حمایت از زنجیره تولید (بخش چهارم)

در سند توسعه هفتم بر موضوع فرآوری تاکید بسیاری شده، اما مهمترین مانعی که در مسیر توسعه فرآوری مواد معدنی وجود دارد، کمبود نقدینگی است. فراموش نکنیم که بسیاری از کشورهای جهان در زمینه توسعه معدن و صنایع معدنی فقط روی توان سرمایه‌گذار داخلی حساب نمی‌کنند، بلکه از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی یا FDI، هم استفاده می‌کنند، اما کشور ما در شرایط تحریم امکان جذب سرمایه‌گذاری مستقیم را ندارد و این مانع بزرگی برای تکمیل زنجیره ارزش است.

علاوه بر مشکل کمبود سرمایه‌گذاری از حلقه اول تا پایین زنجیره تولید، در مسائل زیرساختی مثل جاده، بندر، برق و گاز هم با مشکلات جدی روبرو هستیم. در واقع، اگر برای توسعه زیرساخت‌ها، تامین‌گاز، تاسیس نیروگاه‌های جدید با استفاده از سوخت فسیلی و انرژی خورشیدی، جاده سازی، توسعه شبکه ریلی و بندرها اقدامی جدی و فوری انجام ندهیم، خود به خود در توسعه زنجیره ارزش فولاد با مشکل روبرو می‌شویم. حل تمامی این مشکلات در گرو حل مشکل نقدینگی است. البته بخش خصوصی تاحدی می‌تواند به ایجاد گشایش در این زمینه کمک کند، اما بازهم جوابگوی نیاز کشور نیست و باید راهکاری برای جذب سرمایه و راه‌اندازی این پروژه‌های زیرساختی اندیشید.

باید در زمینه بازاریابی بین‌المللی به گونه‌ای عمل کنیم که هماهنگی کامل بین بخش خصوصی و دولتی ایجاد شود. واقعیت این است که صادرات کالاها، به ویژه محصولات زنجیره ارزش فولاد کشور از صنایع پایین دستی گرفته تا ابتدای زنجیره از طریق بخش خصوصی انجام می‌گیرد و بیشتر خریداران در مزایده‌هایی که به صورت دولتی برگزار می‌شود، فعالان بخش خصوصی و حتی تجار خارجی هستند که به صورت سرمایه‌گذاری مشترک یا joint venture با بخش خصوصی در مزایده‌ها شرکت می‌کنند. بنابراین دولت باید با شناخت کامل از فصل خوب کاری محدودیت های صادراتی را در آن برهه از زمان از پیش پای بخش خصوصی بردارد تا این فرصت را از دست ندهیم. منظور از فصل خوب کاری، همان بازار صادراتی و نیازهایی است که در بازار بین‌المللی وجود دارد. در مثالی که پیش از این ذکر شد، متاسفانه ما فصل خوب کاری را که به واسطه تحریم روسیه در بازارهای بین‌المللی ایجاد شده بود، از دست دادیم.

دکتر کیوان جعفری طهرانی

تحلیلگر ارشد صنعت