در ساخت سازه‌ها از ابزارآلات آهنی مختلف استفاده می‌شود. خاموت یکی از این ابزارها است که تقویت استحکام اسکلت ساختمان‌ها را بر عهده دارد. این محصول در واقع نوعی میلگرد آجدار یا ساده عرضی است که با استفاده از دستگاه خاموت زن اتوماتیک، عملیاتی چون خم، شکل‌دهی و برش روی آن انجام شده است. خاموت در ساختار ستون و تیرها به صورت عمود در راستای میلگردهای طولی قرار می‌گیرد. بنابراین ویژگی های خاموت باعث افزایش مقاومت سازه در برابر زلزله، مانع از خم شدن میلگردهای طولی و در نتیجه ریزش سازه می‌شود. با توجه به اینکه میلگردها در سایزهای مختلف ساخته می‌شوند، خاموت‌ها هم در اندازه و سایزهای مختلف وجود دارند. چنانچه مایل هستید درباره خاموت آماده، ویژگی های خاموت و کاربردهای آن و قیمت میلگرد بیشتر بدانید با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
خاموت چیست؟
نوعی قطعه فولادی است که با استفاده از دستگاه خاموت زن اتوماتیک یا دستی خم داده می‌شود تا بتوان از این طریق آن را دور آرماتورهای طولی محکم کرد. برای ایجاد این اتصال محکم از سیم‌های آرماتوربندی استفاده می‌شود. با توجه به اینکه خاموت‌ها به طور عمود یا مورب در کنار المان‌های قائم قرار می‌گیرند به آنها میلگرد عرضی هم گفته می‌شود. میلگردهای عرضی مانند میلگردهای طولی در سایز متنوع وجود دارند که با توجه به طراحی ساختمان و کاربرد آن انواع سایز خاموت مناسب انتخاب می‌شود.سایزهای 8 و 10 بیشترین کاربرد را در سازه‌های بتن آرمه دارند. برای آگاهی بیشتر در ارتباط با میلگرد چیست؟ از صفحه دیگر ما دیدن کنید.
یکی از ویژگی های خاموت زاویه خم در انتهای آن است که باعث کاربرد متفاوت آن شده است. میزان زاویه خم در انتهای خاموت 90 یا 135 درجه به سمت داخل است. چنانچه با زاویه مناسب به سمت داخل خم داده نشود، مقاوم‌سازی سازه در برابر نیروهای زلزله به قدر کافی نخواهد بود و به نوعی می‌توان گفت تنها بار مرده سازه را افزایش می‌دهند. به خاطر اینکه میزان خم کافی نبوده و خاموت اطراف میلگردها در اثر نیروهای زیاد زلزله باز می‌شود. با توجه به این موارد می‌توان گفت که استفاده از خاموت آماده باعث می‌شود که میلگردهای طولی صاف بمانند و بتن داخل آنها یک تقویت‌کننده محافظتی داشته باشد.
انواع خاموت
همانطور که در ابتدای این مطلب اشاره کردیم، خاموت نوعی میلگرد است که به صورت عرضی در تیرها و ستون‌ها به کار برده می‌شوند. انواع خاموت یا میلگرد براساس کاربرد آنها در بتن، شامل میلگرد خرک، سنجاقی، رکابی، راستا و ادکا می‌شوند. میلگردهای عرضی هم از لحاظ ساختار دارای انواع مختلفی هستند که در ادامه درباره آنها و ویژگی های خاموت صحبت می کنیم.
خاموت سنتی
این نوع میلگردهای عرضی به خاطر زاویه خم 90 درجه، در ظاهر به شکل مربع هستند. در صنعت ساخت‌وساز جزء انواع خاموت پراستفاده محسوب می‌شوند. روش ساخت خاموت سنتی به صورت دستی و با استفاده از اهرم است.
خاموت مهندسی
این نوع مقاطع فولادی دارای کاربرد گسترده‌ای هستند و با زاویه خم داخلی 45 و 135 از دیگر انواع خاموت قابل تشخیص هستند.
خاموت مارپیچ
خاموت دایره ای یا مارپیچ درست وقتی که مقطع اعضای باربر عمودی همچون ستون و شمع به شکل دایره قرار داده شوند به این نام معرفی می شوند. معمولا از آرماتور دورپیچ بعنوان خاموت استفاده می شود. پیوستگی آن و ارتقای محصورشدگی آرماتورهای اصلی عضو فشاری اصلی ترین مزایای استفاده از آرماتور دورپیچ به عنوان خاموت است. از ویژگی های خاموت مدل مارپیچ این است که دارای ساختار متفاوتی هستند. در اندازه‌های مختلف وجود دارند و در اغلب سازه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. با استفاده از دستگاه سی‌ان‌سی تولید می‌شوند.
خاموت ربات
این دسته از آرماتورهای عرضی ساختاری شبیه به انواع خاموت مارپیچی دارند. البته وجود یک مربع در گوشه آن باعث تفاوت آنها شده است.
خاموت سلولار
با توجه به ویژگی های خاموت سلولار می‌توان گفت که در مقایسه با بقیه خاموت‌ها سطح پیشرفته‌تری دارد. به همین خاطر اثر بخشی آن در مقاوم سازی میلگردهای طولی در برابر فشارهای وارده بیشتر است. همچنین لازم است اشاره کنیم که در ساخت آن از استاندارد تکنولوژی Pi_system استفاده می‌شود.
تفاوت‌های خاموت مهندسی و خاموت سنتی
خاموت ها با توجه به نوع خمش در دو مدل خاموت (سنتی)ساده و خاموت مهندسی دسته بندی می شوند. بنابراین در صورتی که زاویه‌ی خم میلگرد، 90 درجه باشد، خاموت ساده و در صورت داشتن زاویه‌ی خم میلگرد، 45 یا 135 درجه ، به نام خاموت مهندسی معرفی می شود.
کاربرد خاموت
- جلوگیری از کمانش ستون‌ها و تیرها
- مقاومت در برابر نیروهای برشی و پیچش
- جلوگیری ریزش از سازه‌های RCC در طی فعالیت‌های لرزه‌ای مانند زلزله
- جلوگیری از حرکت آرماتور اصلی در هنگام بتن ریزی
- بهبود استحکام و شکل‌پذیری سازه
- حفظ موقعیت میلگردهای اصلی
- جلوگیری از ترک تیرها و ستون‌ها
- جلوگیری از تغییر شکل و شکست برشی تیرها
- کمک به حفظ نظم در سازه
کاربرد خاموت در صنعت ساختمان
- جهت تحمل نیروهای کششی کمک زیادی به میلگردهای طولی بتن آرمه خواهد شد
- خودداری از کمانش در میلگردهای طولی ستون بتن
- در زمان بتن ریزی از حرکت میلگردهای طولی خودداری می شود.
- مقاومت بیشتر تیر در برابر نیروهای برشی وارد شده که منجر به فروپاشی
- خودداری از ایجاد و گسترش ترک ستون و تیر بتنی
ویژگی خاموت در صنعت ساختمان
شاید اگر از بیرون به ساختار بتن مسلح شده یا فولاد، نگاهی داشته باشید، اینگونه به نظر برسد که یک سازه غیرقابل حرکت است. اما باید بگوییم که بدون قرار گرفتن خاموت‌ها در فواصل منظم امکان تغییر شکل آن وجود دارد. این تغییر می‌تواند به ساختار یکپارچه پروژه آسیب برساند و مجموعه‌ای از مشکلات دیگر را برای پیمانکاران ایجاد کنید. به عنوان مثال در صورت عدم استفاده از خاموت در تیرها و ستون‌ها چنانچه فشار زیادی در اثر انرژی زلزله به ساختمان وارد شود، میلگردهای طولی دچار بیرون‌زدگی و کمانش می‌شوند. این مسئله می‌تواند برای ساختمان آسیب‌های جدی را به دنبال داشته باشد. خاموت‌ها شاید پیچیده به نظر برسند و بسیاری از افراد حتی در صنعت با آنها آشنایی نداشته باشند. به هر حال انواع خاموت آماده در ساخت‌وساز و بتن آرمه بخش اساسی هستند و امکان نادیده گرفتن آنها وجود ندارد.
خاموت چه نقشی در سازه ایفا می‌کند؟
کمربندهای زلزله زیادی در قسمت‌های مختلف جهان وجود دارد که باعث به چالش کشیدن در صنعت ساختمان سازی شده است. گذراندن چالش‌ها بخصوص برا جامعه هایی که اقتصاد ضعیفی دارند کار سختی خواهد بود. چرا که چنانچه به نکات ایمنی در ساخت و ساز توجه نشود با تلفات و صدمات بعد از زلزله بیشتری رو به رو خواهید شد. لذا به دلیل وجود شرایط غیر قابل پیش‌بینی همچون سیل و زلزله می بایست تمامی موارد را بررسی کرد.
در سازه‌ها خاموت نقش ویژه ای دارد، ستون‌های بتنی در برابر نیروی کششی وارده مقاومت پایین تری نشان می دهند. این میلگردها اغلب به شکل عمودی و گاها به صورت مورب کاربرد دارد و به این منظور از شکست زود رس مقطع بتنی در اثر نیروی خمشی و برشی که در اثر جریانات وارد می شود، خودداری می نماید. بی تردید با عبور میلگردهای فولادی بتن‌ها استحکام کافی را کسب خواهند کرد ولی به کارگیری خاموت اجزا نظم مورد نیاز را داشته و در برابر نیروهای وارده مقاومت بیتری خواهند داشت. برای تشخیص انواع سایز خاموت و میلگرد جهت استفاده در سازه ها، روش های مختلفی را می توان به کار گرفت تا در نهایت بهترین محصول را تهیه کنید.
نحوه استفاده از خاموت در سازه‌ها
میلگردهای عرضی براساس نحوه استفاده در سازه‌های مختلف به دو گروه خاموت تنگ باز و خاموت تنگ بسته (چهارگوش) تقسیم‌بندی می‌شود. میلگردهای عرضی تنگ باز در سازه به سه شکل تک شاخه، دو شاخه و چند شاخه استفاده می‌شوند. در حالی که خاموت بسته براساس تعداد شاخه به منظور مقاوم سازی میلگرد طولی و ستون‌ها و تیرهای سازه در بخش‌هایی که فشار نیروهای پیچشی زیاد است، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ضمن برای افزایش مقاومت خاموت انتهای آن را 135 درجه به سمت داخل خم می‌کنند.
نکات مهم در رابطه با استفاده از خاموت
ضمن بکارگیری مقررات ملی ساختمان در بکارگیری خاموت، ضرورت دارد تا برخی اصول هم رعایت گردد. عدم توجه به رعایت این اصول، منجر به ایجاد مشکلات جدی خواهد شد که به صورت ذیل است:
- خاموت‌ها اغلب در فاصله 20 سانتیمتری (حدوداً به اندازه‌ی یک وجب دست) از یکدیگر باید قرار گیرند.
- آرماتورهای عرضی یا همان خاموت، با سیم آرماتوربندی می بایست به میلگردهای طولی بسته گردد.
- زمان عملیات خم‌سازی میلگرد جهت تولید این محصول، دما می بایست بالاتر از 5 درجه‌ی سانتی‌گراد قرار داده شود.
- ضمنا، اگر می خواهید آرماتورها مجدد خم کنید، می بایست به شکل سرد و با استفاده از دستگاه مکانیکی، (نه اهرم دستی) انجام دهید.
خم ۱۳۵ درجه خاموت یا خم 90 درجه ؟؟
خم خاموت ۱۳۵ درجه و 90 درجه از مواردیست که در آرماتوربندی تیرها وستون های بتنی بسیار اهمیت دارد و اجرای هر یک از خم خاموت ها چالش بزرگی میان مهندسین و آرماتوربندها برقرار کرده است .
اغلب موارد در اثر زلزله به علت باز شدن خم خاموت ها، تخریب ستون های بتنی زیاد است. در هنگام وارد شدن بار زلزله قلاب در خاموت 90 درجه به راحتی باز می شود و خاموت دیگر قادر نخواهد بود وظایف خود را به درستی اجرا کند. خاموت ها باید با خم ۱۳۵ درجه اجرا شوند؛ به دلیل عدم اطلاع بعضی پیمانکاران از عملکرد این خاموت ها به دلیل سختی کار، از اجرای این نوع خم خودداری می کنند. این خاموت ها در تیرها وستون ها، بخصوص در نواحی ویژه تیرها و ستون ها نقش مهمی در محبوس شدگی بتن بر عهده دارند. متاسفانه سازندگان ساختمان تمهیدات ویژه اي را در ناحیه اتصال در نظر نمی گیرند.
خاموت آماده چیست؟
در بازار آهن‌آلات علاوه‌بر خاموت سنتی نوعی دیگری از این مقطع فولادی نیز وجود دارد که با نام خاموت آماده معروف است. همانطور که مشخص است این محصول از پیش آماده شده است. در زمان خرید خاموت آماده یک نکته مهم را باید متذکر شویم. اینکه برای خرید آن به فروشگاه‌های معتبر مراجعه کنید. متاسفانه در بازار، انواع خاموت غیراستاندارد وجود دارد که استفاده از آنها نه تنها باعث افزایش مقاومت سازه نمی‌شود، بلکه خساراتی را هم ایجاد می‌کند. شاید برایتان سوال باشد که مهم‌ترین ویژگی های خاموت آماده چیست؟ موارد زیر از ارزش‌های مهم این سازه محسوب می‌شوند:
- دقت و ظرافت در ساخت
- استفاده سریع و راحت در آرماتوربندی
- عدم پرتی میلگرد در تولید آن
- یکنواختی در تولید
- تولید در انواع شکل‌های هندسی
- افزایش استاندارد پروسه آرماتوربندی
- امکان تولید انبوه
- قیمت مناسب
دستگاه خاموت زن اتوماتیک چیست؟
یکی از ماشین‌آلات صنعتی مهم که در امور ساخت وساز، عمرانی و سدسازی دارای کاربرد زیادی است، دستگاه خاموت زن می‌باشد. این دستگاه همانطور که از نام آن مشخص است برای خم کردن میلگردها استفاده می‌شود. خاموت زن در دو مدل نیمه اتوماتیک و اتوماتیک وجود دارد. بدون‌شک استفاده از خاموت زن در مقایسه با روش دستی خم‌کاری میلگردها، مزایای زیاد به همراه دارد. به عنوان مثال با بیشترین دقت، سرعت بالا و کمترین میزان دور ریز، میلگردها را به خاموت آماده تبدیل می‌کند. همچنین امکان تولید تیراژ بالا را ممکن می‌سازد. کار با دستگاه خاموت زن اتوماتیک راحت بوده و تنها به یک نیروی اپراتور برای شکل دادن به میلگردها احتیاج است. این مدل خاموت زن دارای کنترل دیجیتال است و امکان قطر کار 5 تا 12 میلی‌متر را دارد.
دستگاه خاموت زن اتوماتیک چگونه کار می‌کند؟
یکی از بهترین ویژگی های خاموت زن اتوماتیک همانطور که در بالا اشاره کردیم، کنترل دیجتالی آن است. بنابراین تنها کافی است که میلگرد را وارد دستگاه کرده و اطلاعات مقدار زاویه خم خاموت وارد شود، سپس دستگاه همان میلگردی که در انتظارش هستید، تحویل می‌دهد. برای اینکه دستگاه عملکرد سریعتری داشته باشد، می‌توان برنامه‌های کاربردی و اصلی را داخل آن ذخیره کرد. قیمت دستگاه خاموت زن اتوماتیک با توجه به مدل و مشخصات فنی آن متغییر است. با این حال در صورت کمبود بودجه، برای خرید با قمیت مناسب پیشنهاد می‌کنیم که دستگاه کارکرده خریداری کنید.
آرماتور بندی سقف وافل و خاموت سقف
به طور کلی آرماتوربندی جهت افزایش استحکام بتن، صورت می گیرد. قرار دادن میلگردهای فولادی داخل بتن آرماتوربندی که ضعف تحمل بار برشی بتن را پوشش می دهد. خاموت فولادهایی که در جهت عرضی خم شده و به دو شکل ساده و مهندسی وجود دارد. برای اجرای سقف وافل همچون سازه‌هایی که اساس کار آن ها بتن است، طبق آیین نامه آرماتوربندی دقیق و اصولی اجرا گردد. در هر بخشی از طراحی سازه خاموت بندی اصولی کلی دارد که رعایت ان ضرورت دارد. در صورتی که قالب سقف دو طرفه باشد آرماتورها عمود بر هم و در صورت یک طرفه بودن در یک جهت قرار می گیرند. مرحله بعد نوبت به خاموت سقف است.
جهت خاموت گذاری میلگردهای عرضی می بایست به کار گرفته شوند و برای آن نیاز به طراحی نقشه است. بر اساس نقشه طرح، فاصله ها و اندازه خاموت سقف باید مشخص باشد. البته در زمینه خاموت گذاری در سقف وافل استانداردهای آیین‌نامه نیز با دیگر سقف‌ها تفاوتی زیادی ندارد. لازم به ذکر است در رابطه با سقف وافل، تعداد خاموت و میزان میلگردی که به کار گرفته می شود بیشتر از سیستم‌های دیگر است.لذا نیاز شما به سیم آرماتور نیز بیشتر خواهد شد و هزینه خاموت و میلگرد و سنجاقی و … نیز در مقایسه با سایر سیستم ها افزایش خواهد داشت.
نتیجه‌گیری در ارتباط با خاموت
در صنعت ساخت‌وساز بحث استحکام سازه‌ها اهمیت زیادی دارد. همانطور که می‌دانید بلایای طبیعی مانند زلزله قابل پیشگیری نیستند و در کشور ما گاه و بی‌گاه شاهد خسارات نیروی آزاد شده از زلزله هستیم. بنابراین بهترین راهکار استفاده از ابزارهای مختلف برای افزایش استحکام سازه است. خاموت یکی از این ابزارهای مهم است که با انجام سه وظیفه مهم از جمله جلوگیری از کمانش میلگردهای طولی، جلوگیری از گسترش ترک خوردگی و تحمل نیروهای برشی؛ باعث ایمنی بیشتر سازه‌ها در برابر زلزله می‌شود.
در پروژه‌های مختلف براساس تشخیص و نظر مهندسین از انواع میلگرد عرضی می‌توان استفاده کرد که باید تمام اصول استاندارد استفاده از آنها در شناژبندی رعایت شوند. به عنوان مثال فاصله بین خاموت‌ها باید بین 20 الی 25 سانتی‌متر باشد. استفاده از خاموت اشتباه در سازه‌ها می‌تواند باعث خسارات جدی و حتی جبران ناپذیر شود. به همین خاطر توصیه می‌کنیم پیش از خرید خاموت با کارشناسان ما تماس بگیرید تا بتوانید محصول مناسب پروژه خود را با اطمینان سفارش دهید.
