با نقش و اهداف و مراحل فونداسیون آشنا شوید.
پیش بردن صحیح مراحل فونداسیون در اجرای یک پروژه ساختمانی بیش از چیزی که فکرش را می‌کنید اهمیت دارد. اگر بادقت انجام شود می‌تواند سبب استحکام، بهره‌وری و پویایی سازه بتنی شود و درصورتی‌که حتی در یک بخش از اجرای آن بی‌دقتی شود. می‌تواند سبب بروز مشکلات و آسیب‌های زیادی به ساختمان در شرایط معمول و در وضعیتی بدتر، در شرایط حاد و در مقابل نیروهای گرانشی زمین شود.
نخست به تعریفی از فونداسیون می‌پردازیم. پایین‌ترین بخش در هر ساختمان و یا سازه‌ای را گویند که به‌صورت مستقیم با خاک تماس داشته و وزن کل سازه روی آن است و به زمین منتقل می‌گردد. به فونداسیون پی نیز می‌گویند و به دودسته سطحی و عمیق نیز طبقه‌بندی خواهد شد. ضمن این که فونداسیون سطحی وزن سازه را به لایه موجود در عمق کم‌تر منتقل نموده و فونداسیون عمیق دقیقاً نقطه مقابل آن یعنی وزن را به لایه عمیق‌تر می‌فرستد و موجب کنترل آن می‌شود. به طبع وقتی ساختمانی خیلی بلند است و تعداد طبقات آن زیاد است و یا این که خاک اصطلاحاً خیلی سست است نیاز به پی و فونداسیون عمیق خواهد بود. در چنین شرایطی نمی‌توان از فونداسیون ضعیف استفاده کرد.
بیشتر بخوانید :میلگرد تقویتی چیست؟نحوه چیدمان آن در فوندانسیون
انواع مراحل فونداسیون در ساختمان‌سازی و پروژه‌های عمرانی
دسته‌بندی‌های گوناگونی برای انواع فونداسیون در نظر گرفته شده است. مراحل فونداسیون در هرکدام از این موارد به طریقی متفاوت است و تمام آن‌ها را نمی‌توان بر اساس یک استاندارد کلی مراحل فونداسیون طراحی نمود. اولین مسئله در تعیین نوع آن خواهد بود:
انواع فونداسیون سطحی:
- فونداسیون منفرد یا تکی
- فونداسیون مرکب
- فونداسیون نواری
- فونداسیون گسترده
انواع فونداسیون عمیق:
- فونداسیون شمعی
- فونداسیون کیسونی یا حفاری شکل
فونداسیون منفرد یا مجزا چیست؟
اگر می‌خواهید در مورد مراحل فونداسیون بدانید لازم است که نخست با انواع آن شروع کنید. این نوع از فونداسیون در واقع جز رایج‌ترین نمونه‌ها است که در ساخت‌وساز مورداستفاده قرارمی گیرد و شکل آن به‌صورت مربع و مستطیل است. زمانی مورداستفاده قرار می‌گیرد که بار سازه‌ها از طریق ستون‌ها منتقل خواهد شد و به‌طورکلی نیاز است که برای این نوع از شالوده بندی مقدار بار روی ستون و ظرفیت باربری مشخص شود.
فونداسیون مرکب چیست؟
به سراغ یادگیری مراحل فونداسیون مرکب می‌رویم. این روش زمانی پیاده‌سازی خواهد شد که دو یا چند ستون به هم نزدیک باشند و این موجب شود که فونداسیون سطحی آن‌ها باعث هم‌پوشانی شود. شکل کلی این نوع از فونداسیون به‌صورت مستطیلی است و زمانی مورداستفاده قرار می‌گیرد که بارهای سازه توسط ستون‌ها منتقل گردد. ضمن این که این مدل در خاک‌هایی که ممکن است آب روی لایه باربر وجود داشته باشد نباید مورداستفاده قرار بگیرد. زیرا می‌تواند موجب فرسایش و حرکت خاک شود.
فونداسیون گسترده چیست؟
این نمونه نیز زمانی اجرا می‌شود که به طور کامل در تمامی سطوح نیاز به پخش شدن نیروی وارده باشد. در واقع بارهای سنگینی که در سازه به وجود آمده‌اند باید به‌خوبی تقسیم‌بندی شوند. این بارها معمولاً توسط ستون‌ها و دیوارها به زمین وارد می‌شوند و زمانی که امکان نشست غیریکنواخت وجود داشته باشد معمولاً بهترین گزینه هستند؛ بنابراین مراحل فونداسیون به‌صورت مرکب بوده و در تمامی عناصر باربر سازه همین ساختار طراحی می‌شود. معمولاً این نوع در خاک‌های انبساطی مورداستفاده قرار می‌گیرد. این خاک‌ها ظرفیت باربری کمی برای اجرای فونداسیون‌های پهن و بزرگ دارند و اجرای آن در زمانی که نیمی از مساحت سازه اجرا شده است می‌تواند گزینه‌ای کاملاً اقتصادی باشد. در بخش بعدی به سراغ انواع فونداسیون‌های عمیق می‌رویم که به‌طورکلی در دودسته بندی شناخته می‌شوند.
فونداسیون شمعی چگونه است؟
همان‌طور که گفتیم مراحل فونداسیون در انواع مدل‌های سطحی و عمیق با هم در تفاوت‌های زیادی دارد. از طرفی این فونداسیون به‌منظور انتقال کل بار سنگین از سازه به لایه‌های سنگ مورداستفاده قرار می‌گیرد. جهت انتقال بار به ستون‌ها و همین‌طور وقتی که لایه خاک سخت است و در عمق زیادی از زمین قرار گرفته است این نوع می‌تواند کاربردی‌ترین گزینه باشد. از طرفی از این فونداسیون نمی‌توان در شرایطی که سازه نیاز به عمق زیادی ندارد استفاده کرد. همین‌طور باری جلوگیری از این که سازه بنا به دلیل نیروهای جانبی بلند شود بهترین گزینه است. درصورتی‌که در مکان‌هایی سفرهای آب زیرزمینی در سطوح بالا قرار دارند نباید از این نوع استفاده کرد که می‌تواند سبب بروز آسیب‌های جدی شود.
این فونداسیون معمولاً در شرایطی مورداستفاده قرار می‌گیرد که خاک به سطح زمین برای تحمل بار مناسب نیست. یعنی خاک سطحی سست است. عمق لایه سنگی نیز در این شرایط ممکن است از 5 تا 150 متر باشد و تشخیص آن بر عهده مهندس ناظر و مسئول اجرایی پروژه خواهد بود. اجرای این فونداسیون سبب جلوگیری از نشست یکنواخت در پی می‌شود.
فونداسیون کیسون چیست؟
نوع بعدی به شکل حفاری یا کیسون بوده و در شرایط عمیق استفاده می‌شود. مراحل فونداسیون کیسون 360 درجه با دیگر مدل‌ها متفاوت است و بیشتر از مدل قبلی بارهای ستون را منتقل خواهد کرد. ضمن این که در شرایطی مورداستفاده قرار می‌گیرد که لایه سخت در عمق 10 تا 110 متری در زیرزمین باشد و دسترسی به آن آسان نباشد. این نوع معمولاً از طریق مقاومت میله، مقاومت پنجه و یا ترکیبی از آن قادر است که بار وارد ساختمان را تحمل کند. در شرایطی که رسوبات عمیق خاک رس نرم و خاک‌های دانه‌ای وجود داشته باشد می‌توان از مدل کیسون استفاده کرد. ضمن این که این مدل در محل‌هایی که حفاری و تثبیت در آن دشوار است بهترین گزینه خواهد بود. به همین دلیل است که در انتهای لیست ما قرار گرفته است.
هدف فونداسیون در یک سازه چیست؟
شاید برای شما این سؤال مطرح شود که هدف از اجرای فونداسیون در یک سازه چیست؟ در این مورد می‌توان عناوین زیادی را به کاربرد. اما در ادامه سعی می‌کنیم که در این مورد توضیحات جامعه‌ای به شما عزیزان ارائه دهیم. اول این که باعث فراهم شدن پایداری کلی برای احداث سازه می‌شود. کاهش شدت بار را با اعمال ایمنی روی پی اعمال کرده و باعث می‌شود که ساختمان در مقابل زلزله، فرسایش و زیرشویی خاک مقاومت بیشتری داشته باشد. علاوه‌برآن فونداسیون باعث می‌شود که از تحرکات جانبی جلوگیری شده و وزن سازه را به‌صورت یکنواخت در کل موقعیت‌های خاک پخش می‌کند.
این باعث می‌شود که فشار نامطلوب روی یک نقطه متمرکز نباشد. از طرفی هدف فونداسیون توسعه زیرساخت و مناسب‌سازی زیربنای ساختمان می‌باشد. بخصوص در نقاطی که امکان حرکت خاک و همین‌طور زلزله وجود داشته باشد اهمیت استفاده از فونداسیون عمیق و مناسب بیش‌ازپیش خود را نشان می‌دهد. وزن اولیه سازه روی زمین حجم زیادی دارد و درصورتی‌که از فونداسیون به‌خوبی استفاده نشود می‌تواند برای پروژه عمرانی ایجاد مشکل کند. لازم است که در هنگام اجرای یک فونداسیون خوب چند مسئله رعایت شود.
اجزای تشکیل‌دهنده فونداسیون چیست؟
اجزای تشکیل‌دهنده فونداسیون بسته به نوع پروژه متفاوت است. یک ساختمان از به هم پیوستن اجزای مرکب و مجزا ساخته خواهد شد و قطع یکی از اولین بخش‌هایی که در پروژه‌های ساختمانی اجرا می‌شود تا ساختمان ساخته شود، پی یا فونداسیون خواهد بود. به‌طورکلی اجزای تشکیل‌دهنده فونداسیون شامل فونداسیون و شناژ، میلگرد گذاری، شناژ رابط بین پی‌ها، ستون، میلگرد گذاری ستون‌های سازه، میلگردهای انتظار خم شده، تیر، دال و ایجاد سقف‌های تیرچه بلوک خواهد بود. در نهایت نیز در پروژه‌های عمرانی دیوار چیده می‌شود.
فرق شناژ با مراحل فونداسیون چیست؟
در این مورد بهتر است در مورد شناژ بگوییم و سپس بر اساس مراحل فونداسیون توضیحات اصلی آن را به شما شرح دهیم. اول این که شناژ از شن ساخته می‌شود و شناژ در ساختمان‌سازی زمانی استفاده می‌شود که قصد شما اتصال پی‌ها و فونداسیون‌ها به هم باشد. شناژ را کرسی‌چینی در ساختمان‌سازی نیز می‌گویند که به‌صورت عمودی بر روی مصالحی مانند آجر چیده خواهد شد.
مراحل فونداسیون شامل چه بخش‌هایی است؟
درصورتی‌که می‌خواهید در مورد مراحل فونداسیون بدانید لازم است که اول با مفاهیم کلی پی‌کنی آشنا شوید. این اولین مرحله است و در این وضعیت نخست لازم است که اصلاح ناهمواری‌های ساختمان و گودبرداری انجام شود. سپس پروژه جانمایی خواهد شد و در نهایت زیرسازی فونداسیون انجام می‌گردد. پس از آن بر اساس قوانین نظام‌مهندسی لازم است که مراحل فونداسیون به این صورت پیش برود:
- آرماتوربندی برای ایجاد شبکه پی
- اجرای قالب‌بندی
- بتن‌ریزی کلی پروژه فنداسیون
- بازکردن قالب‌های فونداسیون پس از اتمام
- عمل‌آوری بتن در فونداسیون
معمولاً می‌توان از قالب‌های چوبی، فلزی، آجری و ماژولار برای ایجاد قالب فونداسیون استفاده کرد. البته این قالب‌بندی باید بر اساس شرایط و استانداردهایی انجام شود. لازم است که در هنگام قالب‌بندی به شاقول بودن، رعایت ابعاد و استحکام قالب‌ها توجه ویژه‌ای داشته باشید.
جمع بندی نهایی مراحل فونداسیون
توجه فرمایید که در مراحل اجرای انواع فونداسیون بتنی، لازم است که چند مسئله مهم را به‌هیچ‌عنوان فراموش نکنید. ریخت بتن در زمینه‌های یخ‌زده یک اشتباه بزرگ است. این باعث می‌شود که بتن در دمای زیر صفر و یخ‌زده مقاومت لازم را نداشته باشد. در نهایت با آب کف زمین ترکیب شده و دچار ترک‌خوردگی شود. استفاده از ابزارهای سرد در بتن‌ریزی نیز یکی دیگر از مواردی است که باید به یاد داشته باشید می‌تواند به پروژه شما آسیب بزند. همین‌طور نیاز است که به‌صورت لحظه‌ای روی دمای هوا نظارت داشته باشید و برای این کار از سنسور دما استفاده کنید. معمولاً در هوای سرد مراحل بتن‌ریزی شامل یک بخش دیگر یعنی نصب سیستم گرمایشی و پوشاندن دال بتنی نیز خواهد شد. در نهایت در پروژه‌های ساختمانی یکی از مهم‌ترین موارد پی‌ریزی فونداسیون خواهد بود.
میلگرد
ورق فولادی
تیرآهن و هاش
پروفیل
نبشی
ناودانی
لوله و اتصالات
صنایع مفتولی
تخته و چوب
