ورق سیاه چیست؟ انواع، ویژگی و کاربرد ورق سیاه را بشناسید

یکی از پرکاربردترین انواع ورق‌های فولادی، ورق سیاه است که تاثیر بسیار زیادی بر سایر محصولات فولادی مانند انواع پروفیل‌ها دارد. به همین جهت حتما این سوال برایتان پیش آمده است که ورق سیاه چیست؟، چه ویژگی‌هایی دارد که باعث گستردگی کاربرد آن شده است و تفاوت آن با سایر ورق‌های فولادی در چیست. به همین جهت در این مقاله قصد داریم شما را  با ورق سیاه، ویژگی‌های آن و کاربرد ورق سیاه بیشتر آشنا کنیم. همچنین با مراجعه به سایت پیوان می‌توانید قیمت انواع ورق مانند قیمت ورق سیاه ST37 ، ورق روغنی، ورق رنگی و قیمت ورق گالوانیزه کیلویی را مشاهده نمایید و در صورت نیاز اقدام به خرید کنید.

ورق سیاه چیست؟

اگر بخواهیم خیلی ساده بگوییم ورق سیاه چیست، باید اینگونه بگوییم که نوعی ورق فولادی است که به روش نورد گرم ساخته می‌شود. ‏ در حالی که کاملا متفاوت از سایر ورق های فولادی حاصل از فرآیند نورد سرد مانند ورق روغنی می‌باشد. ‏به طور کلی برای ساخت ورق‌های فولادی از دو روش نورد گرم و نورد سرد استفاده می‌شود که این روش‌های تولید تاثیر بسیار زیادی بر کیفیت و ویژگی‌های ورق‌های فولادی دارند.

سطح خارجی ورق‌های سیاه مانند ورق‌های روغنی و گالوانیزه براق نبوده و ممکن است آثاری از برآمدگی و یا حالت‌های مات بر روی سطح آنها وجود داشته باشد. به همین دلیل در بازار به نام ورق سیاه یا ورق مشکی شناخته می‌شوند. همچنین از آنجایی که تکنولوژی ساخت فرآیند نورد گرم به انرژی و هزینه کمتری نیاز دارد، قیمت ورق سیاه نسبت به ورق‌های تولیدی در روش نورد سرد، مانند ورق روغنی و ورق گالوانیزه  ارازان تر است. البته اشتباه نکنید، زیرا ارزان بودن قیمت این محصول تاثیری بر کیفیت آن ندارد. انواع ورق سیاه از کیفیت مطلوبی برخوردار هستند و کاربردهای گسترده آن در صنعت دلیل خوبی برای اثبات این موضوع است. همچنین لازم است توجه داشته باشید که انواع ورق سیاه در شرایط خاص و متنوعی تولید و در دسترس مشتریان قرار می‌گیرند. همچنین این ورق‌ها از لحاظ ابعاد و ضخامت دارای تنوع بسیار بالایی هستند. 

بیشتر بخوانید: تولید ورق سیاه 

روش تولید ورق سیاه چیست؟ ‏

علاوه بر ترکیبات شیمیایی، مهم‌ترین ویژگی ورق سیاه که آن را از سایر ورق‌های فولادی متمایز ‏می‌کند، روش تولید آن می‌باشد. همانطور که اشاره کردیم این نوع ورق فولادی از فرایند نورد ‏گرم به دست می‌آید. ورق سیاه در شرایط نورد گرم‎ Hot Rolling ‎و در دمایی بالاتر از 930 درجه ‏سانتی‌گراد یا همان 1700 درجه فارنهایت تحت عملیات فشرده‌سازی نورد قرار می‌گیرد. در این ‏فرایند، قطعات آهن یا فولاد مورد استفاده، در کوره‌هایی با دماهای بالا، ذوب می‌شوند. سپس بعد از ‏اینکه تختال‌ها در کوره مواد مذاب حرارت داده شدند، باید تحت عملیات نورد قرار بگیرند. به همین ‏جهت آن‌ها را از غلتک‌های نورد عبور می‌دهند تا ضخامت ورق کاهش پیدا کند و طول آن افزایش ‏یابد. بعد از این مرحله، ورق سیاه را مجددا با دمای ۱۲۸۰ درجه سانتی‌گراد، حرارت می‌دهند و با آب ‏پوسته‌زدایی می‌کنند. این روند باعث می‌شود تا ۷۵ درصد ضخامت ورق از بین برود و عرض آن ‏افزایش پیدا کند. دو مرحله نهایی تولید ورق‌های سیاه، ضخامت آن را یک تا چهار میلی‌متر افزایش ‏خواهند داد.‏
‏ ورق‌هایی که از نورد گرم حاصل می‌شوند، شکل‌پذیری آسان‌تری دارند، ‌چرا که حرارت، سبب ‏افزایش حالت‌پذیری در فلزات می‌شود. درواقع در این حالت عملیات فرم پذیری به صورت بهینه ‏صورت می‌گیرد.‏‎ ‎در عملیات نورد، استوانه‌های چرخنده‌ بزرگ و سنگینی وجود دارد که با نیروی وزن ‏و همچنین فشار ناشی از چرخش خود، می‌توانند فرم فلزی را که در بین آن‌ها قرار می‌گیرد، به شکل ‏دلخواه برسانند. به گونه‌ای که از ضخامت ورق کاسته شده و بر سطح کار افزوده شود. ناگفته نماند ‏که هر اندازه این عملیات تکرار شوند، ضخامت ورق حاصل شده، نازک‌تر خواهد بود. بنابراین ‏ضخامت که مهم‌ترین ویژگی ورق سیاه در تعیین کاربرد ورق سیاه می‌باشد، به تعداد تکرار این ‏فرایند بستگی خواهد داشت‎.‎‏ با توجه به کاربرد گسترده ورق سیاه، در ضخامت‌های مختلف در بازه ‏گسترده 1 میلی متر تا 100 میلی متر به بازار عرضه می‌شود. ‏

انواع ورق سیاه کدام است؟

ورق‌های سیاه در بخش تولید و کاربرد به دسته‌بندی‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. انواع ورق سیاه ‏بر اساس مشخصاتی مانند ظاهر، ترکیب، ضخامت، مواد اولیه، آلیاژ و کاربرد ورق سیاه به دسته ‏بندی می‌شوند که در ادامه آنها را بررسی خواهیم نمود. ‏

انواع ورق سیاه با توجه به اندازه ‏

با توجه به کاربرد بسیار گسترده ورق سیاه، این نوع ورق فولادی به شکل‌های مختلفی مانند کلاف یا ‏شیت تولید و به بازار عرضه می‌شود. هرکدام از این روش‌ها مزیت و معایب خاص خود را دارند. به ‏همین جهت با توجه به کاربرد ورق سیاه باید روش مناسب خرید را انتخاب نمایید. در ادامه هر یک از ‏این روش‌ها را بررسی خواهیم نمود. ‏

ورق سیاه کلاف یا رول

همانطور که مشخص است این ورق‌ها به صورت رول در بازار عرضه می‌شوند. به طور معمول انواع ‏ورق سیاه کلاف یا رول در ضخامت بین 1.5 تا 15 میلی‌متر و عرض‌های مختلف در اندازه‌های یک، ‏‏1.25، 1.5 و 2 متر تولید می‌شوند‎.‎‏ فرم رول، به صورت ورق‌های یک تکه و قابل برش در ابعاد ‏دلخواه، تولید می‌شود. به همین خاطر ‏برای کاربردهایی با ابعاد غیراستاندارد، از آن استفاده می‌کنند. ‏‏ ‏

ورق سیاه شیت با فابریک

ورق‌های سیاهی که بیشتر از 15 میلی متر ضخامت دارند به صورت شیت فابریک و در ابعاد 1*2، ‏‏1.5*2.5، 1*6، 1.5*6، 2*6 و 2*12 متر به بازار عرضه می‌شوند. این ورق‌ها در صورت نیاز مشتری ‏به صورت سفارشی نیز ساخته می‌شوند. همچنین در صورت نیاز به انواع ورق سیاه در ابعادی خاص ‏می‌توانید از خدمات برش و فرمینگ شرکت پیوان استفاده نمایید و این نوع ورق فولادی را با توجه ‏به کاربرد ورق سیاه در ابعاد مورد نظر خریداری کنید. ‏

انواع ورق سیاه با توجه به آلیاژ ‏

با توجه به مقرون به صرفه بودن و کاربرد گسترده ورق سیاه، برای تولید این نوع ورق فولادی ‏آلیاژهای مختلفی به کار برده می‌شوند. به طور معمول دو گرید ‏st37 ‎و‎ st52 ‎برای تولید ورق سیاه ‏به کار برده می‌شوند. این دو گرید از لحاظ میزان کربن با هم تفاوت دارند که این تفاوت میزان ‏کربن بر روی سختی ورق سیاه تاثیرگذار است. برای درک بهتر در ادامه به بررسی این دو گرید ‏ورق سیاه خواهیم پرداخت.

‏ورق سیاه معمولی یا ورق سیاه آلیاژ ‏ST 37 ‎‏

‏ورق سیاه آلیاژ ‏ST 37 ‎، که به عنوان فولاد معمولی یا فولاد نرمه نیز شناخته می‌شود در دسته ‏فولادهای کم کربن قرار می‌گیرد. خاصیت جوش پذیری و استحکام بالا باعث کاربرد ورق سیاه آلیاژ ‏‏ST ‎‏37 ‏‎‏ ‏در ساخت انواع پروفیل‌های سبک و ساختمان سازی شده است. ‏

ورق سیاه صنعتی یا ورق سیاه آلیاژ ‏ST 52 ‎

‏ ‏عبارت ‏ST‏ در کنار آلیاژها نشان دهنده میزان تنش نهایی یا همان میزان سختی برحسب کیلوگرم بر ‏سانتی متر مربع است. به همین جهت واضح است که ورق‎ st52 ‎با داشتن کربن بیشتر از درجه سختی ‏بالاتری برخوردار است. همچنین در ترکیب این آلیاژ عناصر دیگری همچون منگنز، فسفر، گوگرد و ‏سیلیسیم نیز وجود دارد که درصدهای آن در گریدهای مختلف ورق سیاه آلیاژ ‏ST 52 ‎‏ با هم ‏متفاوت است. با توجه به مشخصات این دسته‌بندی این آلیاژ ورق سیاه بیشتر در کاربردهای صنعتی ‏مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال تولید ‏پروفیل‌های با ابعاد بالا یکی از موارد کاربرد ورق ‏سیاه صنعتی است. همچنین استفاده از آن در صنایع صنعتی ‏عظیم مانند پتروشیمی، ساخت مخزن و ‏کشتی‌سازی هم رایج است‎.‎‏ ‏

بیشتر بخوانید: تفاوت ورق st52 با ورق سیاه st37 

ویژگی‌‌های خاص ورق سیاه چیست؟

مهم‌ترین چیزی که ورق‌های فولادی را از هم متمایز می‌کند، ظاهر و مشخصات آنهاست. به همین ‏خاطر در این بخش درباره چند ویژگی ورق سیاه صحبت خواهیم کرد. یکی از مشخصات ورق سیاه، ‏جنس آن است. جنس این ورق از آلیاژهای آهن یا انواع فولاد می‌باشد. به همین جهت برخی خواص ‏و مشخصات آهن مانند استحکام بالا را دارا می‌باشد که باعث شده تا کاربردهای فراوانی برای آن ‏ایجاد شود‎.‎‏ بنابراین می‌توان این‌گونه نتیجه‌گیری کرد که ویژگی‌های ورق سیاه، تا حدودی از ‏مشخصات و ویژگی‌های عنصر آهن برگرفته خواهد شد. ‏
دیگر ویژگی ورق سیاه، رنگ سیاه و ظاهر مات این نوع ورق‌های فولادی است. از آن‌جایی که دما در ‏فرایند نورد گرم بسیار بالا است، در مقایسه با سایر ورق‌های فولادی مانند ورق روغنی و ورق ‏گالوانیزه، ظاهر این ورق‌ها رنگی سیاه و مات به خود می‌گیرد که این موضوع باعث نامگذاری این ‏نوع ورق فولادی به نام ورق سیاه شده است. ‏
ویژگی دیگر انواع ورق سیاه این است که تولید آنها آسان بوده و هزینه‌ای زیادی نمی‌برد. بنابراین ‏امکان تولید آن در میزان زیاد وجود دارد. در هنگام تولید ورق سیاه در فرآیند نورد گرم پس از ‏اتمام عملیات، ورق‌ها را در دمای اتاق خنک می‌کنند. این مرحله در افزایش مقاومت و شکل‌پذیری آن ‏تاثیر‌گذار است‎. ‎ورق سیاه از لحاظ کیفیت سطحی و میزان صاف و صیقلی بودن با ورق‌های تولید ‏شده به روش نورد سرد برابری نمی‌کند. با این حال به خاطر قیمت ارزان‌تری که دارد، انتخاب آن به ‏صرفه‌تر است. دیگر ویژگی‌ ورق سیاه که موجب می‌شود از آن در صنعت‌های دریایی و کشتی‌سازی ‏استفاده شود، مقاومت در برابر خوردگی و حضور مداوم می‌باشد. یعنی اثرات هم‌افزایی عنصر آلیاژ ‏در این فلز یک خصوصیت اساسی در مورد آن است. درصورتی‌که نیاز به یک فلز مقاوم در برابر ‏ضربه‌های مداوم و سایش مانند خط اسکله باشد، ورق سیاه انتخاب خوبی است‎.‎

بیشتر بخوانید: لوله سیاه درزدار

نحوه محاسبه وزن ورق سیاه

از آنجایی که یکی از فاکتورهای اساسی در تعیین قیمت ورق سیاه، وزن آن می‌باشد، دانستن روش ‏تقریبی محاسبه وزن ورق سیاه می‌تواند به شما در برآورد هزینه‌ها بسیار کمک نماید. بهتر است ‏بدانید محاسبه وزن ورق‌های فولادی (مانند ورق‌های روغنی، سیاه یا گالوانیزه)، با روش مشابهی ‏انجام می‌شود و هر فرد می‌تواند با اطلاع از فرمول ریاضی آن، وزن ورق را اندازه‌گیری کند. چگالی ‏آلومینیوم و استیل با قرار گرفتن در فرمول ریاضی محاسبه وزن، شما را به رقم مورد نظر ‏می‌رسانند‎.‎
چگالی آهن برابر با 7.86 و چگالی استیل برابر با 7.84 است که در محاسبات وزن، بهتر خواهد بود ‏عدد ۸ در نظر گرفته شود. چگالی آلومینیوم نیز در حدود ۲.۷ است. شایان‌ ذکر است که برای ‏اندازه‌گیری وزن ورق سیاه، آجدار، گالوانیزه یا روغنی، باید چگالی آهن را مبنا قرار دهید. در آخر با ‏دانستن چگالی ورق فولادی موردنظر و فرمول محاسبه وزن، می‌توانید به هدف خود برسید. فرمول ‏محاسبه وزن به شرح زیر است: وزن ورق (کیلوگرم) = طول ورق (متر) * عرض ورق (متر) * ‏ضخامت ورق (میلی متر) * چگالی ورق

بیشتر بخوانید: لوله سیاه درزدار و موارد استفاده و کاربرد آن!

 

عوامل موثر بر قیمت ورق سیاه

از آنجایی که ورق سیاه یکی از مواد اولیه در صنایع مختلف به حساب می‌آید، اطلاع از عوامل موثر بر ‏قیمت آن می‌تواند به خریداران در برآورد قیمت ورق سیاه در آینده کمک نماید. قیمت ورق سیاه ‏عامل تابعی است از فاکتورهای مختلفی که در ادامه آن‌ها را ذکر خواهیم کرد‎.‎

عرضه و تقاضا

توازن عرضه و تقاضا میان مشتریان و تولیدکنندگان، یکی از فاکتورهای موثر بر تعیین قیمت انواع ورق‌ سیاه به شمار می‌رود. در سال‌های اخیر تقاضا برای ساخت محصولات فولادی در کشور افزایش یافت. از همین جهت، تولید شمش‌های آهن رایج شده است. توازن برقرار کردن بین تولید و تقاضای شمش آهن باعث ثبات بیشتر قیمت ورق‌های فولادی در بازار آهن‌آلات خواهد شد. لازم است بدانید که عامل عرضه و تقاضا در بورس شمش، بر قیمت آن تاثیر خواهد داشت.

مسائل سیاسی روز و نوسانات نرخ ارز

این عامل یکی از فاکتورهای تعیین‌کننده قیمت ورق‌های فولادی محسوب می‌شود و اهمیت فراوانی دارد. این امر موجب شده تا کنترل نرخ ارز به‌خصوص دلار، در هر ساعت از شبانه‌روز برای فعالان حوزه آهن‌آلات به یک دغدغه تبدیل شود. همان‌گونه که می‌دانید، نرخ دلار آمریکا مستقیما با شرایط سیاسی روز دنیا ارتباط دارد.

تاثیر تورم جهانی

یکی از عواملی که بر میزان تولید ورق‌های فولادی و قیمت آن‌ها موثر است، افزایش قیمت‌ها در سطح جهانی خواهد بود. برخی از متریال اولیه و دستگاه‌های تولید ورق‌های سیاه، از خارج کشور وارد می‌شوند که این عامل نیز، قیمت ورق‌های سیاه را دستخوش تغییر می‌کند. یکی از مهم‌ترین موادی که قیمت نهایی ورق سیاه را تعیین می‌کند، سنگ آهن است؛ قیمت سنگ آهن در سطح جهانی ممکن است دستخوش تغییر شود و در بازه‌های زمانی متفاوت، قیمت ثابتی نداشته باشد.

تولیدات سنگ آهن

سنگ آهن متریال اولیه و پایه ساخت ورق‌های سیاه به شمار می‌رود. از همین جهت در قیمت نهایی محصول فولادی موثر خواهد بود. کشورهایی که معادن سنگ آهن دارند، در افزایش یا کاهش تولیدات و صادرات خود تغییر ایجاد می‌کنند. همین امر مسبب تغییر قیمت سنگ آهن در سطح جهان خواهد شد. تولید فولاد در داخل کشور نسبت به تقاضا پایین‌تر بوده و تقریبا نیمی از نیاز بازار روز را تامین خواهد کرد. بنابراین لازم است که نیم دیگر از خارج کشور وارد شود. مجموعه این عوامل سبب می‌شوند تا صادرات و واردات جهانی ورق سیاه یا سنگ آهن با چالش‌های متعددی مواجه گردد.

هزینه حمل‌ونقل

فاکتورهای مختلفی می‌توانند هزینه نهایی حمل‌ونقل محصولات فولادی را تعیین کنند. این فاکتورها عبارت‌اند از:

1.   مسافت کشور مبدا تا کشور مقصد محصول
2.   نوع محصول صادراتی
3.   آب‌‌وهوای مسیر؛ برای مثال در فصل بهار کشور روسیه محصولات کشاورزی خود را به کشورهای دیگر جهان صادر می‌کند که این عامل باعث افزایش تقاضا برای کشتی، لنج‌های باری و قیمت حمل‌ونقل دریایی خواهد شد.

برترین تولیدکنندگان انواع ورق سیاه ‏

با توجه به تقاضای گسترده ای که برای انواع ورق سیاه در صنایع مختلف وجود دارد، شرکت‌های زیادی در داخل کشور اقدام به تولید و عرضه این نوع ورق فولادی نموده اند. ورق‌های سیاه تولید شده در هر شرکت با توجه به مرغوبیت مواد اولیه و تکنولوژی ساخت از کیفیت متفاوتی برخوردار هستند. تعدادی از برترین تولیدکنندگان ورق سیاه در داخل کشور عبارتند از:

فولاد مبارکه اصفهان

کارخانه فولاد مبارکه با بیش از 30 سال سابقه در تولید انواع ورق‌های فولادی، شناخته شده ترین تولید کننده ورق سیاه در داخل کشور می‌باشد. ورق‌های سیاه تولید شده در کارخانه فولاد مبارکه با توجه به کیفیت بسیار مطلوبی که دارند، نسبت به سایر ورق‌های سیاه موجود در بازار قیمت بالاتری دارند. اما به دلیل ارزش خرید بالایی که دارند همیشه تقاضای بسیار زیادی برای ورق سیاه فولاد مبارکه وجود دارد. ورق‌های سیاه فولاد مبارکه در ضخامت 1.2 تا 16 میلی متر در عرض‌های 1 ، 1.25 و 1.5 متری به صورت رول و شیت به بازار عرضه می‌شوند.  

کارخانه فولاد کاویان

این شرکت یکی از قدیمی‌ترین شرکت‌های تولیدکننده ورق سیاه محسوب می‌شود که انواع ورق سیاه را در ضخامت‌های بالا تولید می‌کند. ورق سیاه فولاد کاویان در ضخامت‌های 8 تا 20 میلی متر و بالاتر در عرض 1250 و 1500 میلی متری به بازار عرضه می‌شود.  

کارخانه فولاد اکسین

کارخانه فولاد اکسین به عنوان تولیدکننده انواع ورق فولادی عریض با توجه به نیاز صنایع مختلف به ورق‌های فولادی با عرض‌های بالا تاسیس شده است.  این کارخانه توانایی تولید انواع ورق سیاه تا عرض 4.5 متر و در ضخامت‌های  8 تا 150 میلیمتر را دارا می‌باشد. جهت اطلاع از محصولات کارخانه فولاد اکسین خوزستان می‌توانید کلیک کنید. 

 مجتمع فولاد گیلان

یکی دیگر از تولیدکنندگان برتر ورق سیاه در کشور، مجتمع فولاد گیلان می‌باشد. این کارخانه توانایی تولید انواع ورق سیاه در ضخامت‌های 2 تا 40 میلی متر در عرض‌های 1000 تا 1500 میلی متر تحت استانداردهای EN ،ASTM، DIN را دارا می‌باشد.

جمع‌بندی

ورق سیاه، یکی از پرکاربردترین ورق‌های فولادی است که به وسیله عملیات نورد گرم تولید می‌شود ‏و به همین دلیل ظاهری مات و سیاه دارد. با توجه به روش تولید متفاوت، تفاوت‌های میان ورق‌های ‏سیاه با سایر ورق‌ها مانند ورق‌های روغنی و گالوانیزه، در مواردی مانند پایه تولیدی، تایم ساخت، ‏آلیاژ، ابعاد، مقاومت در برابر پوسیدگی، طیف مصرف‌کنندگان، قیمت و ضخامت خلاصه می‌شود. ‏عوامل مختلفی از جمله تاثیرات تورم جهانی، نرخ ارز و نوسانات آن، تولیدات سنگ آهن و هزینه‌های ‏حمل‌ونقل قیمت انواع ورق سیاه را تعیین می‌کنند‎.‎‏ به طور معمول دو آلیاژ ‏‎ ST52 ‎و‎ ST3‎‏7 برای ‏ساخت ورق‌های سیاه به کار می‌روند و ضخامت این ورق‌ها، بین ۱.۲ تا 40 میلی متر و حتی بالاتر ‏خواهد بود. ورق‌های سیاه در ضخامت‌های کمتر از 15 میلی متر به صورت رول و در ضخامت‌های ‏بیش از 15 میلی متر به صورت شیت برش خورده به بازار عرض می‌شوند. ‏ 

• ورق سیاه چیست؟

  نوعی ورق فولادی است که به روش نورد گرم ساخته می‌شود‏ و به دلیل وجود ‏آثاری از برآمدگی و یا حالت‌های مات بر روی سطحش به نام ورق سیاه در بازار شناخته می‌شود.

• انواع ورق سیاه چیست؟

  در تولید انواع ورق سیاه از دو گرید آلیاژی ‏st37 ‎و‎ st52 ‎‏ به کار برده ‏می‌شوند. ورق سیاه ‏st37‎‏ بیشتر برای ساخت پروفیل‌های سبک و ساختمان سازی به کار برده می‌شود. ‏در حالی که کاربرد ورق سیاه ‏st52 ‎‏ بیشتر در ساخت پروفیل‌های سنگین و صنعتی است.

• ورق سیاه در چه ابعادی در بازار موجود می‌باشد؟

  انواع ورق سیاه به دو صورت رول و شیت ‏استاندارد در ضخامت‌های مختلف 1 تا 100 میلی متری به بازار عرضه می‌شوند. در صورت نیاز به ‏ورق سیاه در ابعادی خاص می‌توانید، از خدمات برش و فرمینگ شرکت پیوان استفاده نمایید و ‏ورق سیاه را در ابعاد مورد نیاز خود خریداری نمایید. ‏