گریدهای ورق روغنی؛ آشنایی با ویژگی هر کدام

ورق روغنی نوعی از ورق‌های موجود در بازار است که با استفاده از تکنولوژی نورد سرد تولید می‌شود. در این فرآیند ضخامت ورق‌ها تحت تأثیر غلتک‌های مختلف کاهش می‌یابد. به دلیل عدم استفاده از دمای بالا و گرمادهی، سطح ورق به دست آمده، براق بوده و از مقاومت بالایی هم برخوردار است؛ به همین علت، این ورق‌ها را به نام ورق روغنی نام‌گذاری می‌کنند. گریدهای ورق‌ روغنی با یکدیگر متفاوت است. ویژگی دیگری که در ورق‌ نورد سرد یا همان ورق‌ روغنی دیده می‌شود، ضخامت پایین‌تر آن در مقایسه با ورق‌ سیاه است. برای استعلام قیمت ورق روغنی کلیک کنید.

این امر سبب شده تا از این ورق در صنایع مختلفی استفاده شود. از جمله کاربرد ورق روغنی می‌توان به استفاده در صنعت خودروسازی، ساختمان‌سازی و تولید لوازم خانگی اشاره کرد. ورق‌ روغنی براساس نوع آلیاژ و عملیاتی که روی آن انجام می‌شود در گریدهای مختلفی قرار گرفته که هر کدام از آن‌ها کاربردهای متفاوتی دارند. برای آشنایی بیشتر با کاربرد ورق روغنی و گریدهای مختلف آن تا انتهای این بخش با پیوان همراه باشید.

 

تاریخچه‌ی ورق روغنی

پیش از پرداختن به کاربردهای ورق روغنی، تاریخچه‌ی استفاده از آن را با هم بررسی می‌کنیم. بسیاری از افراد تصور می‌کنند که استفاده از این ورق به منظور تولید محصولات مختلف در سال‌های اخیر اتفاق افتاده، اما حقیقت این است که اولین بار بیشتر از ۱۰۰ سال پیش از ورق روغنی استفاده شد. شواهد نشان می‌دهند که استفاده از این ورق در صنعت ساختمان‌سازی به دهه پنجم قرن هجدهم برمی‌گردد. البته استفاده از این ورق در آن زمان بسیار محدود بود و بیشتر حالت آزمایشی داشت.

استاندارد گریدهای ورق روغنی

در ادامه به معرفی استاندارد وزن و عرض گرید ورق روغنی خواهیم پرداخت:

وزن استاندارد گریدهای ورق روغنی

برای اطلاع از وزن استاندارد ورق روغنی می‌توانید به جدول مربوطه که در این بخش آمده است، مراجعه کنید:

جدول وزن استاندارد ورق روغنی
وزن (کیلوگرم)	عرض (میلی‌متر)	طول (میلی‌متر)	ضخامت (میلی‌متر)
۸	۱	۲	۰.۵
۱۰	۱	۲	۰.۶
۱۱	۱	۲	۰.۷
۱۳	۱	۲	۰.۸
۱۴	۱	۲	۰.۹
۱۶	۱	۲	۱
۲۰	۱	۲	۱.۲۵
۲۴	۱	۲	۱.۵
۱۳	۱.۲۵	۲.۵	۰.۵
۳۱	۱.۲۵	۲.۵	۱.۲۵
۳۸	۱.۲۵	۲.۵	۱.۵

عرض استاندارد گردیدهای ورق روغنی

مطابق با جدول بالا عرض استاندارد ورق روغنی بین ۱ تا ۱.۲۵ میلی‌متر متغیر است. این عدد در مورد طول ورق بین ۲ تا ۲.۵ میلی‌متر است.

کاربرد گریدهای ورق روغنی در صنعت

در این قسمت به بررسی کاربرد ورق روغنی در صنعت می‌پردازیم. همانطور که اشاره کردیم این محصول به دلیل مقاومت و استحکام فشاری بالا در صنایع مختلف از جمله خودروسازی استفاده می‌شود. مجموع کاربردهای ورق روغنی را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

• خودروسازی
• ساخت بشکه
• کاربرد ورق روغنی در ساخت مخزن فلزی
• ساخت لوازم خانگی
• کاربرد ورق روغنی در تولید ورق گالوانیزه
• ساخت وسایل و مبلمان فلزی
• کاربرد ورق روغنی در ساخت کمدهای فلزی

مهم‌ترین کارخانجات تولید ورق نورد سرد در ایران

به دلیل کاربرد ورق روغنی در صنایع مختلف، مجتمع‌های زیادی در سطح کشور نسبت به تولید آن اقدام کرده‌اند که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هفت الماس
• فولاد مبارکه
• فولاد غرب آسیا

لازم به ذکر است که ورق روغنی تولید شده توسط این کارخانه‌ها توسط مجموعه‌ی پیوان و با قیمت مناسب به فروش می‌رسد. البته باید بدانید که انواع وارداتی این ورق هم از کشورهای قزاقستان و روسیه در بازار ایران موجود است.

 

مراحل تولید گریدهای ورق روغنی

بعد از پرداختن به کاربرد ورق روغنی، باید مراحل تولید آن را با هم بررسی کنیم. مراحل مختلف تولید این محصول شامل موارد زیر است:

• اسیدشویی

در اولین مرحله، ورق‌های سیاه با اسید شسته شده و آلودگی‌های سطحی موجود در سطح آن از بین می‌رود.

• نوردکاری

در این مرحله که اصلی‌ترین بخش تولید ورق روغنی است، ورق سیاه (تفاوت ورق سیاه و روغنی را در این مقاله مطالعه کنید) از بین غلتک‌های مختلف عبور کرده و با استفاده از نیروهای فشاری و کششی دچار کاهش ضخامت می‌شود. این عبور از بین غلتک‌ها و اعمال نیروهای مختلف باعث می‌شود ورق روغنی دچار مشخصات فیزیکی خاصی شود که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به مقاومت بالا و ظاهری یکنواخت و یک دست در تمام سطح ورق اشاره کرد.

• آنیل‌کاری

این مرحله باعث می‌شود ورق روغنی قابلیت انعطاف‌پذیری پیدا کند. در حقیقت در آنیل‌کاری برای جلوگیری از اکسید شدن ورق در مجاورت هوا، آن را با روغن پوشانده و توسط کوره‌های هوای داغ گرمادهی می‌کنند. در نهایت ورق به شکل کویل در می‌آید.

• پرداخت یا تمپر رولینگ

در این قسمت با استفاده از نورد سرد که به صورت سطحی و در دمای پایین انجام می‌شود،‌ سطح ورق روغنی به صورت صاف و صیقلی در می‌آید. نتیجه‌ی مجموعه‌ی مراحل بالا تولید محصولی است که در صنایع مختلف کاربردهای فراوانی دارد.

مشخصات و ويژگی‌ گریدهای ورق روغنی:

باید دید که کدام یک از ویژگی‌های این محصول باعث کاربرد ورق روغنی در صنایع مختلف شده است. از جمله‌ی این ویژگی‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. امکان تولید در سطح وسیع با قیمت مناسب و کیفیت بالا

۲. ظاهری یکنواخت و صاف و صیقلی در تمام سطح ورق

۳. قابلیت‌ رنگ‌پذیری و تنوع رنگی بالا

۴. مقاومت و استحکام بالا در مقابل فشارهای وارد شده

۵. عدم تغییر ساختار فیزیکی در زمان انقباض و انبساط

گروه‌بندی انواع ورق‌ روغنی

هر محصولی با تغییر در پارامترهای خاص می تواند به زیرگروه‌های مختلفی تقسیم بندی شود. به عبارت دیگر، تنوع در برخی از پارامترهای یک محصول، سبب می شود تا از آن کالا، گریدهای مختلفی ایجاد شود. این مسئله در خصوص ورق‌ روغنی هم صدق می‌کند؛ یعنی اینکه استفاده از استانداردهای ورق روغنی در روند تولید این نوع از ورق فولادی باعث می‌شود تنوع زیادی در گریدهای ورق‌ روغنی ایجاد شود.

یک نکته‌ی مهم در خصوص پیدایش گریدهای ورق‌ روغنی، مسئله‌ی عناصر موجود در ترکیبات این ورق می‌باشد. همان‌طور که می‌دانید، آلیاژها در حقیقت، ترکیبی از عناصر مختلف فلزی و نافلزی هستند. در صورتی که درصد حضور این عناصر در یک ترکیب، ‌کم‌تر یا بیش‌تر شود، آلیاژ متفاوتی ساخته می‌شود که رفتارها و ویژگی‌های متفاوتی دارد. پس در حقیقت می‌توان گفت که رفتار یک ماده به صورت مستقیم به عناصر سازنده‌ی آن وابسته است.

مطابق با موارد شرح داده شده در بالا، بروز تغییر در درصد عناصر موجود در هر یک از انواع ورق‌ روغنی و شرایط مختلف تولید سبب ایجاد تنوع در گریدهای این ورق شده است. هم چنین درصد مختلف حضور این عناصر در گریدهای مختلف، باعث می شود تا رفتارها و مشخصات هر گرید با هم متفاوت باشد. به عنوان مثال، عنصر کربن سبب استحکام آلیاژ فلزی می‌شود. در صورتی که این عنصر با درصد بالاتری در هر یک از گریدهای ورق‌ روغنی وجود داشته باشد، می‌توان انتظار داشت که آن گرید، از استحکام بالاتری برخوردار باشد.

بیشتر بخوانید: سندیکای لوله و پروفیل ایران

 

گریدهای ورق‌ روغنی

ورق‌های‌ روغنی بر حسب کیفیت، ویژگی‌های کششی و استاندارد DIN آلمان در سه گروه مختلف ورق روغنی st12، ورق روغنی st13 و ورق روغنی st14 قرار می‌گیرند. دو حرف ST موجود در ابتدای نام این ورق‌ها مخفف کلمه‌ی آلمانی Stahl به معنای فولاد است. مشخصات این ورق‌ها را می‌توان در جدول زیر خلاصه کرد:

جدول خصوصیات مکانیکی گریدهای ورق روغنی
نام ورق روغنی		نقطه تسلیم (MPa)	استحکام کششی (MPa)	درصد کشیدگی در دقیقه
ورق روغنی st12		≤۲۸۰	۲۷۰-۴۱۰	۲۸
ورق روغنی st13		≤۲۴۰	۳۷۰-۲۷۰	۳۴
ورق روغنی st14		≤۲۱۰	۳۵۰-۲۷۰	۳۸

البته علاوه بر استاندارد فوق، انواع گریدهای ورق روغنی در استانداردهای دیگر هم وجود دارد که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به ورق روغنی EK2 با لعاب‌پذیری بالا و ورق روغنی EK4 اشاره کرد. 

مشخصات ورق روغنی st12

ورق روغنی st12 یکی از انواع گریدهای روغنی است که به ورق کششی یا معمولی معروف است. با نگاهی به جدول بالا متوجه می‌شویم که این ورق در مقایسه با دو گرید دیگر نقطه تسلیم و استحکام کششی بیشتری دارد،‌ به همین دلیل از آن در مواردی که به استحکام بالاتری نیاز است، استفاده می‌شود. در حقیقت این مسئله باعث شده تا ورق روغنی st12 پرمصرف‌تر از سایر گریدهای روغنی باشد.

علت استحکام بالای این نوع ورق، وجود مقادیر زیادی کربن و منگنز در ساختار آن است. همانطور که اشاره کردیم کربن در بالا بردن استحکام فولاد نقش بسزایی دارد. از طرف دیگر، این ورق‌ها تحت عملیات‌های برشکاری، جوشکاری، پرداخت و … قرار گرفته و به این ترتیب از تنش حاصل از نورد سرد، رها می‌شوند. نتیجه‌ی نهایی استحکام کششی بهتر و مقاومت بیشتر محصولات گرید st12 در مقایسه با سایر گریدهای ورق‌ روغنی است. ترکیب شیمیایی عناصر به کار رفته در ساختار این ورق را می‌توان در جدول زیر خلاصه کرد:

ترکیب شیمیایی ورق روغنی st12
کربن	منگنز	فسفر	گوگرد	نیتروژن
۰.۱	۰.۴۵-۰.۲	۰.۰۳۵	۰.۰۳۵	۰.۰۰۷

بیشتر بخوانید: تست و آزمایش ورق روغنی

کاربرد ورق روغنی st12

این ورق‌ها به سبب ماهیت و ویژگی‌هایی که دارند برای موارد زیادی استفاده می‌شوند که می‌توان آن‌ها را در موارد زیر خلاصه کرد:

• ساخت قطعات الکترونیکی
• ساخت کانتینر
• اتومبیل سازی
• پوسته کوره
• کاربرد ورق روغنی st12 در کشتی‌سازی
• ساخت‌وساز و صنایع عمرانی
• تولید بشقاب برای مخازن تحت فشار

مشخصات ورق روغنی st13

ورق‌ روغنی گرید st13، یکی دیگر از انواع گریدهای ورق‌ روغنی است که به نام ورق‌ نیمه‌کششی یا نیمه‌کشسانی هم شناخته می‌شود. این گرید از ورق‌ روغنی، در مقایسه با  st12، استحکام کششی و نقطه تسلیم پایین‌تری دارد که به دلیل کاهش درصد کربن و منگنز به کار رفته در ساختار آن است. ترکیب شیمیایی این ورق مطابق جدول زیر است:

ترکیب شیمیایی ورق روغنی st13
کربن	منگنز	فسفر	گوگرد
۰.۱	۰.۰۴۵	۰.۰۳۵	۰.۰۳۵

کاربرد ورق‌ روغنی st13

• ساخت لوازم خانگی
• ساخت لوازم اداری
• ساخت قطعات مورد نیاز در صنایع خودروسازی
• ساخت سازه‌های ساختمانی و صنعتی

بیشتر بخوانید: پولیش استیل یا ورق استیل روکش‌دار چیست؟

مشخصات ورق روغنی st14

ورق روغنی st14 در بین سایر گریدها به ورق فوق کششی معروف است. همان‌طور که از این نام‌گذاری مشخص است، این ورق‌ها، کشش بسیار بالایی دارند. به عبارت بهتر، مقاومت کششی ورق روغنی st14 در مقایسه با ورق st12 و st13 پایین‌تر است. ترکیب شیمیایی به کار رفته در ساختار این ورق مطابق جدول زیر است:

ترکیب شیمیایی ورق روغنی st14
کربن	منگنز	فسفر	سیلیکون	گوگرد
۰.۰۸	۰.۴	۰.۰۳	۰.۰۱	۰.۰۳

مجموع کاربردهای ورق روغنی st14 را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

• ساخت قطعات مورد نیاز در صنعت خودروسازی مثل فیلتر
• کاربرد ورق روغنی در ساخت لوازم خانگی مختلف مثل لباسشویی
• صنعت ساختمان‌سازی در قسمت‌هایی که نیازمند پرسکاری با عمق زیاد است

ورق روغنی EK2 و ورق روغنی EK4

ورق روغنی EK2 و EK4 دارای لعاب‌پذیری و مقاومت بالا در مقابل سایش هستند؛ به همین دلیل از آن‌ها در ساخت لوازم خانگی مختلف مثل اجاق گاز و قطعات خودرو استفاده می‌کنند. باید بدانید که امکان جوشکاری این گرید روغنی وجود دارد.

جمع‌بندی

آن‌چه که در این نوشتار بیان شد، مروری بر گرید ورق‌ روغنی و ویژگی‌های آن بود. باید توجه داشت که رفتارهای مختلف، سبب ایجاد کاربردهای متنوع و گوناگون می‌شود و این مسئله در انتخاب گرید روغنی مناسب حائز اهیمت است. به عنوان مثال اگر به دنبال ساخت وسایلی با استحکام بالا هستید، باید از گریدهای ورق روغنی دارای استحکام بالاتر و مقاومت بیشتر استفاده کنید. شما می‌توانید برای دریافت قیمت روز آهن‌آلات  از شماره ۴۵۱۷۱ با کارشناسان پیوان تماس بگیرید.