راهنمای خرید لوله گاز + مشخصات فنی لوله های انتقال گاز

لوله‌های گاز بخشی ضروری از سیستم‌های زیرساختی ساختمانی هستند که با منظور انتقال ایمن و کارآمد گاز طبیعی از محل تولید به مصرف‌کنندگان نهایی طراحی شده‌اند. آشنایی با انواع مختلف لوله‌های گاز، مشخصات فنی آن‌ها، فرآیندهای ساخت، عوامل تأثیرگذار بر قیمت و نکات قابل توجه در خرید می‌تواند برای هر نوع مصرف‌کننده‌ای مفید بوده و در تضمین شبکه‌های تأمین گاز قابل اعتماد و ایمن، بسیار مهم باشد. در این مقاله‌ی جامع، ما سعی داریم تمامی این موارد را بررسی کرده و آشنایی قابل قبولی با این لوله‌ها پیدا کنیم.

لوله گاز چیست؟

لوله گاز که به خط لوله گاز یا خط انتقال گاز نیز معروف است، کانالی است که برای انتقال گاز طبیعی در مسافت‌های طولانی، از نقاط استخراج به شبکه‌های توزیع، تاسیسات صنعتی و مصرف‌کنندگان خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. لوله‌های گاز معمولاً از مواد بادوام مانند فولاد، فولاد ضدزنگ یا پلی‌اتیلن ساخته می‌شوند تا در برابر فشار بالا، خوردگی و عوامل محیطی مقاوم باشند. با توجه طولانی بودن این خطوط لوله،‌ قابلیت اشتعال بسیار زیاد گاز، سمی بودن و … این خطوط از اهمیت بسیار زیادی برخوردار هستند و کمترین نقص و آسیب باید متوجه آن‌ها باشد. چراکه بروز هرگونه حادثه می‌تواند عواقب جبران ناشدنی به همراه داشته باشد.

انواع لوله‌های انتقال گاز

لوله‌های انتقال گاز از جنس‌های مختلفی ساخته می‌شوند که هر کدام ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند. انتخاب نوع مناسب لوله به عوامل مختلفی از جمله کاربرد، بودجه و شرایط محیطی بستگی دارد. در این بخش، برخی از رایج‌ترین لوله های مورد استفاده برای انتقال گاز را بررسی می‌کنیم.

۱. لوله گاز استنلس استیل (فولاد ضد زنگ)

لوله‌های انتقال گاز از جنس استنلس استیل بسیار بادوام، مقاوم در برابر خوردگی و مناسب برای طیف وسیعی از کاربردها هستند. این لوله‌ها به دلیل استحکام فوق‌العاده، طول عمر بالا و مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی، برای استفاده در محیط‌های سخت و شرایط خورنده ایده‌آل هستند. این جنس لوله‌ها عملکردی عالی در کاربردهای فشار بالا و دمای بالا ارائه می‌دهند. با این حال، هزینه اولیه لوله‌های استنلس استیل در مقایسه با سایر مواد بسیار بالاتر است، اما عمر مفید طولانی و نیاز به نگهداری آن‌ها کم و بهینه است. همین موضوع باعث شده آن‌ها کاربرد گسترده پیدا نکرده و از آن‌ها فقط برای شرایط و محیط‌های خاص استفاده شود.  

۲. لوله گاز گالوانیزه

لوله‌های گالوانیزه یکی از پرکاربردترین انواع لوله‌های انتقال گاز در صنایع و کاربردهای مختلف هستند. این لوله‌ها از جنس فولاد کربنی ساخته شده‌اند که با لایه‌ای از جنس فلز روی به وسیله فرآیندی به نام گالوانیزه پوشانده می‌شوند. این پوشش باعث افزایش مقاومت در برابر خوردگی و دوام آن‌ها می‌شود. لوله‌های فولادی گالوانیزه به دلیل استحکام، قیمت نسبتاً مناسب و سهولت نصب، برای شبکه‌های توزیع گاز هم در زیر زمین و هم روی زمین مناسب هستند.

با این حال، قرار گرفتن در معرض محیط‌های خورنده و مواد شیمیایی قوی ممکن است در نهایت منجر به تخریب پوشش روی شود و نباید این تصور وجود داشته باشد که آن‌ها برای همیشه در برابر عوامل خورنده مقاوم هستند. علیرغم این مقاومت، لوله‌های گالوانیزه نیز اصلی‌ترین و پرکاربردترین انتخاب برای لوله‌های انتقال گاز نیستند. با این حال، استفاده از جنس گالوانیزه برای تولید لوله تست گاز را باید نسبتاً متداول و مرسوم بدانیم.

۳. آهن سیاه (چدن سیاه)

لوله‌های گاز آهن سیاه که به لوله‌های فولادی سیاه نیز معروف هستند، نوع دیگری از لوله‌های رایج انتقال گاز هستند که به طور گسترده در بخش‌های مسکونی، تجاری و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در واقع، لوله سیاه را شاید بتوان پرکاربردترین لوله برای انتقال گاز دانست. این لوله‌ها از فولاد نرم ساخته شده و با یک لایه محافظ اکسید سیاه برای جلوگیری از زنگ‌زدگی و خوردگی پوشانده می‌شوند.

لوله‌های آهن سیاه استحکام، دوام و مقاومت حرارتی عالی را ارائه می‌دهند. این ویژگی‌ها، آن‌ها را برای انتقال گاز طبیعی، پروپان و سایر گازهای قابل احتراق مناسب می‌سازند. با این حال، با توجه به حساسیت آن‌ها به خوردگی در محیط‌های مرطوب یا خورنده، شاید بهتر باشد اقدامات حفاظتی اضافی مانند رنگ‌آمیزی یا روکش‌دار کردن را برای طولانی‌تر کردن عمر مفید و حفظ یکپارچگی آن‌ها در نظر داشته باشید.

۴. پی‌وی‌سی (PVC)

لوله‌های گاز پلی‌وینیل کلراید (PVC) مدتی است طرفدار بیشتری پیدا کرده و در سیستم‌های توزیع گاز زمینی برای مصارف مسکونی و تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرند. لوله‌های پی‌وی‌سی سبک بوده، در برابر خوردگی مقاوم هستند و نصب آسانی هم دارند. لوله‌های گاز پی‌وی‌سی مزایایی مانند مقاومت شیمیایی، هدایت حرارتی پایین و سطوح داخلی صاف را ارائه می‌دهند که باعث کاهش افت اصطکاک و بهینه‌سازی جریان گاز می‌شود. با این حال، لوله‌های پی‌وی‌سی ممکن است برای کاربردهای فشار بالا یا دمای بالا مناسب نباشند و برای جلوگیری از آسیب و نشتی نیاز به جابه‌جایی و نصب مناسب دارند.

۵. پلی‌اتیلن با دانسیته بالا (HDPE)

لوله‌های گاز پلی‌اتیلن با دانسیته بالا (HDPE) نوعی لوله پلاستیکی هستند که به دلیل تطبیق‌پذیری، انعطاف‌پذیری و مقاومت در برابر خوردگی،  برای سیستم‌های انتقال گاز مورد استفاده قرار می‌گیرند. لوله‌های HDPE سبک، بادوام و مقاوم در برابر خوردگی شیمیایی هستند و این ویژگی‌ها آن‌ها را برای شبکه‌های توزیع گاز زیرزمینی و روزمینی مناسب می‌سازد. این لوله‌ها مزایایی مانند سهولت نصب، عمر مفید طولانی و نیاز به نگهداری کم را ارائه می‌دهند که آن‌ها را به یک جایگزین برای لوله‌های فلزی سنتی تبدیل می‌کند. لوله‌های گاز HDPE در اندازه‌ها و رتبه‌بندی‌های فشار مختلف برای برآوردن نیازهای خاص کاربردی در دسترس بوده و با تکنیک‌های جوشکاری همجوشی برای اتصالات ایمن و بدون نشتی سازگار هستند. با این حال، هنوز به طور خیلی گسترده از آن‌ها استفاده نمی‌شود.

۶. لوله‌های مسی

لوله‌های انتقال گاز مسی به خاطر هدایت حرارتی عالی، مقاومت در برابر خوردگی و شکل‌پذیری شناخته می‌شوند. با این حال، عمر مفید مس چندان بالا نیست و همین موضوع در کنار هزینه بالاتر آن‌ها نسبت به سایر گزینه‌ها باعث شده از آن‌ها خیلی برای لوله کشی گاز استفاده نشود. لوله‌های مسی در برابر آتش، آفات و تخریب محیطی مقاوم هستند و عملکردی قابل اعتماد و آسودگی خاطر را برای شبکه‌های توزیع گاز به ارمغان می‌آورند. با این حال، لوله‌های مسی ممکن است در برابر خاک یا مواد شیمیایی خشن آسیب‌پذیر باشند و برای اطمینان از طول عمر و ایمنی نیاز به محافظت و نگهداری مناسب دارند.

جدول مقایسه انواع لوله‌های انتقال گاز

ویژگی‌ها / انواع لوله گاز	لوله استنلس استیل	لوله گالوانیزه	لوله آهن سیاه	لوله PVC	لوله HDPE	لوله مسی
مقاومت در برابر خوردگی و زنگ زدگی	بالا	بالا	متوسط	بالا	بالا	بالا
استحکام مکانیکی	بالا	بالا	بالا	متوسط	بالا	بالا
هدایت حرارتی	بالا	متوسط	بالا	پایین	بالا	بالا
قیمت نسبت به استحکام	بالا	متوسط	پایین	پایین	متوسط	بالا
نصب و نگهداری	کم	متوسط	متوسط	کم	کم	متوسط
سازگاری با شرایط محیطی	عالی	خوب	خوب	خوب	عالی	خوب
مناسب برای کاربردهای فشار بالا	بله	خیر	خیر	خیر	بله	بله
مناسب برای کاربردهای دمای بالا	بله	خیر	خیر	خیر	بله	بله
مناسب برای کاربردهای زیرزمینی	بله	بله	بله	بله	بله	بله
مناسب برای کاربردهای روزمینی	بله	بله	بله	بله	بله	بله

مشخصات فنی لوله های انتقال گاز

هنگام خرید لوله گاز باید به چه نکاتی توجه کنیم؟

برای اطمینان از سازگاری، عملکرد و ایمنی لوله‌های گاز، در زمان خرید باید به مشخصات فنی مختلفی توجه داشته باشید. نکات کلیدی که باید از آن‌ها آگاه باشید عبارتند از:

۱. جنس لوله: بر اساس عواملی مانند فشار قابل تحمل، مقاومت در برابر خوردگی و نیازهای نصب، جنس لوله گاز را مشخص کنید. در بخش قبل به تفصیل در این باره صحبت کردیم.

۲. قطر و ضخامت دیواره: با توجه به نرخ جریان گاز، فشار و شرایط عملیاتی، قطر و ضخامت دیواره مناسب را انتخاب کنید. برای تعیین سایز ایده‌آل لوله در کاربرد خود، با یک مهندس یا طراح خط لوله معتبر و دارای صلاحیت مشورت کنید. این مورد شاید مهم‌ترین ویژگی لوله گاز باشد.

۳. درجه تحمل فشار: اطمینان حاصل کنید که لوله گاز انتخابی شما از درجه تحمل فشار کافی برای تحمل حداکثر فشار عملیاتی سیستم انتقال گاز بدون خطر خرابی یا نشتی برخوردار باشد. این ویژگی در واقع مقاومت لوله را نشان می‌دهد.

۴. استانداردهای تطابق: برای اطمینان از کیفیت، قابلیت اطمینان و ایمنی، اطمینان پیدا کنید که لوله گاز انتخابی شما با استانداردها و مقررات صنعتی مربوطه مانند API، ASTM، ASME و ISO مطابقت داشته باشد.

عوامل موثر بر قیمت لوله های گاز در بازار

قیمت لوله های گاز در بازار تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد، از جمله:

۱. هزینه مواد اولیه: نوسانات قیمت مواد اولیه مانند فولاد، پلی اتیلن و سایر افزودنی‌ها می‌تواند بر هزینه تولید لوله‌های گاز تأثیر بگذارد. قیمت جهانی این مواد شاید تاثیرگذارترین عامل در قیمت لوله گاز باشد.

۲. حجم تولید: صرفه‌جویی ناشی از مقیاس نقش مهمی در تعیین مقرون به صرفه بودن تولید لوله‌های گاز ایفا می‌کند. حجم تولید بالاتر به طور معمول به دلیل کاهش هزینه‌های سربار و ثابت، منجر به کاهش هزینه واحد می‌شود. با این حال، تاثیر آن بیشتر روی حاشیه سود شرکت بوده و چندان قیمت نهایی فرق نمی‌کند.

۳. فناوری و نوآوری: سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، پیشرفت‌های تکنولوژیکی و بهبود فرآیندها می‌تواند منجر به ایجاد فرآیندهای تولید کارآمدتر و مقرون به صرفه‌تر شود که بر قیمت نهایی لوله‌های گاز تأثیر می‌گذارد.

۴. عرضه و تقاضای بازار: پویایی عرضه و تقاضا در بازار جهانی لوله‌های گاز یا بازار فلزات خام، از جمله عوامل ژئوپلیتیکی و سیاست‌های انرژی، قیمت آهن و … می‌تواند بر روند قیمت گذاری و رقابت بازار تأثیر بگذارد. این مورد را باید تاثیرگذارترین عامل در تعیین قیمت لوله گاز بدانیم.

۵. حمل و نقل و لجستیک: هزینه‌های مرتبط با حمل‌و‌نقل و لجستیک، از جمله قیمت سوخت، کرایه حمل‌و‌نقل، نرخ بیمه و تعرفه‌های واردات و صادرات، همگی می‌توانند بر کل هزینه لوله‌های گاز تأثیر بگذارند.

۶. قیمت دلار: در کشور ایران با توجه به نوسانی بودن نرخ دلار، این مورد شاید تاثیرگذارترین عامل در قیمت لوله گاز باشد. در واقع،‌ تمامی موارد فوق تحت تاثیر ارزش پول و قیمت دلار قرار دارند که با تغییر این عامل، تمام آن‌ها نیز تغییر کرده و قیمت نهایی نیز دستخوش تغییر خواهد شد.

جدول عوامل موثر بر قیمت لوله های گاز 

عامل موثر بر قیمت لوله‌های گاز	تأثیر	توضیح
هزینه مواد اولیه	موثر	نوسانات قیمت فولاد، پلی اتیلن و سایر مواد اولیه تأثیرگذار است.
حجم تولید	متوسط	حجم تولید بالا به کاهش هزینه واحد منجر می‌شود.
فناوری و نوآوری	متوسط	پیشرفت‌های تکنولوژیکی می‌تواند تأثیرگذار باشد.
عرضه و تقاضای بازار	بسیار موثر	پویایی عرضه و تقاضا در بازار جهانی و عوامل ژئوپلیتیکی تأثیرگذار هستند.
حمل و نقل و لجستیک	متوسط	هزینه‌های مرتبط با حمل‌ونقل و لجستیک نیز تأثیر دارد.
قیمت دلار	بسیار موثر	تغییرات در قیمت دلار می‌تواند تمامی عوامل را تحت تأثیر قرار دهد.

روش استعلام قیمت لوله گازی

در بخش‌های قبلی در مورد عوامل موثر بر قیمت لوله گازی صحبت کردیم. اگر قصد خرید این لوله‌ها را دارید،‌ روش‌های مختلفی برای استعلام قیمت پیش رو شما قرار خواهد داشت. بدیهی‌ترین روش، شاید همان روش سنتی مراجعه حضوری و استعلام قیمت و دریافت پیش فاکتور باشد. ولی دیگر نیازی به این کار نیست. شما همین حالا می‌توانید با تماس با پیوان، آخرین قیمت لوله گاز را دریافت کرده و سفارش خرید خود را ثبت کنید. پیوان کار را از این هم برای شما آسان‌تر کرده و دیگر برای استعلام قیمت لوله گازی حتی نیاز به تماس تلفنی هم ندارید. شما می‌توانید با مراجعه به وب‌سایت یا کانال تلگرامی پیوان نیز آخرین تغییرات قیمتی مربوط به این محصول و تمام محصولات فولادی دیگر را مشاهده کنید.

بعد از خرید لوله گازی به چه نکاتی توجه داشته باشیم؟

پس از خرید لوله گازی، نکات زیر را برای نصب، بهره برداری و نگهداری باید در نظر بگیرید:

۱. نصب حرفه‌ای: نصب خط لوله‌های گاز بسیار با اهمیت است. هرگونه اشتباه می‌تواند آسیب‌ها و خطرات بسیار جدی و جبران نشدنی را به همراه داشته باشد. بنابراین، برای این کار از پیمانکاران حرفه‌ای و واجد شرایط استفاده کنید و دقت داشته باشید تا همه‌چیز بر اساس استانداردها و دستورالعمل‌های قانونی انجام شود.

۲. انجام بازرسی های منظم: بسته به نوع کاربری و محیط استفاده، سعی کنید برنامه مشخصی را برای بازرسی داشته باشید. این کار به شما کمک می‌کند هرگونه عیب و ایراد احتمالی را پیش از وقوع حادثه شناسایی کرده و برای رفع آن اقدام کنید.

۳. نظارت بر عملکرد: در سازه‌های بزرگ، حتماً باید از از سیستم‌های نظارت و کنترل برای ردیابی نرخ جریان گاز، سطوح فشار و تغییرات دما در خطوط لوله گاز استفاده شود.

۵. نگهداری مستندات: هرگونه اقدام و فعالیت مربوط به نصب لوله گاز، تعمیرات، بازبینی‌ها، نقشه‌کشی‌ها، مقررات و … را به صورت مستند نگهداری کنید.

جمع بندی

لوله کشی گاز را باید یکی از اصلی‌ترین شریان‌های حیاتی سازه‌های مسکونی یا تجاری مختلف بدانیم. این لوله‌ها مسئولیت توزیع گاز در تمامی بخش‌ها و واحدها را به عهده دارند. علاوه بر این، برای گازکشی به مناطق مختلف (شهرها و روستاها) نیز از همین لوله‌های گازی استفاده می‌شود. با توجه به اهمیت گاز و خطرات ناشی از هرگونه اشتباه یا حادثه، این لوله‌ها اهمیتی بسیار ویژه پیدا کرده‌اند. در این مقاله سعی شد اطلاعات لازم برای آشنایی با لوله گازی، کاربرد، انواع و ویژگی‌های آن‌ها را مورد بررسی قرار دهیم.