کپ جوشی چیست؟ انواع و کاربرد آن را بشناسیم

کپ‌ جوشی از مهم‌ترین وسیله‌ها در سیستم‌های لوله‌کشی هستند. متخصصین این حوزه، از کپ‌ها برای مسدود کردن یک سر لوله‌ استفاده می‌کنند. قیمت کپ‌ها به فاکتورهای متنوعی بستگی دارد که سایز و جنس از مهم‌ترین آن‌ها هستند. اتصالات کپ‌ جوشی در چندین نوع مانیسمان، استیل، فولادی و غیره ساخته و وارد بازار می‌شوند که امروزه کپ‌های جوشی فولادی، از محبوب‌ترین آن‌ها به شمار می‌آیند. این کپ‌ها به انتهای لوله‌ها جوش داده می‌شوند تا به‌نوعی مسدودسازی دائمی را انجام داده داشته باشند؛ به همین دلیل از کپ‌ها علاوه بر مصارف ساختمانی، در صنایع متفاوت و حساسی نیز استفاده می‌شود. کپ‌های جوشی در اشکال متنوعی تولید می‌شوند که اشکال بیضوی کروی و نیم کروی از پرفروش‌ترین آن‌ها هستند. در ادامه همراه ما باشید تا با کپ‌های جوشی و کاربرد آن‌ها بیشتر آشنا شویم. لازم به ذکر است در سایت پیوان قیمت بسیاری از مقاطع فولادی مثل قیمت لوله به صورت روزانه و متناسب با نوسانات بازار آهن و فولاد درج می‌شود.

نحوه تولید اتصالات کپ جوشی چگونه است؟

برای تولید کپ‌های جوشی دو روش مورد استفاده قرار می‌گیرد که به آن‌ها روش حرارتی و روش کشش گفته می‌شود. در ادامه کار به بررسی هر کدام از آن‌ها خواهیم پرداخت:

روش حرارتی

در این روش کپ‌ها را از طریق کوره‌های مخصوص شکل می‌دهند. در روش حرارتی ممکن است تنش حرارتی کوره به شکل تنش پسماند روی کپ تأثیر بگذارد؛ بنابراین باید پس از خارج کردن کپ از کوره کار تنش‌زدایی را انجام دهیم.

روش کشش

در این روش کپ با اعمال کشش‌های مختلف شکل می‌گیرد؛ به این صورت که ورق فولادی در ابعاد مورد نیاز برش خورده و در قالب مناسب قرار داده می‌شود. سپس با استفاده از فشار هیدرولیک، کپ داخل قالب به‌اندازه و شکل استاندارد خود می‌رسد. جالب است بدانید روش تولید کپ تأثیر مستقیمی در قیمت کپ دارد.

بیشتر بدانید: کاربرد لوله پروفیل در صنعت 

تفاوت ظاهری کپ جوشی

کپ‌ جوشی در فرم‌های متفاوتی ساخته و عرضه می‌شوند که رایج‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

1. دایره‌ای
2. مستطیل
3. مربع
4. کپ هگز
5. شکل U
6. شکل I

اتصالات کپ جوشی فولادی و کاربرد آن

استیل کربن اصلی‌ترین ماده برای ساخت کپ جوشی فولادی است. جالب است بدانید به‌جز کربن که عنصر اصلی ساخت این نوع کپ است، عناصر مختلفی مثل اکسیژن، نیتروژن، فسفر، منگنز و حتی عنصرهایی مانند مس و نیکل هم در تولید کپ فولادی به‌کار می‌رود. کپ جوشی فولادی به دلیل وجود فولاد، در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین این کپ‌ها به دلیل مقاومت بالایی که دارند در صنایع مهم و خط‌های لوله‌کشی حساس به کار گرفته می‌شوند. کپ جوشی فولادی در دو مدل تخت یا عدسی ساخته و وارد بازار می‌شود.

کپ جوشی غیرفولادی و کاربردهای آن

به‌جز کپ‌های جوشی فولادی که قبلاً به آنان اشاره شد، کپ‌های جوشی متفاوتی هم ساخته می‌شود که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

کپ جوشی استنلس استیل

کپ جوشی استنلس استیل هم مثل کپ جوشی فولادی، جزو محبوب‌ترین کپ‌ها به شمار می‌آید. این کپ علاوه بر مسدودسازی لوله، در صنایعی هم‌چون ماشین‌کاری، جوشکاری و مخازن بکار می‌رود. از مهم‌ترین فاکتورهای استفاده‌ی این کپ در صنایع ذکر شده، کمتر بودن میزان کربن در آن‌هاست که عملیات جوشکاری را ساده‌تر می‌کند. به خاطر وجود استیل استنلس و عناصری مثل نیکل و کروم، این کپ مقاومت بالایی در برابر اکسید شدن یا خوردگی دارد. کپ جوشی استنلس استیل به خاطر وجود عنصر مولبیدن، مقاومتی مثال‌زدنی در دماهای مختلف از خود نشان می‌دهد که آن را از سایر کپ‌های جوشی متمایز می‌کند.

کپ جوشی مانیسمان (بدون درز)

کپ جوشی مانیسمان یا همان کپ جوشی بدون درز برای مسدود و کور کردن مسیر لوله به کار می‌رود. تفاوت عمده این نوع کپ جوشی با سایر کپ‌ها در نوع ماده اولیه و چگونگی تولید آن است. در فرایند تولید کپ‌های جوشی مانیسمان یا بدون درز از روش حرارتی استفاده نمی‌شود و روش تولید آن منحصربه‌فرد است.

کپ‌های جوشی مانیسمان به دلیل حساسیت بالا به رده‌های مختلفی دسته‌بندی می‌شوند:

کپ جوشی رده ۲۰

کپ‌های جوشی رده ۲۰ زیرمجموعه‌ی کپ‌های جوشی مانیسمان هستند که برای لوله‌های گازی فشار ضعیف به کار می‌روند.

کپ‌ جوشی رده ۴۰ و ۸۰ (کپ فشار قوی)

این کپ‌ها همانند کپ‌های رده ۲۰ زیرمجموعه کپ‌های مانیسمان به شمار می‌روند. با این تفاوت که کپ‌های جوشی رده ۴۰ و ۸۰ برای لوله‌ تست گاز فشارقوی مثل لوله‌های آتش‌نشانی، پتروشیمی و خطوط گاز شهری استفاده می‌شوند. کپ‌های فشارقوی که به نام‌های مسدودکننده لوله فشارقوی و کورکَن لوله فشارقوی نیز شناخته می‌شوند، زیرمجموعه کپ‌های مانیسمان هستند. کپ‌های بنکن نیز در این دسته قرار می‌گیرند؛ با این تفاوت که آن‌ها فشارهای بالاتر را می‌توانند تحمل کنند. از کپ‌های فشارقوی در صنایعی که گاز یا شاره‌های فشار بالا عبور می‌کند، از قبیل آتش‌نشانی، کارخانه‌های پتروشیمی، پمپ‌بنزین‌ها، موتورخانه‌ها و گازهای فشارقوی استفاده می‌کنند. 

کپ جوشی درزدار

برای تولید کپ‌های جوشی درزدار، ورقه‌های رول شده را به شکل لوله درمی‌آورند. در ابتدا محل اتصال لبه‌ ورقه‌ها را از میدان الکتریکی عبور داده تا در آن‌ها مقاومت ایجاد شود و سپس آن‌ها را به هم جوش می‌دهند. از مهم‌ترین خصلت کپ‌های جوشی درزدار می‌توان به سبک بودن آن‌ها اشاره کرد. به خاطر سبک بودن کپ‌ها، ماشین‌ها و ابزارآلاتی که آن‌ها را تولید می‌کند، در دسترس و ارزان است؛ به‌همین خاطر از کپ‌های جوشی درزدار در مکان‌هایی که حساسیت پایینی دارند، استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید: آنیل فلز

فرایند تولید اتصالات جوشی به وسیله کپ جوشی

برای تولید اتصالات جوشی از لوله‌هایی که به لوله‌های بدون درز معروف هستند، استفاده می‌شود. البته شکل اتصالات کپ جوشی نیز در چگونگی فرایند تولید آن تأثیرگذار خواهد بود. در بیشتر مواقع لوله‌های بلندی که شکل شلنگ هستند، با ابعاد مختلف برش داده می‌شوند و از طریق قالب‌های کپ، تبدیل، سردنده، زانویی و غیره، اتصالات جوشی را تولید می‌کنند. پس ‌از این مرحله، لوله‌های شکل‌گرفته وارد مرحله عملیات حرارتی می‌شوند تا شکل آن‌ها ثابت شود. امروزه این نوع اتصالات از محبوب‌ترین نوع اتصالات جوشی هستند.

تنش‌زدایی در فرایند تولید کپ جوشی

همان‌طور که قبلاً نیز به آن اشاره شد، تولید کپ به روش حرارتی، پسماندهایی را روی کپ به‌جا می‌آورد؛ بنابراین باید این پسماندها را از روی کپ‌ها از بین برد که به این عمل تنش‌زدایی می‌گویند. در ادامه به ذکر چند نمونه از روش‌های تنش زدایی و توضیحات تکمیلی پیرامون آنان خواهیم پرداخت:

تنش‌زدایی در کوره عملیات حرارتی

در هنگام تولید کپ‌های جوشی، تنش‌های حرارتی و فیزیکی به آن‌ها اعمال می‌شود. در بیش‌تر مواقع این تنش‌ها در نقاطی متمرکز می‌شوند که این تمرکز باعث می‌شود تنش‌هایی به‌صورت پسماند روی قطعه باقی بماند. برای از بین بردن این تنش‌ها، قطعات را وارد کوره تنش‌زدایی می‌کنند؛ این کوره‌ها در طی زمان و دمای مناسب تنش‌هایی که در یک نقطه جمع شده است را در کل آن پخش می‌کند تا ردی از پسماند باقی نماند.

شات بلاست در فرآیند تولید کپ‌ها جوشی

در هنگام تولید کپ‌های جوشی ممکن است ترک‌هایی روی بدنه آن به وجود آید. به‌منظور حل این مشکل از روش شات بلاست استفاده می‌شود. روش شات بلاست برای پاک‌سازی بدنه‌ی کپ‌ از پلیسه‌ها و مواد اضافی نیز مناسب است.

مراحل تکمیلی تولید کپ جوشی

پس از طی مراحل قبلی، کپ باید آرایش beweled بگیرد یا اصطلاحاً باید سر کپ پخ زده شود. در مرحله آخر کپ‌ها را رنگ کرده و بسته‌بندی می‌کنند تا کپ‌ها آماده ورود به بازار شوند.

تفاوت کپ جوشی و فلنج کور چیست؟

تا اینجا در مورد اتصالات کپ جوشی و کاربرد آن توضیح داده شد؛ اما برای مسدود کردن انتهای لوله وسیله‌ی دیگری هم وجود دارد: فلنج کور. فلنج کور هم درست مثل کپ جوشی برای بستن انتهای لوله به کار می‌رود؛ ولی مشکل اصلی زمانی نمایان می‌شود که مابین اتصالات کپ جوشی و فلنج کور باید یکی را انتخاب کنیم. پس برای انتخاب درست باید تفاوت اصلی بین کپ جوشی و فلنج کور را بدانیم. اتصالات کپ جوشی زمانی به کار می‌رود که مطمئن باشیم دیگر از انتهای آن لوله استفاده نخواهیم کرد؛ زیرا کپ‌های جوشی به لوله جوش داده می‌شوند و به‌راحتی نمی‌توان آن‌ها را از لوله جدا کرد. ولی اگر بدانیم که قرار است در آینده از لوله استفاده شود، بهتر است از فلنج کور بهره ببریم. چون‌که فلنج کور برخلاف کپ جوشی به لوله جوش داده نمی‌شود، بلکه از پیچ و مهره برای بستن آن استفاده خواهد شد. بنابراین با توجه به دائمی یا موقت بودن مسدودسازی، باید از فلنج کور یا اتصالات کپ جوشی استفاده کنیم.

مقاله پروفیل کلافی را از دست ندهید.

جمع‌بندی

در این مقاله دریافتیم کپ‌های جوشی در چندین سایز و جنس‌ متفاوت تولید می‌شوند. همچنین در سیستم‌های لوله‌کشی از اهمیت زیادی برخوردار هستند. این کپ‌ها به انتهای لوله‌ جوش داده می‌شوند تا به‌نوعی آن را مسدود کنند. لازم به ذکر است که جنس و سایز کپ باید با جنس و سایز لوله متناسب باشد تا بیش‌ترین بهره‌وری را به مصرف‌کننده ارائه دهد.