سقف دال بتنی و موارد مصرف آن
سقف دال بتنی از مهمترین و اساسیترین بخشها در ساختمانهایی بر پایه بتنآرمه است و به صورت افقی یا نزدیک به آن قرار میگیرد. به همین دلیل ضخامت آن در برابر طول و عرض سیستمهای افقی ناچیز است. یک ساختمان عموماً از اتصال ستونها و کفهای بتنآرمه ساخته میشود. کفها نیز به نوبه خود غالباً از مجموعه بههمپیوستهای از دالها و تیرآهنها ساخته میشوند. به طور کلی اگر فاصله بین ستونها زیاد نباشد، دالها میتوانند موجب حذف تیرآهنهای فرعی شوند. اگر به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد این سقف، انواع و مزایا و معایب سقف دال بتنی هستید، تا انتهای این بخش با پیوان همراه باشید. علاوه بر آن جهت دریافت آخرین قیمت میلگرد از سایت پیوان میتوانید کلیک کنید.
دال بتنی چیست؟
دال بتنی یا Concrete Slab در واقع نوعی سقف و یکی از مهمترین عناصر هر سازه است که از مصالح مختلفی مانند بتن و فولاد و به صورت یکپارچه ساخته میشود. این عناصر سازهای برای ساخت سطوح افقی مانند کف و سقف مورد استفاده قرار میگیرند. البته باید بدانید که پیشرفت علم و تکنولوژی امکان ساخت دال بتنی منحنی را نیز فراهم کرده است. دال بتنی پیشساخته مسطح و دوبعدی است و به سایز اجزای ساختمان در تحمل بارهای قائم و نیروهای جانبی کمک میکند.
کاربرد دال بتنی و موارد مصرف آن چیست؟
مجموع کاربردها این نوع سقف را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد:
- ساخت سنگفرش و پیادهرو
- ساخت تونل
- انجام روسازی جاده
- بالکنسازی
- ساخت فونداسیون
- اجرای سقف و کف ساختمان
- ساخت عرشه پل
بررسی انواع دال بتنی
کاربردهای گسترده دال پیشساخته بتنی در سازههای مختلف باعث شده تا این محصول دارای انواع متفاوتی باشد. در مجموع انواع سقف بر اساس موارد زیر دستهبندی میشوند:
- کاربرد دال بتنی: بر این اساس انواع دال بتنی پیش ساخته را میتوان در گروههای سقف، فونداسیون، کف و… دستهبندی کرد.
- نسبت طول به عرض : بر اساس این فاکتور، انواع سقف دال بتنی در گروههای یک طرفه و دو طرفه قرار میگیرند.
- شکل دال بتنی : دال بتنی سقف براساس شکل در گروههای تخت، شیبدار، قوسی و گنبدی قرار میگیرد.
- روش اجرا دال بتنی : این سقف بر مبنای روش اجرا به گروههای درجا و پیشساخته تقسیم میشود.
- مقطع دال بتنی: انواع دال بتنی بر مبنای مقطع به انواع توپر، ترکیبی و توخالی تقسیمبندی میشوند.
دالهای بتنی به دو روش تولید میشوند اولین مدل برای ساخت پیشساخته یا ساخت در محل پروژه مورداستفاده قرار خواهد گرفت . برای تولید دال بتن در محل ساخت باید گفت که دال بتن توسط قالبهایی تولید میشود که داخل آن خمیر بتن ریخته خواهد شد و شکل خواهد گرفت. داخل این قالبها قبل از اینکه بتنریزی انجام شود باید چند میلگرد تقویتی در آن کار گذاشته شود. این میلگردها که توسط چندوسیلهای که پلاستیکی بوده البته مخصوص نیز خواهد بود مهار میشوند.
قالبهایی که برای ساخت دالهای بتنی مورداستفاده قرارگرفته میشود، این قالبها از جنس صفحات پلاستیکی تولید خواهد شد، و در جنسهای فولادی و چوبی تولید خواهند شد.باید گفت که بیشتر متخصصین برای اینکه کیفیت کار بالا رفته باشد با این سبک کیفیت کار بیشتر خواهد بود که از قالبهای فولادی و پلاستیکی مورداستفاده قرار خواهد گرفت. البته باید در نظر گرفت که این قالبها در همهجا کاربردی نخواهد بود. بهطور مثال در کف سازی ساختمانی که دالها با دیوارهای پی و آجر محاصره خواهد شد، در این روش نیازی به قالب نخواهد بود که دیوارهای کناره سینی بهعنوان قالب این کار عمل خواهد کرد.
نحوهی ساخت دال بتنی
همانطور که در قسمت قبل به آن اشاره کردیم، انواع چنین سقفی براساس روش اجرا و ساخت در دو گروه درجا و دال پیشساخته بتنی قرار میگیرند. در روش درجا، تمام فعالیتها و مراحل ساخت نوع تخت مثل بتنریزی، آرماتوربندی، قالببندی و… در محل پروژه انجام میشود. در مقابل در روش پیش ساخته، ساخت قطعات دال و تعیین ضخامت در کارخانه انجام شده و سایر مراحل از قبیل نصب اتصالات، جانمایی و پس تنیدگی در محل سازه صورت میگیرند. روشهای فوق دارای مزایا و معایب خاص خود هستند که میتوان آنها را در موارد زیر خلاصه کرد: بیشتر بخوانید: نحوه اجرای شاتکریت در ساخت
سقف دال بتنی چیست؟
همانطور که در ابتدای مطلب هم به آن اشاره کردیم، یکی از کاربردهای اصلی دال بتنی اجرای سقف و کف سازههای مختلف است. در این صورت به آن سقف دال بتنی گفته میشود. این نوع سقف در حقیقت سقفی است که قسمت یا تمام آن با استفاده از بتن معمولی یا بتن آرمه ساخته شده است. امکان استفاده از انواع آن به صورت پیش ساخته و درجا وجود دارد.
انواع سقف دال بتنی
در ادامه به توضیح و معرفی انواع مختلف این سقف پرداختهایم.
دال تخت (Flat Slab)
یکی از انواع دال بتنی آرمه است که با حداقل ضخامت ۲۰ سانتیمتر ساخته شده و مستقیماً بر روی ستون بتنی یا کلاهک آن قرار میگیرد. پس در حقیقت این سقف دال بتنی تخت توسط ستون بتن نگه داشته میشود. در این حالت، ستون بارهای اعمال شده بر روی دال را منتقل میکند.
سقف دال بتنی تخت به چهار گروه زیر تقسیمبندی میشود:
- ساده (بدون سرستون و کتیبه)
- با کتیبه و سر ستون
- با کتیبه
- با سرستون
کاربرد دال بتنی سقف تخت به شرح زیر است:
- اجرا در سازههایی با قالببندی کمتر
- استفاده در سازههای بزرگ صنعتی، پارکینگ و انبار
- استفاده در هتلها و ساختمانهای بلند
- استفاده در ساختمانهایی که سقف به تیر نیازی ندارد.
مزایای استفاده از دال بتنی سقف تخت:
- مدت زمان اجرای آن کوتاه است.
- سقف دال بتنی تخت نور را بهتر پخش کرده و ظاهر جذابتری هم دارد.
- این نوع دال بتنی وزن سازه را کاهش داده و در صورت عدم نیاز به سقف کاذب، ارتفاع طبقهها را به حداقل میزان ممکن میرساند.
- با استفاده از سقف دال بتنی تخت امکان تحمل بارهای متمرکز و افزایش مقاومت برشی فراهم میشود.
معایب این نوع دال بتنی سقف:
- اگر از کتیبه استفاده کنید، در نصب تأسیسات مشکل ایجاد میشود.
- ضخامت سقف دال بتنی تخت در مقایسه با دال دو طرفه بیشتر است.
- صورت استفاده از این نوع دال در اجرای دهانههای بزرگ محدودیت خواهید داشت.
- این نوع سقف بتنی پیش ساخته برای نگهداری دیوارهای بنایی مناسب نیست.
دال معمولی (Conventional Slab)
یکی از انواع سقف دال بتنی است که بر روی ستون و تیر قرار میگیرد. ضخامت این نوع دال کمتر از نوع تخت است. چون در دال معمولی بارها توسط تیر و ستون منتقل میشوند. در زمان اجرای این نوع دال بتنی سقف نیازی نیست از سرستون استفاده کنید.
ضخامت سقف دال بتنی معمولی بین ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر متغیر بوده و به بارهای سنگین مورد انتظار در ساختمان بستگی دارد. در مجموع از دو نوع میلگرد در این نوع دالها استفاده میشود:
- میلگرد عمودی که به آنها میلگردهای توزیع هم گفته میشود.
- میلگرد عرضی که به آنها میلگردهای اصلی هم گفته میشود.
دال بتنی معمولی براساس نسبت طول به عرض به دو نوع یک طرفه و دو طرفه تقسیم میشود.
دال یک طرفه
نوعی دال معمولی است که در دو سمت توسط دیوارها یا تیرهای موازی نگه داشته میشود. نسبت طول به عرض در این نوع دال بتنی سقف بزرگتر یا مساوی ۲ است. دال بتنی یک طرفه بارهای اعمال شده را در یک جهت تحمل کرده و معمولاً در ساخت ایوان مورد استفاده قرار میگیرد. حداکثر دهانه سقف دال بتنی در دال یک طرفه، ۳ تا ۶ متر و تحمل بار زنده آن ۳ تا ۵ کیلونیوتن بر مترمربع است؛ به علاوه امکان استفاده از آنها برای دهانههای بزرگتر با هزینهی بیشتر هم وجود دارد.
آرماتورهای استفاده شده در بعد بزرگ و کوچک این نوع دال به ترتیب از نوع طولی و عرضی هستند.
دال دو طرفه
نوعی دال معمولی است که از چهار طرف توسط تیر و ستون حمایت میشود. نسبت طول به عرض در این نوع دال بتنی کمتر از ۲ است. حداکثر دهانه سقف دال بتنی در دالهای دو طرفه که بار را در دو جهت تحمل میکنند، ۶ تا ۹ متر و بار زنده آن ۳ تا ۶ کیلونیوتن بر مترمربع است. از این محصول در اجرای سقف و کف ساختمانهای چند طبقه استفاده میشود. از آنجایی که امکان رخ دادن خمش در هر دو جهت وجود دارد، آرماتورهای اصلی آن در جهت عمودی و افقی استفاده میشوند.
دال وافل یا مشبک (Waffle or Grid Slab)
بخش بالایی این نوع سقف دال بتنی از یک قسمت صاف و بخش پایینی آن از یک شبکه توخالی تشکیل شده است. علت استفاده از این شبکه تو خالی کاهش وزن کلی دال بدون تاثیر منفی بر روی پایداری سازه است. این نوع دال بتنی و سقف بدون ستون در ساختمانهایی که احتمال لرزش بالا، دهانهی بلند با مقاومت بیشتر دارند استفاده میشود که از جملهی آنهای میتوان به بیمارستان، فرودگاه، ایستگاه راهآهن، مجموعههای تجاری و … اشاره کرد.
در مجموع سه روش برای اجرای دال وافل مشبک وجود دارد:
- پیش ساخته کامل
- پیش ساخت قطعات
- درجا
مزایا سقف دال بتنی وافل
- ظاهر جذاب و زیبا
- امکان ساخت و اجرای دهانههای بلند
- با استفاده از این دال پیش ساخته بتنی امکان جا دادن تاسیسات در شبکه توخالی وجود دارد.
- وزن پایین به دلیل استفاده کمتر از مصالح
- ظرفیت باربری این نوع سقف دال بتنی بالا است.
معایب سقف دال بتنی وافل
- اگر در تیرچهها حفره نباشد، ارتفاع طبقات افزایش مییابد.
- این سقف بتنی پیش ساخته برای پروژههای کوچک و عادی مناسب نیست.
- نصب و اجرای دال بتنی سقف مشبک به نیروی کار ماهر نیاز دارد.
- ساختار پیچیده قطعات و تاسیسات، نصب و اجرای این محصول را دشوار میکند.
دال تیرچهای (Ribbed Slab)
ساختار این سقف دال بتنی بسیار شبیه به دال وافل است؛ منتهی در این نوع دال شبکه پایینی متشکل از تیرچههای یک طرفه موازی با طول بلند است. نحوهی قرارگیری تیرچهها در این نوع دال بین دو ستون و به صورت عمود بر آنها است. بعد از آن با قرارگیری دال تخت روی تیرچهها، دال تیرچهای ساخته میشود. مزایا و معایب این نوع دال و دال وافل با یکدیگر مشترک است.
دال با هسته مجوف (Hollow Core Slab)
این مدل که به دال توخالی نیز معروف است، به دلیل قیمت پایین از جمله بهترین گزینهها است. این محصول نوعی دال پیش ساخته بتنی است که در آن بتنریزی در تمام ضخامت سقف دال بتنی انجام نمیشود. ضمن این که برای کفسازی و ساخت انواع پانلهای دیواری گزینه ایدهآلی است و میتوان بهراحتی آن را در انواع ساختوسازهای صنعتی، تجاری، مسکونی و… مورد استفاده قرار دارد. در نهایت باید اشاره کنیم که هیچ محدودیتی در تولید دهانه دال توخالی وجود نداشته و به صورت پیش تنیده یا غیر پیش تنیده تولید میشود. عرض سقف دال بتنی نیز در این روش ممکن است به 120 میلیمتر و عمق آن نیز به 110 تا 400 میلیمتر برسد.
مزایا سقف دال بتنی مجوف
- در زمان اجرای این نوع سقف بتنی پیش ساخته به قالببندی اضافه نیاز ندارید.
- به دلیل پیش ساخته بودن نیروی انسانی مورد نیاز کاهش یافته و اجرای پروژه در کوتاهترین زمان ممکن انجام میشود.
- دال بتنی مجوف در برابر آتشسوزی مقاومت بالایی داشته و عایق صدای مناسبی است.
- در صورت استفاده از این نوع دال بتنی میتوانید تاسیسات را در فضای داخلی آن نصب کنید.
معایب سقف دال بتنی مجوف
- ابعاد دال بتنی پیش ساخته بهگونهای است که برای جابهجا کردن آن به تجهیزات مخصوص نیاز دارید؛ به علاوه باید این کار با دقت بسیار بالایی انجام شود.
- ساخت اتصالات مناسب برای سقف بتنی پیش ساخته نسبتاً دشوار است.
- دال بتنی مجوف برای نواحی بادخیز مناسب نیست و تعمیر آن هم دشوار است.
بیشتر بخوانید: آشنایی با ریختهگری شمش و کاربرد صنعتی آن
دال بابل دک، کوبیاکس، یوبوت (Bubble Deck Slab)
این سقف نیز در عرض 20 سال گذشته در سطح وسیعی مورد استفاده قرار گرفته و به طور گسترده پروژههای ویژهای روی آن اجرا شده است. این مدل توسط گویهای پلاستیکی توخالی از جنس پلیاتیلن ساخته شده و وزن سقف تا 35 درصد و ضخامت تا حدود 25 درصد در مقایسه با مدلهای دال توپر کاهش مییابد. بابل دک در حقیقت نوعی نام تجاری است که برای سیستم اجرای دال دو محوره توخالی استفاده میشود. در هر صورت باید اشاره کنیم این دال از اصول دال مجوف پیروی کرده و ویژگیهای آن مشابه مجوف است.
مزایا سقف کوبیاکس
- استفاده از پلاستیک بازیافتی
- میتوانید از تجهیزات قالببندی این سقف دال بتنی در طبقات دیگر هم استفاده کنید.
- با استفاده از این سقف میتوان تعداد طبقات ساختمان را افزایش داد.
- امکان صرفهجویی در میزان مصالح مصرفی
معایب سقف کوبیاکس
- محدودیت ضخامت
- احتمال تغییر شکل
- ظرفیت باربری پایین در مقایسه با دال معمولی
دال بادوام (Hardy Slab)
یکی یگر از انواع این سقف، نوع مجوف متشکل از بلوکهای توخالی منظم است. دال بادوام به منظور افزایش مقاومت سازه در مقابل حرارت استفاده میشود. ضخامت سقف دال بتنی بادوام بیشتر از ۲۰ سانتیمتر است.
مزایا سقف دال بادوام
- امکان اجرای دهانههای بلندتر با استفاده از این نوع دال بتنی وجود دارد.
- عایق بهتر حرارت و صدا به دلیل وجود فضای خالی درونی
- وزن پایینتر و آلودگی محیط زیستی کمتر
معایب سقف دال بادوام
- نصب این مقاطع به نیروی کار ماهر نیاز دارد.
- تعمیر و نگهداری این دال پیش ساخته بتنی دشوار است.
- احتمال آسیبدیدگی بلوکها در زمان جابهجایی بسیار بالا است.
دال عرشه حبابی
این دال نیز از حبابهای پلاستیکی ساخته شده و بعد از آن در مرحله بعد آرماتور بین و روی حباب پلاستیکی قرار میگیرد و در نهایت بتن تازه ریخته خواهد شد. دالهای حبابی وزن سقف را کمتر کرده و استحکام را بیشتر میکنند. علاوه برآن با این نوع از سقفها امکان ساخت دهانههای بزرگتری فراهم میشود. از آنجایی که میزان بتن مصرفی با دال عرشه حبابی کاهش مییابد، تقریباً با محیطزیست نیز سازگاری بیشتری دارد.
اطلاعات بیشتر: رابیتس چیست و چه کاربردی دارد؟
حداکثر دهانه سقف دال بتنی
بهطورکلی برای انواع دالها در یک ساختمان اعداد مشخصی در نظر گرفته شده است. در ادامه ضمن توضیح در مورد حداکثر دهانه در خصوص ابعاد و اندازهها نیز صحبت میکنیم. تیرچه و بلوک به اندازه 7 متر، تیرچه و بلوک با تیرچه دوبل 8 متر، تیرچه بلوک و تیرچه با ساختار پیشتنیده 12، پیشتنیده بهتنهایی بهصورت نامشخص، کوبیاکس 18، یوبوت 20، وافل 18، طاق ضربی معمولاً گزینه خوبی نبوده و منسوخ شده، عرضه فولادی 12 متر، کرومیت 12 و نیم و در نهایت کامپوزیت نیز به طول 20 تا 32 برابر ضخامت دال قابل استفاده هستند.
روش پرداخت سقف دال بتنی
پرداخت این سقف به روشهای مختلفی انجام میشود:
- تراز کردن دال بتنی: برای تراز کردن سقف بتنی پیش ساخته، بتنهای اضافه را از روی آن پاک میکنند.
- T کشی یا شمشه کشی: در این روش برای پرداخت دال بتنی سقف از شمشه یا T استفاده کرده و پستی و بلندیهای سطح را از بین میبرند. در این حالت دانههای درشت هم به داخل دالهای بتن فرو میروند.
- لبهکشی و درزکشی: حتماً در طول همهی درزهای جداکننده در دالهای بیرونی و در قسمتهای کف مثل ماشینروها و پیادهروها از لبهکشی استفاده کنید. نتیجهی لبهکشی متراکم شدن دال بتنی مجاور قالب و استحکام بیشتر آن در برابر پوسیدگی و خرد شدن است.
- تخته مالی: بعد از انجام صحیح و کامل درزکشی و لبهکشی باید با استفاده از ماله برقی، تختهای یا فلزی سطح بتن را صاف کنید.
- ماله کشی: بعد از تخته مالی باید با استفاده از یک ماله فلزی سطح بتن را صاف و متراکم کنید.
- جاروکشی: بعد از سفت شدن سقف دال بتنی تخت برای بادوام شدن سطح آن در برابر لغزش باید از جاروکشی استفاده کنید. نکتهی مهم این است که سطح باید به اندازهای سخت و مقاوم باشد که توانایی حفظ خطوط منقوش را داشته باشد.
انواع قالب سقف دال بتنی
برای قالببندی انواع مختلف این سقف از قالبهای پلاستیکی، چوبی یا فولادی استفاده میشود. قالبهای چوبی، پلاستیکی و فلزی به ترتیب برای اجرای سقفهای تیرچهای، سقف وافل و دال بتنی مورد استفاده قرار میگیرند. دال بتنی وزن بالایی دارد؛ به همین دلیل برای اجرای آن از قالبهای فلزی که معمولاً از جنس ورق St37 هستند، استفاده میشود.
معرفی انواع میلگرد در سقف دال بتنی
- میلگرد خم و میلگرد مستقیم: این آرماتورها در حقیقت میلگردهای خمشی زیرین دال هستند که تعداد و ابعاد آنها باید از طریق فرمولهای مربوطه محاسبه شود.
- آرماتور افت و حرارت: این میلگرد بعد از سفت شدن در راستای عمود بر راستای خمشی مورد استفاده قرار گرفته و نقش آن کاهش ترک خوردن بتن است.
- میلگرد سنجاقی و مونتاژ سنجاقی: این آرماتورها برای کنترل کردن پیچش و برش در لبه ناپیوسته سقف کاربرد دارند. برای ممانعت از حرکت میلگرد سنجاقی در زمان بتنریزی، آرماتور را با استفاده از سیم مفتول به مونتاژی گره میزنیم.
نقش آرماتورهای حرارتی
میلگردها یا آرماتورهای حرارتی به صورت عمود بر تیرچهها قرار گرفته و با جلوگیری از تنشهای ناشی از جمعشدن و حرارت بتن، مانع ترک خوردن سقف میشوند. باید بدانید که این میلگردها فقط حرارتی نیستند و عملکرد باربری هم دارند. از دیگر کاربردهای آرماتورهای حرارتی میتوان به جلوگیری از تخریب بتن در زمان آتشسوزی اشاره کرد.
بتنریزی سقف دال بتنی
یکی از مهمترین مراحل اجرای سقف دال بتنی، بتنریزی است که باید با دقت بالا و رعایت قوانین مشخصی انجام شود:
- بتنریزی باید به صورتی انجام شود که بعد از ریختن ماده، بتن به حالت خمیری باقی مانده و بین فضای میلگردها راه پیدا کند.
- بتن باید تا جای ممکن نزدیک به محل نهایی ریخته شود تا دانههای آن جدا نشود.
- اگر مقدار اسلامپ بتن در زمان تحویل برای مصرف، کمتر از میزان تعیین شده است، آن را مصرف نکنید.
- سطح بتنی که به صورت لایههای افقی ریخته شده، باید تراز باشد.
- عملیات بتنریزی باید سریع و پیوسته باشد.
- اگر بتن در معرض یخ زدن و آب شدنهای متوالی قرار دارد، باید از مواد حبابزا در زمان ساختن آن استفاده کنید.
چگونگی برچیدن پایههای اطمینان سقف دال بتنی
برای برداشتن شمعها و قالبهای زیر سقف به هیچ عنوان عجله نکنید و این کار را مطابق با شرایط جوی و قوانین و مقررات ملی ساختمان انجام دهید. بروز اشتباه در این مرحله میتواند باعث افزایش خیز سقف و بروز ترک در بتن شود.
ضخامت سقف دال بتنی
ضخامت سقف دال بتنی بین ۱۰ تا ۵۰ سانتیمتر متغیر است.
حداکثر فاصله ستونها در ساختمان بتنی
برای تعیین فاصلهی ستونها در ساختمانهای بتنی باید به نکات زیر توجه کنید:
- محل قرار گرفتن ستونها در فضای پارکینگ برای حرکت ماشینها مانعی ایجاد نکند.
- حداکثر فاصله ستونها در ساختمان بتنی باید به گونهای باشد که آنها تا جای ممکن در دیوار و کمدهای دیواری مخفی شوند.
- فاصله ستونها باید تا جای ممکن با هم برابر باشد.
- حداکثر فاصله ستونها در ساختمان بتنی برای مقاوم کردن آن باید بین ۲ تا ۷ متر باشد.
- محل قرار گرفتن ستونها و فاصلهی آنها به صورتی باشد که با حداقل تعداد از آنها تمام بار ساختمان به زمین منتقل شود.
جمعبندی
امروزه استفاده از این نوع سقف در پروژههای ساختمانی رونق زیادی پیدا کرده است. طراحی این سقف براساس استاندارد بتن برای سازندگان پروژههای عمرانی اهمیت زیادی دارد؛ چون در این صورت آنها دچار مشکلات مختلف در زمان دریافت مجوزهای لازم برای بهرهبرداری از پروژه ساختمانی نمیشوند.
نظرات