزیدن یا زیرزمین وجود خواهد داشت. مهم نیست که چه نوع فونداسیونی را انتخاب می‌کنید، به‌احتمال زیاد باید روی فوترهای سیمانی قرار داده شود. نوع فونداسیونی که انتخاب می‌کنید تعیین می‌کند که فوترهای شما تا چه حد عمیق باشد.

درباره تخریب ساختمان در اینجا بخوانید.

مراحل گودبرداری ساختمان

به‌طورکلی مراحل گودبرداری ساختمان در دسته های قوانین گودبرداری و اجرای عملیاتی صورت می‌پذیرد و باید بادقت عمل و جمع‌آوری تمامی اسناد و مدارک صورت پذیرد.

دستور العمل های قوانین گودبرداری

برای اجرای مراحل گودبرداری ساختمان در هر بخشی از شهر باید سازمان های مربوطه از پروژه شما اطلاع داشته و مجوزهای محلی لازم دریافت شود. توجه داشته باشید که اگر ضوابط قانونی و قوانین گودبرداری رعایت نشود ممکن است پروژه از سوی سازمان های ذیربط متوقف شده، جزیمه های سنگین متحمل شده و یا دچار خسارات یا مشکلات قضایی شود. لذا حتما ضوابط قانونی و قوانین گودبرداری را پیش از شروع پروژه مدنظر قرار دهید. برخی از این قوانین شامل موارد زیر است.

1. در وهله اول، لازم است که پروانه ساختمان را دریافت کنید. برای این کار به شهرداری مراجعه کرده و فرم مجوز مراحل گود برداری ساختمان در اختیار شما قرار می‌گیرد.
2. سپس به اداره گاز منطقه محل احداث پروژه مراجعه کرده و انشعاب گاز ساختمان را قطع خواهید کرد.
3. در مرحله سوم، فرم تکمیل شده و به تأیید مهندس ناظر و اجرای ساختمانی می‌رسد.
4. مرحله چهار دریافت معرفی‌نامه به سازمان نظام‌مهندسی برای تأیید است.
5. سپس تأیید سازمان نظام‌مهندسی برای اجرای نقشه‌های ساختمان و سازه نگهبان گود لازم است.
6. پس از آن مجوز نهایی مراحل تخریب و گودبرداری ساختمان را دریافت می‌گردد.

به این مسئله دقت کنید که باید درست 72 ساعت قبل از شروع مراحل تخریب و گودبرداری ساختمان ، عملیات خاک‌برداری به سازمان‌ها و مراجع گزارش شود. در ضمن لازم است که مالک مجوز لازم برای شروع به کار را نیز دریافت کند و پیمانکار نیز حتماً باید تأیید صلاحیت گردد.

کنترل پروژه با ابعاد فنی و مهندسی

یکی از مهم‌ترین ارکان، بررسی پروژه از دید فنی مهندسی است. یعنی مهندس مجری طرح و طراح باید کنترل‌های موردنیاز را چک کنند. این موضوع شامل:

• بررسی اصالت و صحت اطلاعات ملک‌های مجاور اخذ شده توسط صاحب پروژه از شهرداری
• انجام پروسه دقیق ارزیابی خطر گود و تکمیل کل چک‌لیست بر مبنای خطر مراحل گودبرداری
• ارائه گزارش بررسی وضعیت ساختمان‌های هم جوار و تحلیل اثرات ایجاد گود برداری ساختمان در آن‌ها بر اساس ارائه نقشه‌های اجرایی مطلوب
• ارائه گزارش‌های طراحی و نقشه‌های اجرایی ایمنی گودبرداری ساختمان
• حضور در جلسه مشترک در محل احداث پروژه‌های ساختمانی برای گودهایی با خطر زیاد و بسیار زیاد خواهد بود.

کنترل‌های ناظر مهندسی

در این قسمت، یک مرحله نیمه اداری با چاشنی عملیاتی نیز در گودبرداری ساختمان پیش خواهید داشت.

• نخست لازم است که فرم درخواست صدور مجوز شروع عملیات ساختمانی صادر گردد.
• حضور در جلسه مشترک در محل احداث ساختمان برای گودهایی با خطر زیاد و بسیار زیاد
• تهیه گزارش دقیق برای ارزیابی و کنترل خطر گود در حین اجرا و ارائه گزارش دقیق آن برای وضعیت گودبرداری به شهرداری منطقه
• نظارت صحیح بر اجرای دقیق عملیات و پروسه گودبرداری، اجرای عملیات مقاوم‌سازی و رفع خطر ناشی از گودبرداری بر ساختمان‌ها و سازه‌ها و تأسیسات مجاور، ارائه گزارش‌های وضعیت گودبرداری به شهرداری به‌ازای هر مرحله گودبرداری
• کنترل و پایش گزارش طراحی، نقشه‌های اجرایی ایمنی گود برداری و دستورالعمل اجرایی تهیه شده توسط طراح
• کنترل و گزارش وضعیت ساختمان‌های مجاور پله نهایی در پروسه گود برداری ساختمان خواهد بود.

روش‌های گودبرداری ساختمان

به‌طورکلی مبنای انواع گود برداری ساختمان بر پایه اجرای حفاظت نشده و حفاظت شده خواهد بود. این دو بر اساس نوع عمق، میزان سستی و مقاومت خاک و بسیاری از فاکتورهای دیگر انتخاب می‌شوند.

گودبرداری حفاظت‌نشده (مهاربندی نشده)

در این روش گودبرداری، درصورتی‌که وضعیت خاک، پارامترهای کنترلی، عمق گودبرداری و عدم وجود ساختمان‌های مجاور شرط پایدار باشد، نیازی به استفاده از پایدارساز نخواهد بود. این روش از گود برداری‌ ها بر مبنای سازه‌های حفاظت نشده پیش می‌روند و عموماً خطر خیلی بالایی هم برای محیط‌های اطراف نخواهند داشت.

گودبرداری حفاظت‌شده (مهاربندی‌شده)

در مقابل اگر عملیات عمرانی پس از حفاری نیاز به پایدارسازی داشته باشد، مهندس طراح روشی برای این کار انتخاب می‌کند. تمامی روش‌ها سبب ایجاد یک ساختار مقاومتی می‌شوند تا به‌هیچ‌عنوان مشکلی در پروسه مراحل گود برداری ساختمان رخ ندهد.

گودبرداری غیراصولی و ریزش ساختمان

فروریختن ساختمان یک پدیده رایج مرتبط با بلایای متعدد است، از جمله بلایای ناشی از به‌اصطلاح «خطرات طبیعی» مانند زلزله و سونامی و رانش زمین، و همچنین «خطرات تکنولوژیکی» مانند شیوه‌های ساخت‌وساز و نگهداری غیراستاندارد و درگیری با موضوعاتی مانند حفاری غیرمجاز است.

ویژگی‌های تغییر شکل نشست ساختمان‌های مجاور بر اساس داده‌های میدانی موردبحث قرار می‌گیرد و روابط متقابل بین نشست ساختمان و فرایند حفاری، سیستم ساختاری و شرایط زمین‌شناسی نیز در نظر گرفته می‌شود. نتایج تجزیه‌وتحلیل نشان می‌دهد که نشست ساختمان با تغییر شکل مراحل گودبرداری ساختمان، توالی ساخت، فرم سازه، انواع پی و فاصله تا گودال فونداسیون مرتبط است.

مطالعه بیشتر: 15 روش مقاوم‌سازی ساختمان اسکلت فلزی و بتنی

حداکثر عمق گودبرداری بدون سازه نگهبان

یک مبنای کلی برای حداکثر عمق گودبرداری بدون سازه نگهبان وجود دارد که از جدول زیر اطلاعات دریافت می‌کند. این موضوع در مورد انواع زمین‌های دج، سفت، متوسط، ماسه‌ای و ساختارهای سست متفاوت است که می‌توان با بررسی‌های مکانیکی و شیمیایی انجام شده، اطلاعات لازم در این مورد را به دست آورد. مشاور و مجری طرح باید تمامی آزمایش‌های ژئوفیزیک را انجام دهند. گر چه در هر صورت بهتر است برای جلوگیری از خطرات احتمالی حتما سازه نگهبان گود بدون توجه به قوانین حداکثر عمق گودبرداری بدون سازه نگهبان اجرا شود.

نوع خاک برای گودبرداری	میزان زاویه بر مبنای درجه	شیب کلی بر حسب نسبت	شیب بر مبنای درصد
زمین‌های دج	۵ °	حدود  ۱۱/۱	حدود ۱۰
زمین‌های سفت	۱۰ °	حدود ۶/۱	حدود ۲۰
زمین‌های متوسط	۳۰ °	حدود ۳/۲	حدود ۷۰
زمین‌های ماسه‌ای	۴۵ °	حدود ۱/۱	۱۰۰
زمینه‌ سست و خاک دستي	بيشتر از °۴۵	–	–

مدت‌زمان گودبرداری

مدت زمان گودبرداری ساختمان بسته به شرایط پروژه کاملا متفاوت است. گود برداری ساختمان ممکن است با تمام تجهیزات و نیروی انسانی کامل در عرض سه الی 4 روز کامل شود. اما همیشه همه چیز در شرایط ایده آل قرار ندارد. لذا برای تعیین مدت زمان گود برداری ساختمان باید عوامل موثر سنجیده شده و حتما در زمان شروع پروژه تمامی عوامل طبق پیش بینی ها عمل نمایند. فاکتورهای تاثیرگذار بر مدت زمان گود برداری ساختمان عبارتند از:

• جنس خاک
• مساحت گود برداری
• عمق گود
• نوع سازه نگهبان اجرا شده
• تعداد بیل های مکانیکی
• تعداد ماشین آلات حمل و نخاله
• میزان رطوبت خاک
• شرایط جوی، بارندگی احتمالی و…

عملیات شروع گودبرداری ساختمانی

اساساً عملیات شروع گودبرداری ساختمانی باید بر مبنای کنترل محیط صورت پذیرد. پس از آن می‌توان تمامی المان‌هایی مانند خزش زمین، دال بتنی و زیرزمین را کنترل کرد.

مطالعه بیشتر: میراگر ساختمان

دال بتنی در گودبرداری ساختمان

همان‌طور که از نام آن پیداست، دال اساسی‌ترین نوع پی است. هنگام ساخت با پایه دال، طیف وسیعی از گزینه‌ها و متغیرها در دسترس شما خواهد بود. شما باید مطمئن باشید که فونداسیون دال شما در برابر محیط محلی مانند برآورده کردن الزامات کاهش یخ‌بندان مقاوم است. الزاماتی مانند این می‌تواند محاسبه هزینه گودبرداری را تا جایی افزایش دهد که ساختن در زیرزمین یا فضای خزنده برای شما منطقی‌تر باشد.

فضای خزش زمین

فضای خزیدن اخیراً به یکی از محبوب‌ترین گزینه‌ها در مراحل گودبرداری ساختمان تبدیل شده است. فضای خزیدن شما به حداقل 30 اینچ خاک‌برداری نیاز دارد تا فونداسیون را از یخ‌زدگی محافظت کند. اگر در کوهستان می‌سازید، معمولاً 36 تا 40 اینچ حداقل نیاز است. اگر در حال ساخت خانه هستید، تصور می‌شود که فضاهای خزیدن باعث صرفه‌جویی قابل‌توجهی در هزینه‌ها می‌شوند. این‌طور نیست؛ زیرا بخش عمده‌ای از هزینه‌های حفاری بیرون آوردن تجهیزات به محل و شروع و سپس حمل همه چیز است. اگر مجبور شوید 1.2 تا 1.8 متر اضافی حفاری کنید، بر هزینه کلی تأثیر نخواهد گذاشت.

بیشتر بخوانید: انواع سازه گلخانه‌ای

زیرزمین

زیرزمین‌ها محبوب‌ترین نوع فونداسیون هستند. زیرزمین‌ها یک سیستم فونداسیون عالی با مزیت اضافی فضای ذخیره‌سازی اضافی ارائه می‌دهند. سه نوع زیرزمین اصلی وجود دارد که شامل زیرزمین کامل، سطوح باغ و راهروها می‌شود.

محاسبه هزینه گودبرداری

بحث هزینه ها همیشه یکی از مهمترین موضوعات در تمام پروژه های ساختمانی محسوب می شود؛ به طوری که قبل از شروع و اجرای کار باید تخمین هزینه صورت گرفته تا مراحل تخریب و گودبرداری در زمان اجرا دچار مشکل نگردد. همانطور که می دانید نمی توان به شکل کلی فرمولی بابت محاسبه هزینه گودبرداری ارایه کرد؛ چرا که متغیرهای اقتصادی مدام در حال تغییر و معیارهای تاثیرگذار بر هزینه گودبرداری ساختمان متفاوت است. اما بد نیست با معیارهای تاثیرگذار در اجرای چنین پروژه هایی آشنا شوید. تنها برخی از این موارد عبارتند از:

• حجم خاک برداشته شده
• میزان سختی خاک زمین پروژه
• موقعیت مکانی پروژه و نحوه دسترسی به آن
• نوع خاک
• مساحت پروژه
• مسافتی که برای تخلیه ضایعات و پسماند باید طی شود
• روش انجام پروژه
• ماشین آلات و تجهیزات مورد استفاده
• کمیت و کیفیت متخصصین و نیروی کار مورد استفاده و…

اما توجه داشته باشید که این موارد تنها برخی از عوامل تاثیرگذار بر محاسبه هزینه گودبرداری ساختمان هستند. در حالی که در هر پروژه شرایط و مولفه ها متغیر می باشند.

مراحل بعد از گود برداری ساختمان چیست؟

پس از گود برداری ساختمان زمان شروع به ساخت پی ساختمان فرا می رسد. بنابر آنچه در بحث آموزش گود برداری ساختمان گفته شده است، مراحل بعد از گودبرداری ساختمان شامل مقاوم سازی و تراز نمودن قسمت داخلی پی با استفاده از بتن مگر است. با این حساب مراحل پس از گود برداری شامل پیاده سازی محل پی و شناژ ها، قلب بندی فونداسیون، آرماتور بندی و اجرای ستون ها است که این مراحل باید به ترتیب اجرا شوند تا ساخت اسکلت فلزی ساختمان آغاز شود.

جمع‌بندی

مسئله مهم نهایی، مدت‌زمان گودبرداری ساختمان است. به‌خاطر داشته باشید که چندین عامل بر مدت‌زمان گودبرداری ساختمان شما تأثیر می‌گذارد و زمان‌ها می‌تواند به طور قابل‌توجهی متفاوت باشد. بااین‌حال، شروع مراحل گودبرداری ساختمان برای یک پی می‌تواند از 3 تا 4 روز تا 3 هفته متغیر باشد. به‌طورکلی، بدترین سناریو حداکثر عمق گودبرداری بدون سازه نگهبان شامل حفاری 3 متری است. این معمولاً در مناطقی اتفاق می‌افتد که تخته‌سنگ‌های بزرگ وجود دارد، یا ممکن است در خاک رس گیرکرده و لازم باشد که عملیات حفاری ادامه‌دار باشد. در پروژه‌های عمرانی یکی از مهم‌ترین نکات، حفظ ایمنی و جلوگیری از نشست در زمان گود برداری ساختمان است که بخش مهمی از آن در همین قسمت انجام می‌گیرد.

• گودبرداری چیست؟

  به طور خلاصه گود برداری به برداشتن سنگ، خاک و تمامی اجزای مرتبط با آن از روی سطح زمین، انتقال آن به مکانی دیگر و ایجاد یک محل گود برای اجرای عملیات ساخت و ساز می گویند. با تعیرف دیگر هر نوع حفاری یا خاک برداری در ترازی پایین تر از سطح زیر پی ساختمان را گود برداری می گویند.

• انواع گودبرداری چیست؟

  انواع گودبرداری را می توان از دو لحاظ دسته بندی کرد. اولین نوع دسته بندی از لحاظ محل پروژ است که خود به دو دسته فضای باز و مناطق مسکونی تقسیم بندی می شود. از لحاظ دیگر گود برداری ساختمان را می توان به دو دسته مهاربندی شده و محافظت نشده تقسیم بندی کرد.

• قانون گودبرداری چیست؟

  قانون گود برداری یا قوانین گود برداری ساختمان به محموعه قوانینی گفته می شود که از لحاظ حقوقی، قانونی و فنی باید پیش و در حین اجرای پروژه رعایت شود.