آشنایی با حدیده و مراحل حدیده کاری

حدیده‌ کاری به عملیات براده‌برداری از فلزات میله‌ای مانند آهن آلات گفته می‌شود که برای ساخت وسایلی مانند پیچ استفاده می‌شود. در واقع، حدیده‌کاری به معنای برداشتن لایه‌هایی از سطح فلز برای ایجاد شکل مورد نظر است. حدیده در اصل یک مهره دندانه‌دار است که شیارهایی بر روی دندانه‌های آن قرار گرفته‌اند. این شیارها لبه‌های تیز و برنده‌ای را ایجاد می‌کنند که توانایی برش سطح خارجی فلزات را دارند. به کمک این ابزار، می‌توان سطح خارجی قطعات فلزی را به شکل مورد نیاز درآورد.

حدیده کاری چیست؟

حدیده از آلیاژهای متنوعی همچون فولاد، آلومینیوم، برنج، چدن، مس و استیل ساخته می‌شود و به دو صورت اینچی و متریک تولید می‌گردد. هر یک از این آلیاژها دارای ویژگی‌ها و کاربردهای منحصر به فردی هستند که نیاز به روش‌های نگهداری متفاوتی دارند.
برای مثال، اگر دنده‌های حدیده از فولاد ساخته شده باشند، استفاده از روغن هنگام براده‌برداری توصیه می‌شود تا عملکرد ابزار بهبود یابد. در مقابل، برای شیارهای آلومینیومی، نفت تأثیر بهتری بر روی دنده‌ها دارد و عملیات را روان‌تر می‌کند. اما در مورد آلیاژهای برنج و چدن، نیازی به روغن‌کاری نیست و می‌توان آن‌ها را بدون استفاده از روان‌کننده‌ها به کار گرفت.

انواع حدیده

حدیده‌ها در دو نوع اصلی یافت می‌شوند:
حدیده ماشینی (نیمه‌اتوماتیک): این نوع حدیده‌ها با بهره‌گیری از دستگاه‌های ماشینی به کار می‌روند و فرآیند براده‌برداری را با دقت و سرعت بیشتری انجام می‌دهند. مناسب برای تولیدات صنعتی با حجم بالا، این ابزارها دقت و کارایی را در اجرای عملیات تضمین می‌کنند.

حدیده دستی (جغجغه‌ای): این نوع حدیده به صورت دستی استفاده می‌شود و به دلیل طراحی جغجغه‌ای‌اش، امکان کار در فضاهای محدود و انجام عملیات با دقت بالا را فراهم می‌سازد. حدیده دستی برای کارهای ظریف‌تر و پروژه‌های کوچک‌تر مناسب است و مهارت و تجربه کاربر در کارکرد صحیح آن نقش بسزایی دارد.

حدیده‌های ساخته‌شده از قطعات فولادی معمولاً از فولاد کم‌کربن یا استیل 304 و 306 تولید می‌شوند. این نوع فولادها به گونه‌ای شکل داده می‌شوند که دندانه‌های حدیده تیز و برنده باشند، به همین دلیل به آن‌ها “تندبر” یا “فولاد پرکن” نیز می‌گویند. این محصول در دو نوع درزدار و بدون درز عرضه می‌شود.

حدیده درزدار

دارای شکافی است که در امتداد شیارها قرار گرفته و به این شکاف، “درز” گفته می‌شود. قطر این درز از 0.1 تا 0.3 میلی‌متر متغیر است و قابلیت تنظیم نیز دارد. در مقابل، حدیده‌های بدون درز فاقد هر گونه شکاف هستند و با قطرهای ثابت تولید می‌شوند.

نکته جالب اینجاست که حدیده‌های بدون درز به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که یک شیار کوچک روی آن‌ها تعبیه شده است. در صورت تمایل، این شیار می‌تواند بریده شود و حدیده به نوع درزدار تبدیل گردد. به این ترتیب، حدیده‌ها در انواع مختلفی تولید می‌شوند تا نیازهای گوناگون صنعتگران را برآورده سازند.

گرد شکاف دار

قطعات فولادی دایره‌شکلی که در امتداد یکی از دندانه‌هایشان شکافی ظریف و کوچک دارند، به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که این شکاف نقش حیاتی در تنظیم دقیق آن‌ها ایفا می‌کند. این شکاف کوچک، امکان تنظیمی دقیق‌تر را برای کاربر فراهم می‌سازد. علاوه بر این، سه پیچ کوچک در دسته حدیده تعبیه شده‌اند که برای ایجاد تنظیمات بهتر و کنترل بیشتر در حین کار، به کار می‌روند. این طراحی هوشمندانه، کارایی و دقت حدیده را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.

دو نیم

این حدیده از دو قطعه آزاد تشکیل شده است که در دسته‌ای ویژه قرار می‌گیرند. برای فراهم آوردن تنظیمات دقیق، یک پیچ کوچک در نظر گرفته شده است. این طراحی به کاربر امکان می‌دهد تا ابزار را با دقت و راحتی تنظیم کرده و به نتایج مطلوب دست یابد.

شش گوش

این نوع حدیده عمدتاً برای ترمیم و بازسازی به کار می‌رود و دارای برندگی کمتری است. طراحی آن به گونه‌ای است که به جای برش‌های عمیق، برای تنظیم و اصلاح دقیق قطعات به کار می‌رود.

کاربرد حدیده

اگر به بررسی کاربری حدیده بپردازیم، درمی‌یابیم که این ابزار به‌طور گسترده‌ای تنوع دارد و بسته به کاربرد، انواع مختلفی از آن وجود دارد. به عبارت دیگر، براده‌برداری از لوله‌ها با پیچ‌ها تفاوت‌های قابل توجهی دارد و این تنوع در نوع حدیده‌ها نمایان می‌شود. می‌توان حدیده‌ها را به دسته‌های زیر تقسیم کرد:

• حدیده لوله: این نوع حدیده ویژه براده‌برداری از لوله‌ها طراحی شده است و به‌طور خاص برای ایجاد رزوه‌های دقیق بر روی لوله‌ها به کار می‌رود.
• حدیده چند پارچه: این مدل از چند قطعه مجزا تشکیل شده که به‌طور هماهنگ عمل می‌کنند و برای کاربردهای مختلف و تنظیمات پیچیده‌تر مناسب است.
• حدیده یک پارچه: این نوع حدیده به‌صورت یکپارچه ساخته شده و برای عملیات ساده‌تر و سریع‌تر مناسب است.
• حدیده دستی: این ابزار به‌طور دستی مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای کارهای ظریف و دقیق در فضاهای محدود طراحی شده است.

این تنوع در حدیده‌ها به کاربران این امکان را می‌دهد که ابزار مناسب با نیازهای خاص خود را انتخاب کرده و از آن بهره‌برداری کنند.

حدیده لوله چیست؟

برای حدیده‌کاری لوله‌های فولادی، معمولاً از مجموعه‌ای از دو یا چهار پارچه استفاده می‌شود. این پارچه‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که امکان براده‌برداری پیچ‌هایی با گام مساوی با یک دست فراهم می‌آید. از آنجا که لوله‌ها به‌منظور آب‌بندی بهتر به فرم مخروطی ساخته می‌شوند، پارچه‌ها نیز به‌طور استاندارد و متناسب با این فرم طراحی می‌شوند تا به‌خوبی جا بیفتند.
در حین براده‌برداری از لوله‌ها با این وسیله، رعایت چند نکته مهم ضروری است. نخستین نکته، هدایت صحیح لوله است تا از هرگونه انحراف جلوگیری شود. برای این منظور، لوله در قسمت عقب پارچه‌ها که به “پشت پارچه” معروف است، گیر می‌افتد.
حدیده‌های چهار پارچه به کمک گردان‌، لوله‌ها را در شعاع‌های کم حرکت داده و به‌طور دقیق براده‌برداری می‌کنند. استفاده از دو یا چهار پارچه به این دلیل است که نیرو به‌طور یکنواخت و تحت زاویه 120 درجه وارد می‌شود تا مقطع لوله تغییر شکل ندهد و پهن نشود.
علامت اختصاری پیچ‌های لوله، حرف “R” است که همراه با عددی قرار می‌گیرد. این عدد نشان‌دهنده قطر داخلی یا همان قطر آب‌دهی لوله بر حسب اینچ است، که به‌طور دقیق مشخص‌کننده اندازه لوله است. در صورت تمایل می‌توانید مقاله پیوان درباره لوله را مطالعه کنید.

اجزا مختلف حدیده

این وسیله از پنج قسمت اصلی تشکیل شده است که هر یک نقش خاص خود را در عملکرد بهینه آن ایفا می‌کند:

1. بدنه: این قسمت اصلی ابزار است که دندانه‌های رزوه بر روی آن قرار گرفته‌اند و فرم نهایی دندانه‌ها را تعیین می‌کند.
2. سوراخ‌های محیطی: این سوراخ‌ها به‌منظور محکم‌تر شدن حدیده بر روی دسته آن تعبیه شده‌اند و استحکام و ثبات ابزار را هنگام کار تضمین می‌کنند.
3. پیچ تنظیم: با استفاده از این پیچ، می‌توان میزان و عمق دندانه‌ها را نسبت به سطح میله تنظیم کرد، که به دقت و کنترل بیشتر در فرآیند براده‌برداری کمک می‌کند.
4. دندانه‌ها: این قسمت با دندانه‌های خود، وظیفه براده‌برداری از سطح فلز را بر عهده دارد و به ایجاد رزوه‌های دقیق و استاندارد کمک می‌کند.
5. دسته: این بخش محل قرارگیری حدیده است و امکان استفاده راحت و کنترل بهتر ابزار را فراهم می‌آورد.

هر یک از این قسمت‌ها به‌طور هماهنگ عمل می‌کند تا کارایی و دقت حدیده را در فرآیند براده‌برداری تضمین کند.

حفظ نگهداری صحیح از حدیده

برای حفظ و نگهداری صحیح از حدیده، رعایت چند نکته اساسی ضروری است:
از دسته حدیده به عنوان چکش استفاده نکنید: دسته حدیده برای مقاصد دیگر طراحی شده و استفاده از آن به عنوان چکش می‌تواند آسیب‌های جدی به ابزار وارد کند و کارایی آن را تحت تأثیر قرار دهد.
پس از هر بار استفاده، حدیده را از دسته جدا کرده و تمیز کنید: این عمل به جلوگیری از تجمع آلودگی و باقی‌مانده‌های فلز کمک کرده و عمر مفید ابزار را افزایش می‌دهد.
در حین رزوه‌کاری، از مقدار کافی آب صابون استفاده کنید: این کار باعث کاهش اصطکاک می‌شود و فرآیند براده‌برداری را روان‌تر و آسان‌تر می‌کند.
رعایت این نکات به شما کمک خواهد کرد تا حدیده‌تان به بهترین شکل ممکن عمل کند و عمر طولانی‌تری داشته باشد.

جمع بندی

حدیده‌ها ابزارهای تخصصی برای براده‌برداری از فلزات هستند و به انواع مختلفی مثل حدیده لوله، چند پارچه، یک پارچه و دستی تقسیم می‌شوند. این ابزارها از آلیاژهایی نظیر فولاد، آلومینیوم، برنج، چدن و استیل ساخته می‌شوند و در انواع درزدار و بدون درز تولید می‌شوند.
برای نگهداری صحیح از حدیده، از استفاده از دسته به عنوان چکش خودداری کرده، پس از هر بار استفاده آن را تمیز کنید و در حین رزوه‌کاری از آب صابون برای کاهش اصطکاک استفاده کنید.
برای تأمین آهن‌آلات و چوب، به شرکت پیوان با شماره تماس 45171_021 مراجعه کنید.

• انواع حدیده از نظر سیستم کدامند؟

  حدیده‌ها از نظر سیستم شامل متریک و اینچی است.

• حدیده کاری چیست؟

  حدیده کاری به منظور رزوه کاری پیچ یا لوله انجام می شود.