یکی از روش‌هاي مهم شکل دهی به قطعات فلزی و فولادی، نورد است، در این روش ضخامت یک
قطعه یا صفحه را به وسیله غلتک و با اعمال نیروهای فشاری کاهش می‌دهند. اما از حجم شمش یا
فلزی که شکل داده میشود مقداری کم یا کاسته نمی‌شود. معمولا ورق یا میلگرد محصول نهایی
فرایند نورد بوده، بعد از تمام شدن عملیات تغییر شکل قطعه نهایی از طریق قیچی و اره مخصوص به
طول مورد نظر برش داده میشود. این عملیات در دو روش گرم و سرد قابل انجام است. به همین
دلیل به ورقهای فولادی یا فلزی که با روش نورد گرم شکل دهی میشوند
ورق فولادی گرم یا ورق گرم می‌گویند. در
ادامه این مطلب با
انواع ورق فولادی گرم، مراحل تولید، کاربرد و ویژگی‌هایی که دارد بیشتر آشنا می‌شویم:
معرفی انواع ورق فولادی گرم
همانطور که گفتیم به ورقهایی که به روش نورد گرم شکل دهی میشوند، ورق گرم گفته میشود. این ورق‌ها با توجه به شکل، رنگ، اندازه و کاربردی که در ساختمان سازی یا صنعت‌های مختلف دارند به 4 نوع زیر تقسیم میشوند:
ورق سیاه
این نوع ورقهای نورد گرم به دلیل تماس با اتمسفر هوا، سطحی غیر براق پیدا می‌کنند، به‌همین
دلیل در بازار آهن آلات ورق سیاه نامیده میشوند. ورق سیاه در دو نوع ورق معمولی ST52 و ورق
صنعتی ST37 موجود است. برای ساخت ساختمان ها و سوله‌ها ورق ST37 بیشتر مورد استفاده
می‌گیرد. اما برای سدسازی، پتروشیمی و ساختن مخزن‌ها از ورقهای ST52 استفاده میشود.
ضخامت ورق سیاه معمولا 60 میلیمتر بوده و آن‌ها را می‌توان به قطعات کوچکتر برش داد. یک ورق
سیاه از نظر ابعاد و اندازه 4 میلیمتر ضخامت، 100 سانتیمتر عرض و 1۲5 سانتیمتر طول دارد.
ورق اسیدشویی
معمولا روی ورق‌ها بعد از عملیات نورد گرم به دلیل اکسیژن موجود در هوا و یک لایه اکسید آهن روی
آن تشکیل میشود. برای حذف این اکسیدها از روش اسیدشویی استفاده می‌کنند و به ورقهایی
که پس از فرایند نورد گرم با اسید شسته میشوند ورق اسیدشویی گفته میشود. در این روش
برای از بین بردن اکسید ورقهای فولادی را در اسید غوطه‌ور می‌سازند و پس از آن برای از بین بردن ناخالصی‌ها از آب استفاده می‌کنند.
ورق آجدار
ورق آجدار که نام‌های دیگر آن ورق کف‌سازی، ورق شطرنجی و ورق برجسته است. نوعی ورق فلزی
بوده که به روش نورد تولید شده و در تمام سطح آن یک الگوی برجسته و منظم حک شده است. این
برجستگی‌ها که به شکل لوزی، قطره، عدسی و دایره هستند، به دلیل کاهش اصطکاک و افزایش
استحکام مکانیکی بر روی این نوع ورق گرم حک میشوند. برجستگی ورقهای آجدار یک طرفه بوده و به نوعی از یک طرف فقط قابل استفاده است زیرا طرف دیگر آن کارایی چندانی ندارد.
ورق ضد سایش
ورق ضد سایش یک ورق آلیاژی بوده که میزان کربن بالایی دارد، به همین دلیل یک ورق سخت و
بسیار مقاوم است. البته میزان سختی با مقدار کربن رابطه مستقیم دارد یعنی هرچه میزان کربن
بیشتر باشد مقاومت و سختی آن بیشتر میشود. همانطور که از نام آن پیداست در برابر سایش
بسیار مقاوم است. از این ورق در ساخت ادوات کشاورزی، معدن‌ها، آسیاب، تولید سیمان و صنعت ماشین سازی استفاده میشود.
مراحل تولید ورق گرم
در فرایند تولید
ورق فولادی گرم یا همان عملیات نورد گرم غلتک بر روی صفحات فلزی مذاب حرکت می‌کند و
ضخامت ورق یا صفحه را کاهش داده و طول آن را افزایش می‌دهد. برای تولید یک ورق گرم با ضخامت
کم غلتک باید به شکل رفت و برگشتی بر روی ورق حرکت کند.
برای موفقیت عملیات نورد گرم دما باید تحت کنترل باشد، و ماده اولیه تا حدی باید در معرض حرارت
قرار بگیرد تا به دمای یکنواخت برسد. ورقهای گرم در دمای بالاتر از 9۲6 درجه و با کمک غلتک‌های
مخصوص تولید میشوند. معمولا ورقهایی به روش نورد گرم تولید میشوند که به روش نورد سرد
شکل‌پذیر نیستند و حتما باید آن‌ها را ابتدا در دمای بالا ذوب کرد تا آماده شکل پذیری شوند.
ورقهای فولادی با رسیدن به دمای بالاتر از دمای تبلور شکل‌پذیر یا فرم‌پذیر میشوند و آن‌ها را
می‌توان به شکل و اندازه مورد نظر مختلف تبدیل کرد. نکته مهمی که در روش نورد گرم برای تولید
ورقهای گرم وجود دارد این است که دما در تمام قسمت‌های ورق باید یکنواخت و یکسان باشد، تا
ضخامت در تمامی قسمت‌ها یکسان باشد. زیرا اگر دمای قسمت‌های مختلف نابرابر باشد شکل ورق یکنواخت و صاف به دست نمی‌آید.
ویژگی ورق گرم
ورق گرم به دلیل شیوه تولیدی که دارد، دارای خواص مکانیکی و ویژه‌ای است. مثلا دمای بالاتر از
930 درجه و عمل تبلور باعث فشردگی فولاد میشود که همین امر مقاومت ورق را افزایش داده و شکل‌پذیری آن را بهبود می‌بخشد.
تفاوت ورق گرم با ورق سرد
فرایند تولید ورقهای سرد و گرم با یکدیگر متفاوت بوده پس قطعا در یکسری از موارد مثل دمای تولید یا برخی از ویژگی‌ها با یکدیگر تفاوت دارند:
- شکل دهی ورق گرم در دمای بیشتر از 900 درجه انجام میشود، اما فرم دادن ورق سرد در دمای معمولی همچون دمای اتاق صورت می‌پذیرد.
- قیمت ورق گرم معمولا نصف ورق سرد است، زیرا فرایند تولید ورقهای گرم پیچیدگی کمتری نسبت به ورقهای سرد دارد.
- در تولید محصولات بزرگ از ورق گرم استفاده میشود، اما در محصولات کوچکتر از ورق سرد استفاده میشود.
- دوام و انعطاف‌پذیری ورقهای گرم از ورق سرد نیز کمتر است.
- ورقهای سرد ابعاد و اشکال دقیق‌تری نسبت به ورقهای گرم دارند.
