تفاوت میلگرد نردبانی و خرپایی؛ کدام بهتر است؟

در ساخت‌وساز ساختمانی، نوع و کیفیت مصالح مورد استفاده بسیار اهمیت دارد. یکی از این مصالح مهم، میلگرد بستر است که نقش بسزایی در استحکام و مقاومت دیوارها ایفا می‌کند. این قطعات بر اساس جنس، ظاهر و شیوه نصب به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند؛ در ادامه به بررسی تفاوت میلگرد نردبانی و خرپایی که دو نوع اصلی میلگرد بستر به شمار می‌روند، خواهیم پرداخت.

میلگرد بستر چیست؟

در واقع میلگرد بستر (bed joint reinforcement) یک قطعه فلزی به شمار می‌رود که در بین رج‌های دیوار یا در بند بستر دیوار، قرار داده می‌شود. هدف اصلی استفاده از این محصول، مقابله با نیروهای خارج از صفحه و جلوگیری از انتشار ترک‌ها و شکست دیوار است. جهت ساخت این مقاطع، معمولا از مفتول‌های فولادی گالوانیزه با ضخامت 4 میلی‌متر و نوع آجدار استفاده می‌شود؛ گاهی اوقات نیز فولاد ضد زنگ جایگزین فولاد گالوانیزه خواهد شد. 

انواع میلگرد بستر

میلگردهای بستر از دو جنس استنلس استیل و فولاد گالوانیزه ساخته می‌شوند. استنلس استیل به دلیل مقاومت بالای آن در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی، گزینه مناسبی برای ساخت این قطعات به شمار می‌رود؛ از سوی دیگر، فولاد گالوانیزه نیز به عنوان یک جایگزین مقرون‌به‌صرفه‌ شناخته می‌شود.

قطعات فولادی که در ساخت این مفتول‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، باید از حداقل تنش تسلیم 450 مگا پاسکال و حداقل تنش نهایی 550 مگا پاسکال برخوردار باشند. این ویژگی‌ها به منظور تامین مقاومت مکانیکی مناسب برای میلگردهای بستر بسیار ضروری است و سبب به وجود آمدن تفاوت میلگرد و مفتول می‌شود.

به منظور پیشگیری از خوردگی و زنگ‌زدگی، معمولا این محصولات دارای پوشش گالوانیزه یا پوشش اپوکسی هستند؛ این پوشش‌ها از فرسایش قطعات در طول زمان جلوگیری می‌کنند. همچنین، جهت بهبود پیوستگی بین ملات و میلگرد، مفتول‌های طولی، دارای سطح آجدار و مفتول‌های میانی، از سطح صاف برخوردار هستند. این مقاطع از نظر ظاهر و شیوه نصب به دو دسته بستر خرپایی و نردبانی تقسیم می‌شوند؛ با توجه به تفاوت انواع میلگرد بستر می‌توان هر کدام از آن‌ها را در موقعیت‌های متناسب با ویژگی‌های خاص‌شان، مورد استفاده قرار داد.

میلگرد بستر نردبانی

برای استفاده طولی از این قطعات، میلگرد نردبانی گزینه مناسب‌تری به حساب می‌آيد؛ گرچه در برخی موارد از این محصول به صورت عرضی نیز استفاده می‌شود. این قطعات نیز از فولاد استنلس استیل یا فولاد گالوانیزه با قطر 4 تا 5 سانتی‌متر تولید می‌گردند. در صورت اجرای طولی این نوع میلگرد، باید حدود 5 سانتی‌متر ملات روی آن قرار داده شود.

میلگرد بستر خرپایی

این محصول نیز مانند میلگرد بستر نردبانی به دو صورت طولی و عرضی مورد استفاده قرار می‌گیرد و از فولاد ضد زنگ (استنلس استیل) یا فولاد گالوانیزه با قطر 4 تا 5 سانتی‌متر تولید می‌شود. استفاده از میلگرد خرپایی جهت افزایش مقاومت کششی و استحکام دیوار مناسب است و ساختمان را در برابر عوامل طبیعی مانند زلزله مقاوم می‌سازد. این قطعات در ساختمان‌های آجری و بلوکی کاربرد زیادی دارند و هنگام اتصال به سازه، حدود 5 سانتی‌متر ملات بر روی آن‌ها قرار می‌گیرد.

استفاده از میلگرد بستر چه مزایایی دارد؟

این نوع قطعات فولادی دارای مزیت‌های متعددی هستند که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره شده است:

• افزایش اندازه قاب 
• افزایش حرکات اتصالی

• استحکام در مقابل زلزله

• افزایش مقاومت برشی

• افزایش مقاومت خمشی در دیوارهایی با عملکرد دو طرفه

• افزایش مقاومت خمشی دیوارهایی با دهانه قائم

• جلوگیری از شکست آرک ساختمان

• ایجاد مقاومت بیشتر در بار جانبی

• امکان بازسازی دیوار

• کنترل ترک‌ها

• هدایت بار ساختمان از مناطق ضعیف به مناطق قوی

• عدم نیاز به استفاده از دوغاب

مواردی که در بالا ذکر شد تنها بخشی از مزایای استفاده از این قطعات در پروژه‌های ساختمان‌سازی به شمار می‌رود. 

کاربردهای میلگرد بستر چیست؟

به علت تفاوت میلگرد و آرماتور، میلگردهای بستر در صنعت ساختمان‌سازی نسبت به آرماتورها کاربردهای متنوع‌تری پیدا کرده‌اند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره شده است:

• دیوارهای باربر و غیرباربر در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و اداری:

   – میلگردهای بستر به عنوان مسلح کننده و تقویت‌کننده اسکلت ساختمان در دیوارهای باربر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

   – در دیوارهای غیرباربر نیز این محصول برای ایجاد مقاومت در برابر نیروهای طبیعی همچون زلزله به کار گرفته می‌شود.

• دیوارهای حائل و محوطه‌سازی:

   – این قطعات در ساخت دیوارهای حائل و سازه‌های نگهبان زمین مورد استفاده قرار می‌گیرند.

   – همچنین در تقویت و مسلح‌سازی دیوارها و سازه‌های محوطه‌سازی به کار می‌روند.

• دورپیچ ستون‌ها و تیرها:

   – میلگردهای بستر برای بهبود مقاومت ستون‌ها و تیرها در برابر نیروهای فشاری و خمشی استفاده می‌شوند.

   – این روش به افزایش سختی و مقاومت سازه کمک می‌کند.

• تقویت سقف‌ها:

   – این قطعات در ساخت تیرها و تسمه‌های سقف‌های بتنی به کار گرفته می‌شوند.

   – این امر به افزایش توان باربری و ظرفیت تحمل بارهای وارد بر سقف کمک می‌کند.

• ساخت بادبندها:

   – میلگردهای بستر در ساخت بادبندهای ساختمان و مقاوم‌سازی آن در برابر نیروهای جانبی همچون باد و زلزله به کار می‌روند.

   – این کاربرد به افزایش پایداری و ایمنی ساختمان کمک می‌کند.

در مجموع، این نوع قطعات به عنوان یک عنصر مهم و کلیدی در بستر ساختمان‌سازی نقش محوری را در افزایش ایمنی، پایداری و مقاومت ساختمان‌ها ایفا می‌کنند.

تفاوت میلگرد نردبانی و خرپایی؛ هر آنچه لازم بدانید

همانطور که گفته شد، میلگرد بستر نردبانی و خرپایی هر دو از جنس گالوانیزه یا ضد زنگ ساخته می‌شوند؛ اما دارای تفاوت‌های کلیدی با یک‌دیگر هستند که در ادامه به مهم‌ترین آنها اشاره خواهیم کرد.

میلگرد بستر نردبانی این محصول از دو میلگرد بلند موازی تشکیل شده است. قطعات نازک‌تر با فرایند جوش مقاومتی، به صورت عمود بر دو میلگرد بلند قرار می‌گیرند و ظاهری شبیه به نردبان ایجاد می‌کنند.

میلگرد بستر خرپایی در این نوع مقاطع، یک میلگرد به شکل زیگزاگ با فرآیند جوش مقاومتی به صورت مورب بین دو میلگرد بلند قرار می‌گیرد تا ظاهری شبیه به خرپا ایجاد کند. این ساختار خرپایی به میلگردهای بستر، مقاومت و استحکام بیشتری نسبت به میلگردهای نوع نردبانی می‌بخشد. این قطعات معمولا به صورت افقی یا عمودی در بین ردیف‌های بلوک‌های ساختمانی قرار می‌گیرند.

بین میلگرد بستر خرپایی و نردبانی، کدام نوع مناسب‌تر است؟

بعد از بررسی عمیق تفاوت میلگرد نردبانی و خرپایی پاسخ به این سوال بستگی به نوع کاربرد و شرایط پروژه دارد. هر یک از این دو نوع میلگرد مزایا و معایب خاص خود را دارا هستند. میلگرد بستر نردبانی ساختار ساده‌تری دارد و نصب و اجرای آن آسان‌تر به نظر می‌رسد؛ اما مقاومت و استحکام کم‌تری نسبت به میلگرد بستر خرپایی دارد. همچنین قیمت میلگرد نردبانی نسبت به نوع خرپایی، ارزان‌تر است.

میلگرد بستر خرپایی مقاومت و استحکام بیش‌تری دارد و جهت استفاده در سازه‌های بتنی با بارهای بالا مناسب‌تر است؛ اما ساختار پیچیده‌تری دارد و قیمت آن نسبتا بالاتر برآورد می‌شود. همچنین نصب و اجرای آن نیاز به مهارت بیشتری دارد.

بنابراین، انتخاب بین این دو نوع میلگرد بسته به ویژگی‌های پروژه و شرایط استفاده متفاوت است. برای سازه‌های با نیاز به مقاومت بالا، میلگرد بستر خرپایی توصیه می‌شود؛ اما در برخی موارد که قیمت روز میلگرد و سهولت اجرا مهم‌تر باشند، میلگرد بستر نردبانی نیز گزینه مناسب‌تری به نظر می‌رسد.

سخن آخر

شما با توجه به تفاوت میلگرد نردبانی و خرپایی که در این مقاله به آن‌ها اشاره شد، بسته به پروژه‌تان می‌توانید قطعات متناسب با نیازتان را انتخاب کنید؛ اما لازم به ذکر است در پروژه‌هایی که نیاز به مقاومت بالا وجود دارد، میلگرد بستر خرپایی گزینه مناسب‌تری خواهد بود؛ ولی در مواردی که محدودیت بودجه و زمان اجرا اهمیت بیشتری دارد، میلگرد بستر نردبانی گزینه مطلوب‌تری خواهد بود.